Έλενα Αντωνίου: Τα πάντα εξαρτώνται από τη δύναμη που φέρουμε μέσα μας

Η Έλενα Αντωνίου στη συνέντευξή μας μιλά για το νέο της “παιδί” που δεν είναι άλλο από το βιβλίο «Η μικρή συκιά του βράχου και το μαγικό δαχτυλίδι της νεράιδας».

«Μια φορά κι έναν καιρό, ένα σποράκι κατρακύλησε στη σχισμή ενός βράχου.Πέρασε καιρός, μήνες και χρόνος και όλα άρχισαν να αλλάζουν μαγικά…”

Μια τρυφερή ιστορία που μιλάει μέσα από τις εικόνες και τις λέξεις για τη δύναμη της ζωής που κρύβουμε μέσα μας.

Ένα παραμύθι για παιδιά ηλικίας 6-9 ετών, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται και για όλους μας και με το οποίο η Έλενα Αντωνίου -την έχουμε γνωρίσει ως εικαστικό μέσα από εκθέσεις ζωγραφικής στις οποίες έχει λάβει μέρος-, συστήνεται για πρώτη φορά και ως συγγραφέας. Τη συναντήσαμε και είχε πολλά να μας πει γι’ αυτήν την προσπάθειά της.

Έλενα Αντωνίου, σε γνωρίσαμε στον εικαστικό χώρο μέσα από συμμετοχές σε εκθέσεις ζωγραφικής. Και τώρα σε ξαναβρίσκουμε σε θέση συγγραφέα και εικονογράφου παραμυθιού. Πες μας λίγα για αυτή την μετάβαση, αλλά και σύστησέ μας το παραμύθι σου.

Ναι, είναι γεγονός αυτό. Ασχολούμαι με τα εικαστικά και κυρίως με τη ζωγραφική, έχοντας συμμετοχές σε αρκετές εκθέσεις την τελευταία δεκαετία.

Από τη ζωγραφική στον χώρο του παραμυθιού, πώς έγινε; Γιατί βλέπουμε ότι έχεις γράψει το παραμύθι και το έχεις εικονογραφήσει η ίδια.

Σαν καλλιτέχνης είμαι ανήσυχη, γι αυτό και μου αρέσει να πειραματίζομαι με διάφορα υλικά και κατά διαστήματα να εκθέτω δουλειά μου με αυτά. Όπως για παράδειγμα και με τον πηλό για κεραμικά ή μικρές κατασκευές ή και τυπώματα, ή ακόμα και με χειροποίητα βιβλία, δεμένα από εμένα. Επιστρέφω όμως πάντα, μέχρι στιγμής, στο σχέδιο και στη ζωγραφική.

Το παραμύθι όμως είναι κάτι που συνέβη.‘Ενα γεγονός που συνέβη και μου έφερε την ιστορία μπροστά μου. Ο τίτλος του είναι διπλός «Η μικρή συκιά του βράχου και το μαγικό δαχτυλίδι της νεράιδας». Κι αυτό γιατί πρόκειται για δύο ιστορίες δεμένες σε μία.

Απ’ ό,τι διαβάζουμε γράφτηκε στην Κρήτη. “Ναι”. Όπως γράφω σε κάποια σελίδα του παραμυθιού: «Τον τόπο που γίνονται όλα αυτά τον ονομάζουν Ξερόκαμπο, μα μόνο ξερόκαμπος δεν είναι. Είναι ένας κάμπος γεμάτος ελαιόδεντρα, κρυμμένος πίσω από ένα ξερό και αφιλόξενο βουνό, γεμάτο σπηλιαράκια».

Εκεί λοιπόν, στον Ξερόκαμπο του Νομού Λασιθίου, υπάρχει μιά μικρή συκιά που έχει φυτρώσει και μεγαλώνει στη σχισμή ενός βράχου. Μέσα σε έναν όμορφο κήπο γεμάτο με λουλούδια και δέντρα. Και σε εκείνην βρέθηκεστον κορμό της περασμένο ένα όμορφο δαχτυλίδι. Που κανένας δεν ήξερε πώς βρέθηκε εκεί. «Με πετρούλες –κρυσταλλάκια χρωματιστά- και στο σχήμα της καρδιάς». Και ήταν τόσο το ξάφνιασμά μου όταν το βρήκα, που ξετυλίχτηκαν μπροστά μου οι δύο ιστορίες. Σαν να μου τις αφηγήθηκε το ίδιο το δεντράκι.

Αγαπώ τα ταξίδια, παρατηρώ τη φύση, τους ανθρώπους, τις παραδόσεις, προσέχω τις ντοπιολαλιές. Και νιώθω ευλογημένη και τυχερή για τα ταξίδια που έχω κάνει, και τις εμπειρίες που έχω ζήσει.

Κι επίσης, είχα την τύχη σαν παιδί να γνωρίσω *παππουδογιαγιάδες* -επιτρέψτε μου την έκφραση- που λέω κι εγώ, καί από τις δύο πλευρές. Και οι αφηγήσεις ή οι αναγνώσεις παραμυθιών ήταν η πιό αγαπημένη στιγμή της ημέρας. Τροφή για σκέψη, εμπειρία και φαντασία.

Σ’αυτό το παραμυθάκι λοιπόν, η περιπέτεια ξεκινάει από «δυό πουλιά πού’χαν στήσει γερό καυγά στον αέρα, διεκδικώντας μερίδιο στη λιχουδιά» ενός σύκου που είχαν πάρει και τα δυό.

Το σύκο πέφτει από τα ράμφη των πουλιών που καυγαδίζουν. Για να εξυπηρετηθεί το παραμύθι, ένασποράκι αρχίζει να κατρακυλάει στη σχισμή του βράχου που βρισκόταν εκεί κάτω και φτάνει μέχρι το βάθος του. Το σποράκι δεν το βρίσκει κανείς. Ούτε μυρμηγκάκια που περνούν μαζεύοντας τροφή. Αποκοιμιέται για πολύ καιρό μέχρι που κάποιες σταγόνες βροχής γλυστρούν μέσα στον βράχο, το ξυπνούν, το βοηθούν να ριζώσει στο χώμα της σχισμής, να μεγαλώσει και να βγει στο φώς.

Αυτή είναι η κεντρική πρώτη ιστορία. Όμως υπήρξε το δαχτυλίδι στον κορμό. Που κανένας δεν ήξερε ή δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς βρέθηκε εκεί. Και που στην πραγματικότητα έγινε η αφορμή-έκπληξη-έμπνευση για να γραφτεί το παραμύθι.

Κι εδώ αρχίζει να ξετυλίγεται η δεύτερη ιστορία. Η οποία είναι η ουσία όλου του παραμυθιού. Είναι σαν να με οδήγησε από μόνο του για να μου αποκαλυφθεί το κρυμμένο μήνυμα του δαχτυλιδιού και να μου δώσει την ευκαιρία να το μοιραστώ μέσα από τις λέξεις και τις εικόνες και με τους αναγνώστες του.

Θα σε ρωτούσαμε ποιο είναι το μήνυμα, όμως μάλλον αυτό θα χαλούσε την έκπληξη για όσους θελήσουν να το διαβάσουν.

Ίσως. Κάτι λίγο όμως θα σας μοιραστώ. ‘Εξ άλλου ο τρόπος που γράφεται κάθε ιστορία, προκαλεί και τον αναγνώστη της. Ακόμα και εάν γνωρίζει πώς θα τελειώσει ένα βιβλίο, ο τρόπος που η ιστορία ξετυλίγεται, προκαλεί συναισθήματα, ερωτήσεις, προβληματισμούς και άλλα πολλά.

Μπορώ λοιπόν να πω ότι αυτό που αποκαλύφθηκε σε εμένα είναι η πιό απλή και πραγματική γνώση που υπάρχει στον κάθε έναν από εμάς.

Ότι τα πάντα εξαρτώνται από τη Δύναμη που φέρουμε μέσα μας. Και ίσως κάποιες στιγμές χρειαζόμαστε έναν «από μηχανής Θεό» -επιτρέψτε μου την έκφραση αυτή- να μας το επισημάνει, ή να μας το θυμίσει.

Πόσο απλό είναι να γραφτεί και να εικονογραφηθεί ένα παραμύθι; Εξαρτάται μόνο από την φαντασία του συγγραφέα ή εικονογράφου;

Όχι. Δεν είναι απλό. Υποστηρίζω ότι απλό χρειάζεται να είναι στην αφήγηση. Με προσεγμένες λέξεις. Με μικρές προτάσεις. Με ξεκάθαρα νοήματα. Να έχει οικονομία στον τρόπο που λειτουργεί, αλλά ταυτόχρονα να είναι ζωηρό. Να τρέχει.

Ολοκλήρωσα δύο κύκλους σεμιναρίων πάνω στην εικονογράφηση παιδικού παραμυθιού, και ταυτόχρονα έμαθα πολλά για το πόσο απαραίτητο είναινα υπάρχει ισορροπημένο σενάριο. Αρχικά στα μαθήματα του Ιανού και στη συνέχεια στο Μικρό Πολυτεχνείο. Πολύτιμες γνώσεις. Ενα παραμύθι δεν μπορεί να «στέκει» εάν δεν υπάρχει σενάριο. Χρειάζεται να συστήνεται ο ήρωάς μας και να φαίνεται ξεκάθαρα ποιός είναι. Χρειάζεται να υπάρχουν κρίσιμες στιγμές οι οποίες ολοκληρώνουν ή προχωρούν, δηλαδή εξελίσσουν την ιστορία μας, χρειάζεται να υπάρχει αρχή, μέση, τέλος. Χρειάζεται να υπάρχει ισορροπία στην αφήγηση. Ούτε φλυαρία, ούτε αυστηρή οικονομία. Και φυσικά να μπορεί η αφήγηση να εικονογραφηθεί. Να δημιουργούν δηλαδή οι λέξεις εικόνες. Αλλιώς δεν μπορεί να σταθεί. Αυτό, όσον αφορά το κείμενο.

Τώρα, η εικονογράφηση είναι μία μεγάλη ιστορία και πραγματικά μπορεί να εξυπηρετήσει, να απογειώσει, ή να μειώσει το κείμενο που έχουμε μπροστά μας. «Μία εικόνα ίσον χίλιες λέξεις» όπως έχει ειπωθεί, και είναι γεγονός.

Χρειάζεται πολλή δουλειά. Να μπορεί ο εικονογράφος να πειραμαστιστεί με τις μορφές του ήρωα σε πολλές διαφορετικές εκφράσεις. Να πείθει ότι πρόκειται για την ίδια εικονογράφηση, την ίδια χρονική στιγμή με την εξέλιξη της ιστορίας του ήρωα. Π.χ. εάν ο ήρωας από νεαρός γίνεται ηλικιωμένος, θα πρέπει να φαίνεται το μεγάλωμά του στο σώμα, στο πρόσωπο, στις κινήσεις του. Δεν είναι καθόλου απλό. Εξαρτάται βέβαια από την ιστορία.

Όσο περισσότεροι οι χαρακτήρες, τόσο δυσκολότερη η εξέλιξη. Ειδικά εάν όλο είναι ζωγραφισμένο στο χέρι, όπως αυτό εδώ το παραμύθι.

Είναι γεγονός –και μάλλον προλαβαίνω μία ερώτησή σας-, ότι το ό,τι το έγραψα και το εικονογράφησα η ίδια, δίνει μία ολοκληρωμένη εικόνα, ακριβώς όπως ήθελα να την περιγράψω και μία ιστορία όπως ήθελα να την αφηγηθώ.

Μου πήρε πολύ χρόνο, όμως δεν χρειάστηκε να πρέπει να εξηγώ σε άλλον εικονογράφο, τί είδα και τί θέλω να σχεδιαστεί. Κι έτσι έγινε στον δικό μου ρυθμό, και νιώθω χαρούμενη για την πολύ καλή υποδοχή του από όσους μέχρι στιγμής το έχουν πάρει.

Ακούμε ότι μία έκδοση –ειδικά παραμυθιού- είναι μία δύσκολη υπόθεση και αρκετά κοστοβόρα. Ισχύει κάτι τέτοιο; Πες μας ποια είναι η διαδικασία.

“Ναι”, είναι πράγματι. Γι αυτό, για να μην καθυστερήσει κι άλλο δηλαδή, αποφάσισα τελικά να προχωρήσω σε «αυτοέκδοση». Οι εκδοτικοί οίκοι έχουν κλείσει τις περισσότερες συνεργασίες τους και ίσως δεν ανοίγονται σε νέες συνεργασίες –φαντάζομαι λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης. Αυτό σημαίνει ότι ανέλαβα όλο το οικονομικό κόστος της έκδοσης.

Όλα τα έξοδα. Έχω συνεργαστεί για την έκδοσή του με τον εκδοτικό οίκο «Οσελότος». Μου έλυσαν πολλές απορίες και με βοήθησαν να ολοκληρώσω την έκδοση. Προσωπικά επέλεξα κάτι ακριβό. Ήθελα να έχει σκληρό εξώφυλλο, να έχει οριζόντια διάταξη και να είναι στο μέγεθος που κυκλοφορεί.

Όπως λέω, να είναι ένα βιβλίο για να παραμείνει σε μία βιβλιοθήκη αφού διαβαστεί. Και να μπορεί κάποιος να το απολαύσει ξανά και ξανά.

Το κείμενό του είναι προσεγμένο και η εικονογράφησή του είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη.

Χαίρομαι που η πρώτη του έκδοση πήγε πολύ καλά και τώρα είμαι στην αναμονή για να παραλάβω την επανέκδοση του.

Έχεις ήδη κάνει παρουσίασή του;

Αν εννοείς σε κάποια εκδήλωση για παιδιά και παρουσίαση βιβλίου όχι ακόμα. Προχωρώ προσεκτικά σε αυτόν το χώρο. Θα γίνουν κάποιες παρουσιάσεις μέσα στο 2019. Όμως, έχει ήδη φιλοξενηθεί στην εκπομπή της κυρίας Τσιανίκα στην ΕΡΤ «Η Φωνή της Ελλάδας». Ήταν μεγάλη η Τιμή και την ευχαριστώ πολύ γι αυτήν την ευκαιρία. Πρωτοσύστησα το παραμύθι μου κι εμένα εκεί. Μιλήσαμε, διαβάσαμε κάποια κομμάτια του. Χάρηκα πολύ με τη γνωριμία μας και την ευγενική υποδοχή.

Πολύ ωραία αρχή. Πού βρίσκουμε το παραμύθι σου;

“Ναί”, πραγματικά.

Το παραμύθι «Η μικρή συκιά του βράχου και το μαγικό δαχτυλίδι της Νεράιδας», γνωρίζω ότι υπάρχει σε μικρό αριθμό στα βιβλιοπωλεία Ιανός, Πολιτεία και Πρωτοπορία. Μπορεί κάποιος να το αγοράσει εκεί, ή και να το παραγγείλει από τις Εκδόσεις Οσελότος.

Όμως είναι προτιμότερο να το ζητήσει κάποιος απευθείας από εμένα με ένα μήνυμα στο [email protected]ή για όποιους χρησιμοποιούν το facebook στα μηνύματα του Elenas Artstories. Σας είπα ότι είναι αυτοέκδοση, οπότε είναι προτιμότερο να ενημερώσουν εμένα. Θα απαντήσω άμεσα εξ άλλου.

Η τιμή του;

Η τιμή του είναι 15 ευρώ. Εχει σκληρό εξώφυλλο και μέγεθος 29cmμήκος 21 cmύψος.

Δε μένει λοιπόν τίποτε άλλο παρά να ευχηθούμε καλοτάξιδο το παραμύθι σου.

Σ’ ευχαριστώ πολύ. Και για την ευχή σου, αλλά κυρίως για τη φιλοξενία σας.