Ζοζέ Μουρίνιο: “Special One” ή “Special Done”;

Ζοζέ Μουρίνιο: Αν και οι συστάσεις είναι περιττές για όσους ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, ας κάνουμε μια αναδρομή στη ζωή του Ζοζέ Μουρίνιο, ο οποίος καθιερώθηκε ως “ο καλύτερος προπονητής του κόσμου”, αμφισβητήθηκε μετά το πέρασμα του από τη Ρεάλ Μαδρίτης, μέχρι την αποκαθήλωση μετά το ναυάγιο της θητείας του στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.

Η ζωή πριν την προπονητική

Ο Ζοζέ Μουρίνιο γεννήθηκε το 1963 ως μέλος μιας μεγάλης μικρομεσαίας οικογένειας στη Σετούμπαλ (προάστιο της μητρπολιτικής περιοχής της Λισαβόνας), στη Πορτογαλία. Ήταν γιός του Ζοζέ Μανουέλ Μουρίνιο Φέλιξ, γνωστός και ως Φελίξ Μουρίνιο και της Μαρία Τζούλια Καρατζόλα ντος Σάντος. Ο πατέρας του έπαιζε επαγγελματικά ποδόσφαιρο με την φανέλα της Μπελενένσες και της Βιτόρια Σετούμπαλ, έχοντας και μία συμμετοχή με την Εθνική Πορτογαλίας κατά την περίοδο της καριέρας του.

Η μητέρα του ήταν καθηγήτρια σε δημοτικό σχολείο, ενώ ο θείος της χρηματοδότησε τη κατασκευή του σταδίου της Βιτόρια Σετούμπαλ. Η πτώση του καθεστώτος του Αντόνιο ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ (Estado Novo) τον Απρίλιο του 1974, ωστόσο, οδήγησε την οικογένεια στο να χάσει τα πάντα, εκτός από ένα κτήμα κοντά στην Παλμέλα.

Ο Μουρίνιο ήθελε να ακολουθήσει τα χνάρια του πατέρα του και εντάχθηκε στις ακαδημίες της Μπελενένσες. Φτάνοντας στο επαγγελματικό επίπεδο, φόρεσε την φανέλα των Ρίο Άβε (την οποία προπονούσε ο πατέρας του), Μπελενένσες, και Σεσίμπρα. Ωστόσο του έλειπε η ταχύτητα και η δύναμη ενός ποδοσφαιριστή, για να γίνει επαγγελματίας. Για αυτό επέλεξε να αφοσιωθεί στην προπονητική.

Τα πρώτα βήματα στην προπονητική και η Πόρτο

Ο Μουρίνιο με σταθερά βήματα πέρασε από διάφορες δουλειές και ομάδες, όταν κάποια στιγμή του παρουσιάστηκε η ευκαιρία να δουλέψει ως μεταφραστής – προπονητής του Ρόμπσον στην Σπόρτινγκ Λισσαβόνας. Τον ακολούθησε στον ίδιο ρόλο και στην Πόρτο αλλά και στην Μπαρτσελόνα, όπου οι δρόμοι τους χώρισαν, αφού μετά την απόλυση του Ρόμπσον από την Μπάρτσα, ο Μουρίνιο αποφάσισε να μείνει ως βοηθός του νέου προπονητή Βαν Χάαλ.

Ο Μουρίνιο έμαθε πολλά από τον Ρόμπσον και μάλιστα έχει δηλώσει για αυτόν: “Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έμαθα από τον Μπόμπι Ρόμπσον είναι το ότι όταν κερδίζεις, δεν πρέπει να πιστέψεις πως είσαι η ομάδα, και ότι όταν χάνεις, δεν πρέπει να σκέφτεσαι ότι είσαι σκουπίδι”. Μετά την επιτυχία που είχε στη Μπαρτσελόνα μαζί με τον Βαν Χάαλ κερδίζοντας δύο πρωταθλήματα είχε φτάσει η ώρα να γίνει πρώτος προπονητής. Μετά από το μέτριο πέρασμα του από την Μπενφίκα και την εξαιρετική δουλειά στην Ουνιάο ντε Λεϊρία, κέντρισε το ενδιαφέρον της Πόρτο η οποία τον προσέλαβε.

Αυτή η συμφωνία έμελλε να γράψει ιστορία στο χώρο του ποδοσφαίρου. Την πρώτη του σεζόν 2002-2003 ο Μουρίνιο κατέκτησε το Τρεμπλ. Πήρε το πρωτάθλημα, πήρε το κύπελλο και κατέκτησε και το ΟΥΕΦΑ. Η δεύτερη όμως ήταν το κάτι άλλο, καθώς εκτός από την εγχώρια επιτυχία, σημείωσε μια ακόμα μεγαλύτερη ευρωπαϊκή. Κατέκτησε το Τσάμπιονς Λιγκ με την Πόρτο! Ένα απίστευτο επίτευγμα αν αναλογιστούμε το “μέγεθος” της Πόρτο τη συγκεκριμένη περίοδο στην Ευρώπη. Αυτό ήταν. Ο “Special One” είχε γεννηθεί.

Η επιβεβαίωση της κυριαρχίας σε Τσέλσι και Ίντερ

Το 2004 ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς φέρνει στην Τσέλσι τον Μουρίνιο και του χαρίζει ένα πλουσιοπάροχο συμβόλαιο. Πως ανταποδίδει εκείνος; Με το πρώτο πρωτάθλημα της Τσέλσι μετά από 50 χρόνια και ρεκόρ συγκομιδής βαθμών. Μέχρι τη σεζόν 2007-2008 κατέκτησε τα πάντα στην Αγγλία με την Τσέλσι, αλλά εκείνη τη σεζόν λόγω του κακού ξεκινήματος και κυρίως λόγω της αδυναμίας της ομάδας να κατακτήσει το Τσάμπιονς Λιγκ τα προηγούμενα χρόνια, ο Μουρίνιο απολύεται.

Χωρίς καθυστέρηση και συγκεκριμένα στις 2 Ιουνίου ανακοινώνεται από την Ίντερ του Μιλάνου ως ο νέος προπονητής της ομάδας. Ο ίδιος τις προηγούμενες βδομάδες είχε αφήσει να διαρρεύσει ότι θα εργαστεί σε μια ομάδα της Ιταλίας. Την πρώτη χρονιά “καθαρίζει” με συνοπτικές διαδικασίες την υπόθεση τίτλος στο πρωτάθλημα, αλλά η Ίντερ κάνει μια απογοητευτική πορεία στο Τσάμπιονς Λιγκ. Ο μεγάλος πόθος της ομάδας αλλά και του Μουρίνιο, που πάντα θέλει να αποδεικνύει ότι είναι ο καλύτερος, δεν πραγματοποιήθηκε.

Την επόμενη χρονιά ο Μουρίνιο φτάνει ίσως στο κορυφαίο σημείο της προπονητικής καριέρας του. Αρχικά, παίρνει μια μεγάλη απόφαση και στέλνει τον Ιμπραχίμοβιτς στην Μπαρτσελόνα παίρνοντας πίσω τον Σαμουέλ Ετό και 50 εκατομμύρια. Με αυτά τα λεφτά παίρνει τον Σνάιντερ, τον Μιλίτο και τον Μότα. Μιλάμε για μια από τις πιο πετυχημένες μεταγραφικές περιόδους για μια ομάδα στην ιστορία, αφού αυτοί οι παίκτες απόδωσαν παραπάνω από το 100% και αποτέλεσαν τους στυλοβάτες της συγκεκριμένης χρονιάς για την Ίντερ. Και τι χρονιά!

Η Ίντερ κατέκτησε το Τρεμπλ (Πρωτάθλημα, Κύπελλο, Τσάμπιονς Λιγκ), κάτι που καμία ιταλική ομάδα δεν είχε καταφέρει και ο Μουρίνιο λατρεύτηκε σαν θεός. 50 χρόνια είχε η Ίντερ να κατακτήσει το Κύπελλο Πρωταθλητριών και ο Μουρίνιο τους το έφερε “σπίτι”. Ο Μουρίνιο δέθηκε συναισθηματικά με την Ίντερ και αυτό φαίνεται από τα δάκρυα του, όταν το καλοκαίρι αποχώρησε από την ομάδα, αφού δεσμεύτηκε ότι μια μέρα θα επιστρέψει.

Ρεάλ Μαδρίτης, επιστροφή σε Τσέλσι και ένα εντελώς αποτυχημένο πείραμα

Ο Μουρίνιο πήγε στην Ρεάλ Μαδρίτης ως ο καλύτερος προπονητής στον κόσμο. Η Ρεάλ Μαδρίτης ίσως το μεγαλύτερο όνομα στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Κι όμως αυτός ο συνδυασμός δε δούλεψε. Η Ρεάλ Μαδρίτης απαρτιζόταν από πολλούς σταρ και δυναμικές προσωπικότητες. Δε χωρούσε άλλος ένας σταρ – γιατί τέτοιος είναι ο Μουρίνιο – στην ομάδα.

Η Ρεάλ στα τρία χρόνια του Μουρίνιο μπορεί να κατέκτησε ένα πρωτάθλημα και ένα Κύπελλο Ισπανίας, αλλά δεν κατάφερε να κατακτήσει το Τσάμπιονς Λιγκ. Το τελευταίο ήταν ο απόλυτος στόχος της ομάδας αλλά και του Μουρίνιο, ο οποίος ήθελε να γίνει ο πρώτος προπονητής που έχει κατακτήσει τον συγκεκριμένο τίτλο με τρεις διαφορετικές ομάδες. Συν τοις άλλοις βρέθηκε απέναντι στην Μπαρτσελόνα του Πεπ Γκουαρντιόλα, η οποία για πολλούς ήταν η καλύτερη ομάδα όλων των εποχών.

Μετά από τρία χρόνια έφυγε από τη Ρεάλ και η καριέρα του από εκεί και πέρα ακολούθησε κατηφορικό δρόμο. Επέστρεψε στην Τσέλσι σαν μεσσίας, αλλά μετά από τρία χρόνια έφυγε έχοντας κατακτήσει ένα πρωτάθλημα και ένα Λιγκ Καπ αλλά έχοντας κάνει στην τελευταία του χρονιά το χειρότερο ξεκίνημα στην ιστορία της Τσέλσι στο αγγλικό πρωτάθλημα. Ο Μουρίνιο απολύθηκε. Ένας προπονητής που δεν είχε συνηθίσει να τον διώχνουν, απολύθηκε για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια.

Την απόλυση δε τη γλίτωσε ούτε από την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στην οποία πήγε το 2016. Εκεί τον περίμεναν σαν τον μεγάλο διάδοχο – επιτέλους – του σερ Άλεξ Φέργκιουσον. Ένα πείραμα το οποίο απέτυχε παταγωδώς. Ο Μουρίνιο κατάφερε να κερδίσει ένα Λιγκ Καπ και το Γιουρόπα Λιγκ. Αυτά όμως δεν ήταν αρκετά για ένα τόσο μεγάλο όνομα σαν αυτό της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Δεν κατάφερε να κατακτήσει το πρωτάθλημα, τσακώθηκε με πολλούς παίκτες της ομάδας, το Τσάμπιονς Λιγκ αποτέλεσε μακρινό όνειρο και ο Μουρίνιο απομακρύνθηκε από τον πάγκο το 2018.

Οι λόγοι της πτώσης και η συνέχεια

Το όνομα του Μουρίνιο έχει πληγωθεί πολύ. Τον κατηγόρησαν ότι περισσότερο ασχολείται με τα μέσα και με την εικόνα του παρά με την προπονητική. Τον κατηγόρησαν ότι έχει “καθίσει” πάνω στο “όνομα” του και έχει επαναπαυθεί. Ο Μουρίνιο συνέχισε να δίνει αφορμές αφού έχει μια σχέση έρωτα και μίσους με τον τύπο. Ας δούμε κάποιες ατάκες του που άφησαν ιστορία: • “Παρακαλώ μην με αποκαλείτε εγωιστή, άλλα είμαι πρωταθλητής Ευρώπης και νομίζω πως είμαι ξεχωριστός” • “Είμαι ο Ζοσέ Μουρίνιο και δεν αλλάζω. Έφτασα στη Μαδρίτη με τα προτερήματα μου και τα ελαττώματά μου” • “Ο Μαντσίνι είναι φίλος σου, εγώ όμως όχι!” (αποστομωτική απάντηση σε Ιταλό δημοσιογράφο) • “Μετά από 3 χρόνια στο νησί, παραιτείται ο Τόνι Μπλερ. Ακόμα ένας θρίαμβος”

Δεν είναι μόνο η σχέση του με τους δημοσιογράφους, όμως, τόσο ταραχώδης. Η σχέση του με παίκτες και αντίπαλους προπονητές κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα. Ο Μουρίνιο είναι εριστικός, δογματικός και απρόβλεπτος. Δεν είναι στην επικαιρότητα μόνο ως προπονητής αλλά και σαν περσόνα και αυτός είναι ο λόγος που κρίνεται πάντα πιο αυστηρά στις αποτυχίες και αποθεώνεται υπερβολικά στις επιτυχίες. Δεν υπάρχουν ημίμετρα με τον Μουρίνιο.

Αξίζει να παραθέσουμε ένα περιστατικό που δείχνει ακριβώς το ποιος είναι ο Μουρίνιο. Στις 17 Αυγούστου 2011, στον τελικό του Ισπανικού Σούπερ Καπ, ο Μουρίνιο πίεσε το μάτι του βοηθού προπονητή της Μπαρτσελόνα Τίτο Βιλανόβα, κάτα τη διάρκεια ενός καβγά στο τέλος του παιχνιδιού. Μετά το παιχνίδι, ο Μουρίνιο δεν σχολίασε το περιστατικό αλλά ισχυρίστηκε πως δεν ήξερε ποιος ήταν ο “Πίτο” Βιλανόβα, με το “πιτο” να είναι Ισπανική λέξη για το πέος. Ναι. Αυτός είναι ο Μουρίνιο.

Είτε τον λατρεύεις, είτε τον μισείς σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητος. Όμως οι τελευταίες αποτυχίες του έχουν δώσει δικαίωμα στους εχθρούς του να αναδεικνύουν την αρνητική του πλευρά και ο Μουρίνιο έχει αφήσει τους οπαδούς του χωρίς “υλικό” για να απαντήσουν.

Προπονητικά ο Μουρίνιο έχει πολλά χρόνια να μας εκπλήξει. Μετά την τρομερή επιτυχία στην Ίντερ έχει μείνει στάσιμος. Ο Μουρίνιο προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του προπονητή στο ποδόσφαιρο, αναμειγνύοντας τη θεωρία της προπόνησης με ψυχολογικές τεχνικές και τεχνικές ανύψωσης του κινήτρου των ποδοσφαιριστών. Αυτός ήταν ο τρόπος του. Αυτή ήταν η ταυτότητα του. Αυτή η ταυτότητα όμως χάθηκε μόλις πήγε στη Ρεάλ. Εκεί βρέθηκε με πάρα πολλούς σταρ, με παίκτες που ίσως δε μπορούσε να διαχειριστεί, “μέθυσε” από τη φήμη και τα φώτα και έχασε το δρόμο του.

Την ίδια στιγμή το ποδόσφαιρο προχώρησε. Έγινε πιο αθλητικό, πιο γρήγορο και λιγότερο στρατηγικό. Ο Μουρίνιο δε το ακολούθησε. Έμεινε στις παλιές τεχνικές του. Ακόμα και το μικρό ρόστερ που θέλει στις ομάδες του για να μπορεί να δημιουργεί δυνατές σχέσεις με τους παίκτες δεν λειτουργούσε πια. Το ποδόσφαιρο εκεί που έχει πάει απαγορεύει το “ξεζούμισμα” των παικτών.

Οι ρυθμοί είναι εξαντλητικοί και ο Μουρίνιο χρησιμοποιώντας τις παλιές τεχνικές του, απορροφούσε όλη την ενέργεια των παικτών του με αποτέλεσμα, ναι μεν να παίρνει την πρώτη ή τη δέυτερη χρονιά του σε μια ομάδα τίτλους, αλλά την τρίτη η ομάδα να παρουσιάζεται τρομερά κουρασμένη και εξαντλημένη ψυχολογικά.

Ο Μουρίνιο, λοιπόν, το έκανε “έθιμο” να απολύεται τον τρίτο του χρόνο σε μια ομάδα και τον τελευταίο χρόνο δε δούλεψε πουθενά, αλλά έκανε μια μεγάλη ανατροπή αφού έγινε τηλεοπτικός αναλυτής ποδοσφαίρου! Τελικά, πριν από λίγες ημέρες τον προσέλαβε η Τότεναμ ως αντικαταστάτη του Μαουρίσιο Ποτσετίνο και εμείς περιμένουμε να δούμε αν ο Μουρίνιο θα αρπάξει την ευκαιρία για να επιστρέψει στις συνειδήσεις του κόσμου ως ο κορυφαίος ή αν θα επιβεβαιώσει αυτούς που τον θέλουν από “Special One” να έχει γίνει “Special Done”…