Πλαστικά απόβλητα: σκουπίδια ή θησαυρός;

Πιέσεις δέχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να αναπτύξει νέους τρόπους διαχείρισης των 30 εκατομμυρίων τόνων πλαστικών απορριμμάτων που παράγει ετησίως. Οι νέοι περιορισμοί στην εισαγωγή πλαστικών απορριμμάτων από την Κίνα σε συνδυασμό με την αυστηριοποίηση της μεταφοράς πλαστικών που είναι κακής ποιότητας και δεν ανακυκλώνονται εύκολα, σε τρίτες χώρες είναι η κύρια αιτία αυτών των πιέσεων που δέχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με τη νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος ο κίνδυνος αύξησης της καύσης και ταφής πλαστικών είναι αρκετά μεγάλος και για το λόγο αυτό θα πρέπει, όπως επισημαίνει η έκθεση, τα μέλη-κράτη να στραφούν στο χώρο της έρευνας  για την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των πλαστικών. Μάλιστα τονίζεται ότι στο χώρο της ανακύκλωσης θα μπορούσαν να υπάρξουν και σημαντικές επενδύσεις.

Όπως επισημαίνουν ειδικοί, μακροπρόθεσμα θα έπρεπε όλοι να σκέφτονται τα πλαστικά απόβλητα ως πόρο και όχι σαν κάτι που πρέπει να πετάξουν στα σκουπίδια. Τα πλαστικά απορρίμματα έχουν σημαντική οικονομική αξία και  για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε μέτρα τα οποία θα αποθαρρύνουν την αποτέφρωση των ανακυκλώσιμων βιοδιασπώμενων πλαστικών. Για παράδειγμα, για την παραγωγή ενός τόνου καθαρού πλαστικού χρειάζονται 1400 ευρώ, ενώ για να παραχθεί η ίδια ποσότητα από ανακυκλώσιμο πλαστικό μόνο 900 ευρώ.

Όσον αφορά τις πιέσεις που δέχεται η Ευρώπη μετά και τους περιορισμούς στην εισαγωγή πλαστικών απορριμάτων από την Κίνα, υπάρχουν παραδείγματα και άλλων χωρών, όπως η Ταϊλάνδη που απαγόρευσε μερικώς τις σχετικές εισαγωγές από τον Ιούνιο του 2018 και καθολικά από το 2021,  η Μαλαισία ανακάλεσε τις άδειες εισαγωγής από 114 εργοστάσια διαχείρισης απορριμμάτων, ενώ το Βιετνάμ σταμάτησε να εκδίδει νέες άδειες εισαγωγής, ενόψει καθολικής απαγόρευσης. Μια άλλη σημαντική εξέλιξη ήταν ότι πρόσφατα, έπειτα από πρόταση της Νορβηγίας, η Σύμβαση της Βασιλείας για τη διασυνοριακή μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων επεκτάθηκε και σε κακής ποιότητας ή δύσκολα ανακυκλώσιμα πλαστικά απορρίμματα.

«Στις αρχές του 2019, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξήγε 150.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων τον μήνα. Η ποσότητα αυτή είναι περίπου η μισή από την αντίστοιχη του 2015 και 2016, όταν οι εξαγωγές κατευθύνονταν κυρίως στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Οι νέες απαγορεύσεις από χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας πιέζουν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης  να βελτιώσουν την ικανότητά τους να διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους εντός των συνόρων τους. Οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί, σε συνδυασμό με μια συρρικνούμενη διεθνή αγορά για τα πλαστικά, είναι πολύ πιθανό να αυξήσουν την ταφή και την καύση πλαστικών βραχυπρόθεσμα, παράλληλα όμως θα κινητοποιήσουν επενδύσεις σε υποδομές και συστήματα για τη βελτίωση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης», αναφέρει η πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος με θέμα «Εμπόριο πλαστικών απορριμμάτων και περιβάλλον».

Στην Ελλάδα

Όσον αφορά τη χώρα μας μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει  η τεράστια αύξηση στην εισαγωγή πλαστικών απορριμμάτων από την Τουρκία. Από 19.377 τόνους το 2015 φθάσαμε στους 270.339 τόνους το 2018.

Η έκθεση επισημαίνει την ανάγκη επένδυσης στην έρευνα. Όπως αναφέρει, χωρίς ουσιώδη ανασχεδιασμό και καινοτομικές λύσεις, περίπου 30% των πλαστικών συσκευασιών δεν θα μπορούν ποτέ να ανακυκλωθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν. Επίσης σημειώνει ότι τα συστήματα διαχείρισης πλαστικών συσκευασιών πετυχαίνουν τους στόχους τους εξάγοντας μεγάλο μέρος της πρώτης ύλης, κάτι που θα πρέπει να αποθαρρύνει η Πολιτεία, τουλάχιστον για χώρες εκτός ΟΟΣΑ.

Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος εξήγγειλε ένα πρόγραμμα για βιομηχανική συμβίωση και συνεργασίες επιχειρήσεων, στο πλαίσιο του σχεδιασμού για τη μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Και την ενσωμάτωση της οδηγίας για την απαγόρευση ορισμένων πλαστικών μιας χρήσης έως τα μέσα του επόμενου έτους (η Ελλάδα παρά τη δηλωθείσα πρόθεσή της να πρωτοπορήσει στον συγκεκριμένο τομέα, το πιθανότερο είναι να μην επεκτείνει τις απαγορεύσεις σε άλλα πλαστικά μιας χρήσης, λ.χ. πλαστικά ποτήρια).