Αφροδίτη: Αστρονόμοι έριξαν μια βαθύτερη ματιά στα μεσαία σύννεφα του πλανήτη

Αφροδίτη: Η μελέτη της δυναμικής και της μορφολογίας των μέσων νεφών της Αφροδίτης έγινε με συνεργασία επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων.

Η Αφροδίτη είναι γνωστή για τα πυκνά και τοξικά νέφη της από θειικό οξύ που καλύπτουν όλο τον πλανήτη, καθώς και για τους δυνατούς ανέμους που φυσούν με ταχύτητα εκατοντάδων χιλιομέτρων την ώρα. Οι αστρονόμοι δυσκολεύονται να διαπεράσουν αυτή την ατμόσφαιρα, αλλά τώρα χρησιμοποίησαν υπέρυθρες εικόνες για να «κατασκοπεύσουν» το μεσαίο στρώμα των νεφών, που βρίσκεται σε ύψος 50 έως 55 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη.

Η μελέτη της δυναμικής και της μορφολογίας των μέσων νεφών της Αφροδίτης έγινε με συνεργασία επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων. Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν και επίγειες παρατηρήσεις από δύο ερασιτέχνες, ένας από τους οποίους ήταν ο Έλληνας ερασιτέχνης αστρονόμος Μάνος Καρδάσης, ο οποίος παρατηρεί εδώ και χρόνια την Αφροδίτη.

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα μεσαία νέφη έχουν μια απρόσμενα μεγάλη ποικιλία σχημάτων που αλλάζουν διαχρονικά και είναι πολύ διαφορετικά από τα σύννεφα στο ανώτερο στρώμα (σε ύψος περίπου 70 χιλιομέτρων), τα οποία συνήθως μελετώνται με φωτογραφίες από το υπεριώδες μέρος του φάσματος. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geophysical Research Letters της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, βρήκε επίσης μεταβολές στην ανακλαστικότητα των μεσαίων νεφών (κατά 3% έως 21%), δηλαδή στο πόσο ηλιακό φως ανακλάται πίσω στο διάστημα. Από αυτό θα μπορούσαν να εξαχθούν συμπεράσματα για την παρουσία νερού, μεθανίου ή άλλων ουσιών που απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία.

Οι κινήσεις των μεσαίων νεφών, σε συνδυασμό με προηγούμενες παρατηρήσεις από τις αποστολές Venus Express της ESA και Messenger της NASA, επέτρεψαν στους ερευνητές να ανακατασκευάσουν μια εικόνα των ανέμων της Αφροδίτης κατά την τελευταία δεκαετία, δείχνοντας ότι οι άνεμοι στο μεσαίο στρώμα της ατμόσφαιρας είναι ταχύτεροι στον ισημερινό του «καυτού» πλανήτη και, όπως στα ανώτερα νέφη, αλλάζουν ταχύτητα έως κατά 50 χλμ/ώρα στη διάρκεια μερικών μηνών.

Αυτά τα ευρήματα θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την Αφροδίτη και να ρίξουν φως σε άλλους πλανήτες και εξωπλανήτες με παρόμοια χαρακτηριστικά.

«Παρατηρήσαμε τελείως αναπάντεχα συμβάντα. Ανακαλύψαμε ότι τα μεσαία νέφη δεν είναι τόσο ήσυχα ή τόσο βαρετά, όσο φαίνονταν στην διάρκεια προηγούμενων αποστολών», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Χαβιέ Περάλτα της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας (JAXA).

Η νέα μελέτη βασίστηκε σε εικόνες που τράβηξε η ιαπωνική διαστημοσυσκευή Akatsuki που έφθασε στην Αφροδίτη το Δεκέμβριο του 2015, με κύριο στόχο να ρίξει φως στο ασυνήθιστο φαινόμενο η ατμόσφαιρα να κινείται πέριξ του πλανήτη πολύ πιο γρήγορα από ό,τι περιστρέφεται ο ίδιος ο πλανήτης, κάτι που συμβαίνει επίσης στο δορυφόρο Τιτάνα του Κρόνου και σε πολλούς εξωπλανήτες. Η Αφροδίτη χρειάζεται 243 γήινες μέρες για μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονα της (η διάρκεια της μέρας της), όμως η ατμόσφαιρα της κάνει μόνο τέσσερις γήινες μέρες για να «κυκλώσει» τον πλανήτη, κινούμενη περίπου 60 φορές πιο γρήγορα από αυτόν.

Οι επιστήμονες υποπτεύονται ότι οι μεταβολές στα νέφη και στην ανακλαστικότητα μπορεί να συνδέονται με την μεγάλη επιτάχυνση στην περιστροφή της ατμόσφαιρας.

Οι ερευνητές ανέλυσαν σχεδόν 1.000 υπέρυθρες εικόνες των νεφών της Αφροδίτης (σε μήκη κύματος των 850-1.000 nm), τις οποίες τράβηξε μια από τις κάμερες του Akatsuki στη διάρκεια ενός έτους. Οι εικόνες δείχνουν νέες μορφολογίες νεφών, όπως ημισφαιρικές ασυμμετρίες, έντονες ασυνέχειες ή επιμήκεις “αγκιστροειδείς” λωρίδες, που υπόκεινται σε γρήγορες μεταβολές από μέρα σε μέρα.

Οι εικόνες αποκαλύπτουν επίσης μια σκοτεινότερη ζώνη νεφών, στην οποία «εισβάλλουν» φωτεινά νέφη με στροβιλιζόμενα ή ποικιλόχρωμα σχήματα, κάτι που παραπέμπει στο φαινόμενο της κάθετης κίνησης θερμότητας και υγρασίας στην ατμόσφαιρα (στη Γη αυτό προκαλεί καταιγίδες). Σε άλλες περιπτώσεις, οι εικόνες δείχνουν νέφη λιγότερο ταραγμένα, που φαίνονται φωτεινά ή με πολλαπλές λωρίδες.

Ακόμη οι εικόνες αποκάλυψαν ότι μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 2016 το βόρειο ημισφαίριο της Αφροδίτης σκοτείνιαζε περιοδικά κάθε τέσσερις έως πέντε μέρες για άγνωστο μέχρι στιγμής λόγο.