Μαθησιακές δυσκολίες: Διάγνωση και αντιμετώπιση

Μπορεί τα σχολεία να έχουν κλείσει, αλλά οι έγνοιες των γονέων για το πώς θα τα πάνε τα παιδιά τους στο σχολείο με τη νέα χρονιά δεν σταματούν ποτέ. Ειδικά για τους γονείς παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.

Σύμφωνα με έρευνες, το ποσοστό των παιδιών αυτών παγκοσμίως μεγαλώνει, ωθώντας έτσι τα εκπαιδευτικά συστήματα να παρέχουν προβλέψεις για όλο το φάσμα των δυσκολιών.

Στην Ελλάδα, η Ειδική Αγωγή, αν και… «πολύπαθη», προσφέρει μία λύση. Πότε, όμως, ένα παιδί εντάσσεται στην ειδική εκπαίδευση; Μέχρι πρόσφατα, τα Κέντρα Διάγνωσης Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ) ήταν επιφορτισμένα με την αξιολόγηση των μαθητών και γνωμοδοτούσαν και εισηγούνταν για το κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο φοίτησης.

Μετά την πρόσφατη ψήφιση του νόμου για τις δομές Εκπαίδευσης, τα ΚΕΔΔΥ μετεξελίσσονται σε Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ), έχοντας εκτός των αρμοδιοτήτων των ΚΕΔΔΥ και εκείνη της υποστήριξης των μαθητών στο σχολικό πλαίσιο και την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών τους.

«Για το σκοπό αυτό, ορίζεται υπεύθυνος εκπαιδευτικός ως σύνδεσμος επικοινωνίας με το ΚΕΣΥ της περιοχής του σχολείου με σκοπό την άμεση επικοινωνία και υποστήριξη από τη διεπιστημονική ομάδα του ΚΕΣΥ στην οποία μετέχουν εκπαιδευτικός, ψυχολόγος και κοινωνικός λειτουργός και εφόσον κρίνεται απαραίτητο λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής και φυσικοθεραπευτής», ανέφερε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής Ειδικής Αγωγής του υπουργείου Παιδείας, Παναγής Κασσιανός.

Η μετεξέλιξη των ΚΕΔΔΥ σε ΚΕΣΥ για τον κ. Κασσιανό είναι μεγάλης σημασίας, ειδικά στο κομμάτι της σύνδεσης με τη σχολική διαδικασία.

Η πρώιμη παρέμβαση και η παραπομπή σε ειδικούς

Πολλοί γονείς, ωστόσο, έχουν το άγχος μήπως όταν αποταθούν σε ειδικούς, είναι ήδη αργά. Όντως, για όσους ασχολούνται με την Ειδική Αγωγή, το ζήτημα της πρώιμης παρέμβασης (στην ηλικία 2-4 χρόνων) είναι πολύ σημαντικό, αναγνωρίζεται όμως ότι δεν υπάρχει καθορισμένο πλαίσιο, μέσα στο οποίο να μπορέσουν να κινηθούν οι γονείς.

«Η διαπίστωση των διαταραχών της ανάπτυξης σε πρώιμο ηλικιακό στάδιο που πιθανόν να προκαλέσουν δυσκολίες μάθησης δεν είναι μια απλή διαδικασία που μπορεί να εκτιμηθεί από τους γονείς μέσα από μια σειρά οδηγιών», σχολίασε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κασσιανός.

Πράγματι, υπάρχουν ενδείξεις κατά την πρώιμη φάση της ανάπτυξης ενός παιδιού, που μπορούν να «χτυπήσουν το καμπανάκι» για τους γονείς, όπως είναι η καθυστέρηση στην ομιλία και στην ανάπτυξη της κίνησης, η αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής και η εύκολη διάσπαση αυτής από δραστηριότητες.

«Η εμπειρία δείχνει ότι εύκολα μπορεί να υπερεκτιμηθούν ή να αγνοηθούν οι παρατηρήσεις των γονέων. Γι αυτό χρειάζεται ψυχραιμία και να μην διστάζουμε να ζητήσουμε βοήθεια από ειδικούς», πρότεινε ο κ. Κασσιανός.

Σε πρώτο στάδιο, στη βρεφική και πρώτη παιδική ηλικία ο παιδίατρος είναι το πλέον οικείο πρόσωπο για τους γονείς. Γι αυτό κρίνεται απαραίτητη πλέον η εκπαίδευση των παιδιάτρων στην ανίχνευση πρώιμων διαταραχών της ανάπτυξης ώστε να είναι σε θέση να κατευθύνουν τους γονείς σε άλλους ειδικούς.

Σε δεύτερο στάδιο, πρόσωπο-κλειδί είναι ο εκπαιδευτικός στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό, που θα πρέπει να είναι σε θέση να καθοδηγήσει τους γονείς για την περαιτέρω διερεύνηση των δυσκολιών του παιδιού τους.

Όπως σημείωσε ο κ. Κασσιανός, μεγάλο θέμα είναι το κατά πόσο οι γονείς είναι έτοιμοι να αποδεχτούν αυτό που παρατηρούν ή τους εντοπίζουν άλλοι και να ζητήσουν υποστήριξη από ειδικούς.

«Το γνωρίζουμε ότι είναι ένα πολύ δύσκολο θέμα η παραδοχή κάποιου μικρού ή μεγάλου ελλείμματος στην πορεία ανάπτυξης του παιδιού τους. Οι γονείς δεν χρειάζεται να κατηγορούνται γι αυτό αλλά να βοηθούνται να το αποδεχτούν», τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Εξάλλου, όσο πιο έγκαιρη είναι η υποστήριξη του παιδιού στο στάδιο της πρώιμης παρέμβασης, τόσο πιο εύκολη η υποστήριξη των παραμέτρων που σχετίζονται άμεσα με τη γνωστική ανάπτυξη και την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις του σχολικού πλαισίου.

Σημαντικό είναι, βέβαια, να υπογραμμιστεί για μία ακόμη φορά το κομμάτι της ψυχραιμίας με την οποία θα πρέπει να παρατηρούν οι γονείς τις σχετικές ενδείξεις ή τα σχόλια των δασκάλων.

Μετά τα ΚΕΣΥ, τι;

Με την έναρξη λειτουργίας των ΚΕΣΥ, ο κάθε μαθητής με μαθησιακή ή άλλη δυσκολία μπορεί να ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία και να υποστηριχθεί με τους εξής τρόπους:

α) Σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, εφόσον πρόκειται για μαθητές με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες, υποστηριζόμενοι από τον εκπαιδευτικό της τάξης.

β) Σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, με παράλληλη στήριξη-συνεκπαίδευση, από εκπαιδευτικούς με εξειδίκευση στην ειδική αγωγή, όταν αυτό επιβάλλεται από το είδος και το βαθμό των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Η παράλληλη στήριξη παρέχεται σε μαθητές που μπορούν με κατάλληλη ατομική υποστήριξη να παρακολουθήσουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τάξης.

γ) Σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, υποστηριζόμενοι από ειδικά οργανωμένα και κατάλληλα στελεχωμένα Τμήματα Ένταξης (ΤΕ) που λειτουργούν μέσα στα σχολεία γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης.

δ) Όταν η φοίτηση των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη στα σχολεία του κοινού εκπαιδευτικού προγράμματος ή στα τμήματα ένταξης, λόγω των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών τους, η εκπαίδευση των μαθητών αυτών παρέχεται σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ή με διδασκαλία στο σπίτι, όταν αυτή κρίνεται αναγκαία, για σοβαρά βραχυχρόνια ή χρόνια προβλήματα υγείας, τα οποία δεν επιτρέπουν τη μετακίνηση και φοίτηση των μαθητών στο σχολείο.

Βοήθεια στην καθημερινότητα

Όταν μιλάμε για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι δυσκολίες αυτές δεν εξαντλούνται στη ζωή τους μέσα στην σχολική τάξη, αλλά κυρίως έξω από αυτήν. Μεταξύ άλλων, σε ένα περιβάλλον που οι περισσότερες διαδικασίες γίνονται μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και χρήσης του διαδικτύου, ένα βοήθημα που επιτρέπει την πρόσβαση σε αυτά είναι βασικό.

Ένα τέτοιο βοήθημα είναι το «3asyR», το οποίο έχει ως στόχο να βοηθήσει τους ανθρώπους με αναγνωστικές δυσκολίες στη διαδικτυακή ανάγνωση και μάλιστα, είναι διαθέσιμο προς χρήση για τη σελίδα του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

«Χρησιμοποιούμε διάφορες επιλογές που μπορεί να χρησιμοποιήσουν οι χρήστες από το μενού, όπως να αυξήσουν τη γραμματοσειρά, να αλλάξουν τη γραμματοσειρά σε dyslexic font, να επιλέξουν το χρώμα του μαρκαδόρου, ανάμεσα σε 15 φιλικά προς σε αυτά χρώματα, να υπογραμμίσουν μια παράγραφο, να επιλέξουν τη γλώσσα που επιθυμούν και την επιλογή του text tο speech, ανάμεσα σε 20 φωνές διαφορετικών γλωσσών. Να ακούσουν δηλαδή το κείμενο που υπογράμμισαν», εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η CEO και συνιδρύτρια του «3asyR», Μαρία Τσιάνα.

«Ως δυσλεξική, ο τρόπος που είχα βρει να διαβάζω ευκολότερα είναι να χρησιμοποιώ μαρκαδόρο, ώστε τα μάτια να είναι εστιασμένα στο κείμενο. Ουσιαστικά, με το “3asyR” μεταφέραμε αυτή την εμπειρία online», πρόσθεσε.

Το «3asyR» μπορεί ο κάθε χρήστης να το χρησιμοποιεί ως επέκταση του Chrome, ως εργαλείο διαβάσματος για τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται. Είναι διαθέσιμο ωστόσο και ως «web plugin», όπως είναι στο σάιτ του ΑΠΕ-ΜΠΕ, για εταιρίες και οργανισμούς που θέλουν η ιστοσελίδα τους να είναι προσβάσιμη σε ανθρώπους με αναγνωστικές δυσκολίες.