Disney: Όταν τα παραμύθια πήραν εικόνα και “ζωντάνεψαν”

Αν ενώσεις όλα τα παιδιά του κόσμου, αγόρια και κορίτσια και τα ρωτήσεις τι θα ήθελαν να δουν στην τηλεόραση, οι απαντήσεις που θα πάρεις θα είναι ίδιες. Από όποια χώρα κι αν προέρχονται: θα σου απαντήσουν με μια φωνή πως θέλουν να δουν “Μίκυ Μάους”. Δεν θα εννοούν αυτόν καθ’ αυτόν τον Μίκι Μάους, αλλά μια σειρά από παιδικά που έχουν μείνει στο μυαλό όλων μας ως “θα δω Μίκυ Μάους”. Άλλωστε, ο Μίκυ Μάους ήταν η πρώτη φιγούρα που “γεννήθηκε” από τη γραφίδα του Γουόλτ Ντίσνεϊ (Walt Disney), το μακρινό 1923. Και μια μέρα σαν τη σημερινή, στις 16 Οκτωβρίου 1923, ο Γουόλτ Ντίσνεϊ αποφάσισε να ιδρύσει την κινηματογραφική εταιρία “Disney“, η οποία γιγαντώθηκε και κυριαρχεί έως και σήμερα στον τομέα των κινουμένων σχεδίων.

“Έχει μια πλάκα να κάνεις το απίθανο”. Αυτή τη φράση είχε πει κάποτε ο Ντίσνεϊ και ταιριάζει απόλυτα στη ζωή του. Ο Ντίσνεϊ έδωσε ζωή στη φαντασία, έφτιαξε κόσμους αξεπέραστους, αναγκάζοντας εκατομμύρια παιδιά – και όχι μόνο – να χάνονται μέσα σ’ αυτούς. Ο Ντίσνεϊ έδωσε εικόνα στα παραμύθια και γι’ αυτό θα μείνει στην αιωνιότητα.

Ο κορυφαίος παραμυθάς του 20ου αιώνα είδε για πρώτη φορά το φως της ημέρας στις 5 Δεκεμβρίου 1901 στο Σικάγο. Μεγαλώνοντας, άλλαξε πολλά επαγγέλματα: βοηθούσε τον πατέρα του στο Κάνσας Σίτι να μοιράζει εφημερίδες, δούλεψε στο εργαστήρι ενός εμπορικού εικονογράφου, ήταν οδηγός ασθενοφόρου στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ταξίδεψε στη Γαλλία για να προσφέρει βοήθειες σε χιλιάδες τραυματίες. Πάνω στο ασθενοφόρο που οδηγούσε είχε ζωγραφίσει τις πρώτες του φιγούρες.

Όταν επέστρεψε από τη Γαλλία, ασχολήθηκε με τη διαφήμιση φτιάχνοντας μια μικρή εταιρία, την Laugh – o – Grams, η οποία όμως χρεοκόπησε. Η αποτυχία του στον τομέα της διαφήμισης, στάθηκε η αφορμή για να φύγει, με μια βαλίτσα και 20 δολάρια, προς αναζήτηση νέας καριέρας στο Hollywood αυτή τη φορά.

Το 1923 αποφάσισε μαζί με τον έναν εκ των τριών αδελφών του (είχαν και μία αδελφή), τον Ρόι, να ιδρύσουν την Walt Disney Productions. Εκείνη η μέρα έμελλε να τον κάνει πλούσιο και γνωστό, αλλά και τον πιο μυστηριώδη άνθρωπο που εμφανίστηκε ποτέ στο Hollywood.

Έτσι “γεννήθηκε” ο Μίκυ Μάους

“Έπρεπε ο Μίκι να είναι απλός στον σχεδιασμό του. Τα αυτιά του ήταν στρογγυλά, ο κορμός του είχε το σχήμα αχλαδιού και τα πόδια του κατέληγαν σε δύο μεγάλες πατούσες, όπως ενός παιδιού που χρησιμοποιεί τα παπούτσια του πατέρα του. Δεν θέλαμε να του δώσουμε χέρια ποντικού, γιατί έπρεπε να θυμίζει άνθρωπο. Έτσι του φορέσαμε γάντια και του αφαιρέσαμε ένα δάκτυλο, γιατί τα πέντε έμοιαζαν υπερβολικά σε ένα τόσο μικρό σώμα”.

Έτσι εξηγήσε κάποτε ο Ντίσνεϊ τη “γέννηση” του… μύθου Μίκυ Μάους. Όσο για την ψιλή φωνή του αγαπημένου ποντικού; Χρειάστηκαν πολλές δοκιμές ώστε να καταλήξουν στην καλύτερη λύση: στον ίδιο τον Ντίσνεϊ, ο οποίος τον υποδύθηκε έχοντας μια ισχνή φωνή.

Η αγάπη του για τα ζώα ήταν εκείνη που τον ώθησε να δημιουργήσει τα πρώτα του σκίτσα. Ο Μίκυ Μάους ήταν το πρώτο του τέτοιο σχέδιο, που σήμανε συναγερμό στο Hollywood και του πρόσφερε αυτόματα, την αναγκαία αναγνώριση για να μπορέσει να δημιουργήσει τη δική του εταιρία παραγωγής ταινιών με κινούμενα σχέδια.

Η πρώτη εμφάνιση του Μίκυ Μάους στον ομιλούντα κινηματογράφο έγινε το 1928 στην επτάλεπτης διάρκειας ταινία «Ατμόπλοιο Γουίλι». Το 1932, η συνεχώς αναπτυσσόμενη εταιρία των Disney studios, βραβεύεται με το Όσκαρ της Ακαδημίας Αμερικάνικου Κινηματογράφου, για την παραγωγή του “Flowers and trees”, της πρώτης ταινίας μικρού μήκους, με έγχρωμα κινούμενα σχέδια.

Οι 30.000 επιστολές και η “απαίτηση” του Τσάρλι Τσάπλιν

Ο Μίκυ Μάους έγινε αμέσως διάσημος. Μέσα σε τρεις εβδομάδες είχαν φτάσει στα γραφεία του Ντίσνεϊ 30.000 επιστολές θαυμαστών. Οι εφημερίδες της εποχής αποκαλούσαν τον αγαπημένο ποντικό ως “τον πιο δημοφιλή κινηματογραφικό αστέρα”.

Ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος υπήρξε μία από τις πηγές έμπνευσης για τη δημιουργία του, ζήτησε να παίζονται τα καρτούν Μίκυ Μάους πριν από τις ταινίες του. Ο 32ος πρόεδρος της Αμερικής, Φράνκλιν Ρούζβελτ, επέμεινε να υπάρχει πάντα μια ταινία μια ταινία Μίκυ Μάους στον Λευκό Οίκο.

Στο βιβλίο του «Γουόλτ Ντίσνεϊ: Ο θρίαμβος της αμερικανικής φαντασίας», μια καλογραμμένη και εξαντλητικά τεκμηριωμένη βιογραφία, ο Νιλ Γκάμπλερ υποστηρίζει ότι ο Μίκυ Μάους ήταν μια αντανάκλαση του ίδιου του Γουόλτ Ντίσνεϊ – αεικίνητος, ακούραστος, αθεράπευτα αισιόδοξος. Οι καρτουνίστες του Ντίσνεϊ βάσισαν τις κινήσεις του Μίκυ σε αυτές του Ντίσνεϊ, ο οποίος δάνεισε στο κινούμενο σχέδιο και τη φωνή του. Ο άνθρωπος και το καρτούν λειτουργούσαν συμβιωτικά.

«Αγαπώ τον Μίκι Μάους περισσότερο από οποιαδήποτε γυναίκα έχω γνωρίσει», δήλωσε κάποτε ο Ντίσνεϊ. Η γυναίκα του είχε χαρακτηρίσει τον εαυτό της «χήρα εξαιτίας ποντικού». Τόσο ο Μίκι όσο και ο Ντίσνεϊ ήταν «καλλιτέχνες της απόδρασης», όπως λέει ο Γκάμπλερ, και αμφότεροι έγιναν σύμβολα της εποχής τους.

“Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι”

Το 1937 κυκλοφορεί και το “The old Mill” η πρώτη ταινία μικρού μήκους, με την τεχνική της κάμερας των πολλαπλών πλάνων, κάτι που στην ουσία εφηύρε ο ίδιος ο Walt Disney.

Στις 21 Δεκεμβρίου του 1937, στο Carthay Theater του Los Angeles, κάνει πρεμιέρα το πρώτο μεγάλου μήκους μιούζικαλ κινουμένων σχεδίων, που δεν είναι άλλο από το γνωστό παραμύθι ” Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι “.

Η Χιονάτη, ούτε λίγο ούτε πολύ, στοίχισε 1.500.000 $. και δίκαια συγκαταλέγεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα επιτεύγματα, της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας. Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, τα στούντιο του Disney ολοκλήρωσαν τα γυρίσματα κι άλλων, κλασικών πια, μεγάλου μήκους ταινιών με κινούμενα σχέδια, όπως τα αγαπημένα “Pinoccio”, “Dumbo” (το ελεφαντάκι), “Bambi” (το ελαφάκι) και την αξεπέραστη μέχρι και σήμερα “Fantasia”.

Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ γύρισε συνολικά 600 ταινίες, κερδίζοντας συνολικά 22 Όσκαρ.

Γουόλτ Ντίσνεϊ: Το “σκοτεινό” του πρόσωπο

Υπάρχει και η άλλη πλευρά του Γουόλτ Ντίσνεϊ. Πιο πεζή, περισσότερο “σκοτεινή” και με αρκετά μυστήρια και ερωτηματικά. Εκείνη που αναφέρει πως δεν λογάριαζε το παραμικρό κόστος αρκεί να έχτιζε την αυτοκρατορία του.

Έχει μείνει στην ιστορία η άδικη απόλυση, όπως έχει γραφεί ακόμη και από βιογράφους του Ντίσνεϊ, ενός κορυφαίου σχεδιαστή και στη συνέχεια η απάλειψη του ονόματός του από όλες τις ταινίες της Ντίσνεϊ. Γεγονός, που οδήγησε σε μεγάλη απεργία στο στούντιο το 1941. Ο Ντίσνεϊ υπήρξε από τους πιο πρόθυμους συνεργάτες της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών του Μακάρθι. Επίσης, κατηγορήθηκε για μισογυνισμό και αντισημιτισμό, όπως και για την πρόσκληση στη Λένι Ρίφενσταλ, σκηνοθέτιδα και κινηματογραφίστρια του Χίτλερ, να επισκεφθεί το στούντιό του λίγο μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων.

Στις 24 Οκτωβρίου 1947 καταθέτει ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, καταδεικνύοντας ως κομμουνιστές καλλιτέχνες του Χόλλυγουντ για λογαριασμό του Edgar Hoover. Μυστικός πράκτορας και πληροφοριοδότης του FBI ήδη από το Νοέμβριο του 1940, ο Ντίσνεϊ αποδείχτηκε ακραίος αντισημίτης κι αντικομμουνιστής.

H αποκάλυψη έγινε με τη δημοσιοποίηση εγγράφων από τον Mark Eliot, συγγραφέα της βιογραφίας του Walt Disney «Ηollywood’s Dark Prince», των οποίων η αυθεντικότητα εξακριβώθηκε. Ο Ντίσνεϊ εργαζόταν για λογαριασμό της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων που διερευνούσε κατά πόσον «αντιαμερικανικές» ιδεολογίες είχαν παρεισφρύσει στους αμερικανικούς θεσμούς και ειδικότερα κατά πόσο κομμουνιστικές ιδέες είχαν διεισδύσει στον κινηματογράφο.

Με τη συνδρομή του αρκετοί καλλιτέχνες μπήκαν στη «μαύρη λίστα» της Επιτροπής και παρακολούθησαν την καριέρα τους να καταστρέφεται. Και μάλιστα το 1950 καταδικάστηκαν δέκα σεναριογράφοι και σκηνοθέτες για προσβολή προς το Κογκρέσο, επειδή τρία χρόνια νωρίτερα είχαν αρνηθεί να εμφανιστούν ενώπιον της Επιτροπής, επικαλούμενοι το συνταγματικό δικαίωμα της ελεύθερης γνώμης.

Ο μεγάλος δημιουργός αντιτάχθηκε στις απεργίες του 1941, θεωρώντας ότι τις υποκινούσε κομμουνιστικός δάκτυλος, και κατηγόρησε αριστερούς συνεργάτες του ότι προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τον Μickey για να περάσουν «την κομμουνιστική τους προπαγάνδα». Σύμφωνα με τον Mark Eliot, οι εργαζόμενοι αυτοί δεν βρήκαν ξανά δουλειά σε αυτήν την βιομηχανία.

Ο Ντίσνεϊ περιγράφεται επίσης ως ο εργοδότης που μπορούσε να απολύσει έναν Εβραίο υπάλληλό του μόνο και μόνο επειδή είχε μεγάλη μύτη, μία ρατσιστική διάθεση την οποία περιγράφει κι ο μοναδικός έγχρωμος εργαζόμενός του ως προσωπικός του λούστρος για 25 χρόνια.

Ο «σκοτεινός πρίγκιπας» της γιγαντιαίας βιομηχανίας διετέλεσε κατάσκοπος της επιτροπής για 25 χρόνια, από το 1940 έως το τέλος της ζωής του.

Γουόλτ Ντίσνεϊ: Τα σκληρά παιδικά χρόνια, το ξύλο απ’ τον πατέρα του και η αγάπη για τα παιδιά

Η ανεξάντλητη αισιοδοξία του -όταν ο Γουόλτ πήγε στο Χόλιγουντ στα 22 του, ο αδελφός του, Ρόι, περιέγραψε την κατάστασή του σαν «μολυσματική αρρώστια»- είχε οικοδομηθεί πάνω σε μια σκληρή παιδική ηλικία.

Ο πατέρας του, Ιλάιας, τον έδερνε σχεδόν καθημερινά και, όταν μετακόμισαν από μια ειδυλλιακή αγροτική περιοχή στο Κάνσας Σίτι, ο μικρός Γουόλτ βοηθούσε πριν και μετά το σχολείο τον μπαμπά του στη δουλειά που είχε αναλάβει, να μοιράζει εφημερίδες. Αργότερα, παράτησε στη μέση το γυμνάσιο και δούλεψε στο εργαστήρι ενός εμπορικού εικονογράφου, όπου απέκτησε τις πρώτες σχεδιαστικές δεξιότητες.

Παρά την εργασιομανία του και τις όχι και τόσο ευχάριστες παιδικές αναμνήσεις, ήθελε ν’ αποκτήσει πολλά παιδιά. Ωστόσο, τον καιρό που έδινε ζωή στα πλάσματα της φαντασίας του, η γυναίκα του είχε τρεις αποβολές που την έκαναν ράκος. Τελικά απέκτησαν μια κόρη και υιοθέτησαν άλλη μία.

Όλες οι πριγκίπισσες της Disney είναι ορφανές και ο λόγος είναι η μητέρα του Γουόλτ Ντίσνεϊ

Τι κοινό έχει η Άριελ, η Σταχτοπούτα, η Μπελ, η Χιονάτη και η Γιασμίν; Και οι πέντε δεν έχουν μητέρες.

Ποιος ήταν ο πραγματικός λόγος που οι πριγκίπισσες του Ντίσνεϊ δεν είχαν ποτέ τους ένα μητρικό πρότυπο; Κατά καιρούς έχει ακουστεί πως ο μεγάλος δημιουργός ήθελε οι ηρωίδες του να είναι ορφανές προκειμένου να γίνονται πιο συμπαθείς στο κοινό, ιδιαιτέρως στις γυναίκες και στα μικρά παιδιά. Όμως δεν είναι αυτός ο λόγος που οι πριγκίπισσες ήταν ορφανές…

Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ είχε πολύ κακές αναμνήσεις από την μητέρα του και γι αυτό τον λόγο ήθελε οι ηρωίδες του να έχουν μόνο πατέρα ή μητριά. Το παράξενο της υπόθεσης είναι ότι οι σχέσεις με την μητέρα του ήταν καλές και εκείνη πέθανε σε μεγάλη ηλικία. Ο Ντίσνεϊ όμως θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο για τον θάνατο της και έτσι δεν ήθελε να την θυμάται καθόλου επειδή υπέφερε από τύψεις.

Συγκεκριμένα, όταν άρχισε να πλουτίζει, αποφάσισε να αγοράσει ένα σπιτι στους γονείς του. Κάποια μέρα, κάλεσε τους συνεργάτες του να φτιάξουν το φούρνο των γονιών του που είχε χαλάσει. Μετά από λίγες μέρες, μία διαρροή αερίου, κόστισε δυστυχώς τη ζωή της μητέρας του, κάτι που ο ίδιος δε συγχώρησε ποτέ στον εαυτό του. Και μπορεί ο Ντίσνεϊ να πέθανε την δεκαετία του ’60, αλλά μέχρι και σήμερα οι πριγκίπισσες δεν έχουν μητέρα, ίσως επειδή αποδείχτηκε επιτυχημένη η συνταγή.

Τελικά… πέθανε ή όχι ο Γουόλτ Ντίσνεϊ

Το 1966, σε ηλικία 65 ετών, χτυπήθηκε από καρκίνο των πνευμόνων. Στις 14 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, στο νοσοκομείο St Joseph ακριβώς απέναντι από το studio του, άφησε την τελευταία του πνοή.

Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, ζήτησε από μία νοσοκόμα να ανασηκώσει ελαφρώς το κρεβάτι του ώστε να μπορεί να βλέπει από το παράθυρο το studio του.. το πρωί τον βρήκανε νεκρό.

Υπάρχει κι ένας μύθος για τον “θείο Γουόλτ”. Σύμφωνα, με τον αστικό αυτό μύθο, ο Ντίσνεϊ δεν «έχει πεθάνει», αλλά τον έχουν «καταψύξει σε μια κλινική» και ότι τάχα θα το ξεπαγώσουν, όταν βρεθεί «το φάρμακο της ασθένειας του».

Υποτίθεται ότι έχει αφήσει πολλά χρήματα για τη συντήρηση του στην κατάψυξη. Μάλιστα, σε αυτή την “κλινική” (ποτέ δεν αναφέρεται επωνυμία ή διεύθυνση) βρίσκονται και άλλοι πολλοί εκατομμυριούχοι.

Πολλοί λένε ότι είναι θαμμένος κάτω από το τρενάκι των Πειρατών της Καραϊβικής στην Disneyland της Καλιφόρνια. Δύο βιογραφίες του διέδωσαν αυτή τη φήμη που διατηρείται μέχρι σήμερα.

Βέβαια, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Ντίσνεϊ όντως ενδιαφερόταν για την κρυογενετική επιστήμη, τόσο δημοφιλές αντικείμενο τη δεκαετία του ’50 και του ’60.

Στα 43 χρόνια της χολιγουντιανής καριέρας του ασχολήθηκε με κάθε πλευρά της σόου-μπιζ. Στην κυριολεξία διαμόρφωσε αυτό που αποκαλούμε σήμερα λαϊκή ψυχαγωγία, ιδιαίτερα και μέσα από τις Disneyland, τα θεματικά πάρκα, που ο ίδιος εμπνεύστηκε. Για κάποιους, ο Ντίσνεϊ υπήρξε ένας από τις πυλώνες του αμερικάνικου πολιτιστικού ιμπεριαλισμού.

Το έργο του συνεχίζει η εταιρεία «Disney», που ίδρυσε το 1923 μαζί με τον αδελφό του Ρόι. Πρόκειται για ένα γίγαντα, πλέον, στον τομέα της ψυχαγωγίας, με τζίρο 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων (2006), προσωπικό 133.000 υπαλλήλων και σημαντικές επιτυχίες, όπως «Η μικρή Γοργόνα», «Toy Story», «Μουλάν», «Ο βασιλιάς των Λιονταριών» και οι «Πειρατές της Καραϊβικής», η πρώτη ακατάλληλη ταινία (Κ-13) στην ιστορία της Disney.