Το χρονικό μίας προαναγγελθείσας τουρκικής κίνησης

Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 η Κύπρος επί προεδρίας αείμνηστου Τάσου Παπαδόπουλου σιωπηρά, χωρίς αντιληφθούν πολλοί και κυρίως η Τουρκία τίποτα οριοθέτησε ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Όταν ανακοινώθηκε η οριοθέτηση, η κυπριακή ΑΟΖ ήταν πλέον πραγματικότητα την οποία βέβαια δεν αναγνώρισε και συνεχίζει να μην αναγνωρίζει η Άγκυρα, αλλά αναγνώρισαν όλοι οι άλλοι. Εκείνη την περίοδο η κυπριακή κυβέρνηση είχε απευθυνθεί βέβαια και στην ελληνική για να οριοθετήσουν τα δύο κράτη και τη μεταξύ τους ΑΟΖ, αλλά η Αθήνα είχε αρνηθεί, διακατεχόμενη από το γνωστό φοβικό σύνδρομο μην τυχόν και ενοχληθεί η Τουρκία.

Η σύγκριση είναι καταλυτική. Η Κύπρος τελούσα η μισή υπό κατοχή και με κλάσμα των αμυντικών δυνατοτήτων της Ελλάδας, χωρίς αεροπορία και ναυτικό, οριοθέτησε ΑΟΖ αγνοώντας τις τουρκικές απειλές και δίνοντας στη συνέχεια μαθήματα ενεργειακής διπλωματίας.

Το αποτέλεσμα είναι ότι σχεδόν μία δεκαπενταετία αργότερα και παρά τις τουρκικές αντιδράσεις οι οποίες έχουν κορυφωθεί, μέχρι στιγμής, με την εισβολή τουρκικών πλωτών γεωτρύπανων στην κυπριακή ΑΟΖ συνοδεία πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών, το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας εξελίσσεται με αναβαθμισμένες προοπτικές λόγω της αναθεώρησης των εκτιμήσεων για το μέγεθος των κοιτασμάτων, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται τουλάχιστον μία δεκαετία πίσω σε χρονοδιάγραμμα και διαδικασίες.

Η διστακτικότητα των ελληνικών κυβερνήσεων να ανακηρύξουν και να οριοθετήσουν ΑΟΖ με την Κύπρο, η μόνη οριοθέτηση η οποία θα ολοκληρωνόταν γρήγορα και χωρίς προβλήματα, διότι οι αντίστοιχες διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο και τη Λιβύη έχουν κολλήσει εδώ και χρόνια, έχει στοιχίσει στη χώρα και το κόστος αποδεικνύεται όλο και μεγαλύτερο.

Τον Φεβρουάριο του 2013 η τότε κυβέρνηση Σαμαρά είχε προχωρήσει σε ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ με την οποία προσδιόριζε τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, κίνηση σωστή η οποία όμως δεν ακολουθήθηκε από την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Κύπρο.

«Η ενέργεια αυτή , διασφαλίζει τις ελληνικές θέσεις για την προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, σύμφωνα πάντοτε με το εθιμικό και συμβατικό Δίκαιο της Θάλασσας και ειδικότερα την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982)” αναφερόταν στην ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ενώ είχε ακολουθήσει ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ με την οποία αμφισβητούσε την ελληνική κίνηση.

Έκτοτε υπήρξε αδράνεια στην οριοθέτηση με την Κύπρο αν και παρασκηνιακά συνεχίστηκαν οι διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο χωρίς αποτέλεσμα, και πολυετής καθυστέρηση στην προκήρυξη διαγωνισμών για έρευνες στις θαλάσσιες περιοχές νοτίως της Κρήτης, στο Ιόνιο και αλλού, σε σημεία δηλαδή που δεν υπήρχε έδαφος για τουρκικές ενστάσεις. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έπρεπε και δεν πρέπει να προχωρήσουν οι αδειοδοτήσεις στις περιοχές όπου αντιδρά η Τουρκία, η οποία απειλεί και αντιδρά εμπράκτως και για ολόκληρη την κυπριακή ΑΟΙΖ αλλά εκεί τα πράγματα προχωρούν.

Άνθρωποι οι οποίοι ασχολούνται με το θέμα της ΑΟΖ και των θαλάσσιων ζωνών έχουν προειδοποιήσει ότι αν δεν κινηθεί η Ελλάδα ανακηρύσσοντας ΑΟΖ, (η ανακήρυξη, δηλαδή η κατάθεση συντεταγμένων της ΑΟΖ, μπορεί να γίνει μονομερώς, η οριοθέτηση προϋποθέτει συμφωνία με τα συνορεύοντα κράτη) θα το κάνει η Τουρκία και μετά θα πρέπει η Αθήνα να αμφισβητεί την τουρκική χάραξη αντί να γίνει το αντίθετο.

Πριν από λίγες ημέρες η Τουρκία έκανε ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Όπως μετέδωσε το sigmalive από την Κύπρο, «νομικές αξιώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο κατέθεσε η Τουρκία στον ΟΗΕ, σε μια μακροσκελή επιστολή ημερομηνίας 13 Νοεμβρίου 2019, μέσω του Μονίμου Αντιπροσώπου της Άγκυρας στον Οργανισμό, Feridun H. Sinirlioglu.». Συγκεκριμένα «η Τουρκία, επικαλούμενη το Διεθνές Δίκαιο, προβάλλει τις πάγιες θέσεις της για το ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, ισχυριζόμενη ότι διαθέτει θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο με την Αίγυπτο, παραβλέποντας τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία δεν αναγνωρίζει».

Η Τουρκία δηλαδή προχωρά σε επίσημη καταγραφή στον ΟΗΕ των ισχυρισμών της ότι η ΑΟΖ της εφάπτεται με της … Αιγύπτου.

Αναφέρεται μεταξύ άλλων στην τουρκική επιστολή: «(…)βάσει του διεθνούς δικαίου, η Τουρκία θεωρεί ότι τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στις προαναφερθείσες θαλάσσιες περιοχές ακολουθούν τη διάμεση γραμμή μεταξύ των ακτών της Τουρκίας και της Αιγύπτου σε σημείο που θα προσδιοριστεί δυτικά των 28 ° 00’00 “E, σύμφωνα με την αποτέλεσμα των μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο, καθώς και στη Μεσόγειο, μεταξύ όλων των συμβαλλόμενων κρατών, σύμφωνα με δίκαιες αρχές, λαμβάνοντας όλες τα ειδικές και σχετικές περιστάσεις βάσει του διεθνούς δικαίου. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Τουρκία απορρίπτει εν ολοκλήρου τη μονομερή κατάθεση από την ελληνοκυπριακή Διοίκηση ενός καταλόγου γεωγραφικών συντεταγμένων, συνοδευόμενου από έναν ενδεικτικό χάρτη σχετικά με τα βόρεια και βορειοδυτικά εξωτερικά όρια της λεγόμενης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και την υφαλοκρηπίδα της ελληνοκυπριακής Διοίκησης»

Με αυτή την κίνηση η Τουρκία αμφισβητεί και επισήμως στον ΟΗΕ (διότι ειδάλλως το δηλώνει καθημερινά και το δείχνει στην πράξη) όχι μόνο την κυπριακή ΑΟΖ αλλά και το δικαίωμα της Ελλάδας σε ΑΟΖ στο Αιγαίο αφού προκαταλαμβάνει την οριοθέτηση η οποία βάσει της ελληνικής θέσης φέρνει σε επαφή τις ΑΟΖ Ελλάδας – Κύπρου).

Αυτή τη τουρκική κίνηση θα έχει συνέχεια. Όταν και αν η Ελλάδα αναγκαστεί να αντιδράσει και επιχειρήσει να κάνει αυτό που όφειλε να έχει κάνει εδώ και χρόνια θα το κάνει υπό δυσμενέστερες συνθήκες. Η διστακτικότητα και η αναίτια φοβικότητα στις διεθνείς σχέσεις έχει συνέπειες, τις οποίες δεν αποφεύγεις κρύβοντας το κεφάλι σου στην άμμο. Απλά τις υφίστασαι σε χειρότερη εκδοχή.