Άρθουρ Κόναν Ντόυλ: Ο “πατέρας” του Σέρλοκ Χολμς

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ: Ο θρυλικός συγγραφέας είναι αυτός στον οποίο χρωστάμε τη λογοτεχνική ύπαρξη του ντετέκτιβ Σέρλοκ Χολμς. Ο σερ Άρθουρ Ιγνάτιος Κόναν Ντόυλ (Sir Arthur Ignatius Conan Doyle, 22 Μαΐου 1859 – 7 Ιουλίου 1930) ήταν Σκωτσέζος συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός για τα αστυνομικά του μυθιστορήματα και φυσικά περισσότερο για αυτά που περιλαμβάνουν τον Σέρλοκ. Αρχικά ιατρός, το 1887 δημοσίευσε τη “Σπουδή στο Κόκκινο”, το πρώτο από τα τέσσερα μυθιστορήματα με τον Χολμς και τον Δρα Γουάτσον, την οποία ξεκίνησε να γράφει στις 4 Μαρτίου του 1881. Επιπλέον, ο Ντόυλ έγραψε πάνω από 50 διηγήματα με ήρωα τον διάσημο ντετέκτιβ. Οι ιστορίες του Σέρλοκ Χολμς θεωρούνται γενικά ορόσημα στον τομέα του αστυνομικού μυθιστορήματος.

Ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ γεννήθηκε στις 22 Μαΐου του 1859 στο Εδιμβούργο της Σκωτίας και ήταν το τρίτο από δέκα αδέλφια. Ο πατέρας του, Κάρολος Άλταμοντ Ντόυλ ήταν Άγγλος ιρλανδικής καταγωγής και η μητέρα του, Μαίρη Φόλεϋ, ήταν Ιρλανδή. Ο πατέρας του ήταν καλλιτέχνης και κέρδιζε τα προς το ζην ως κυβερνητικός υπάλληλος, αλλά ήταν αλκοολικός. Πέθανε το 1893 στο Ντέμφρις μετά από πολλά χρόνια ψυχιατρικής νόσου. Αν και ο Άρθουρ είναι γνωστός με το επώνυμο «Κόναν Ντόυλ», η προέλευση αυτού του σύνθετου επιθέτου είναι αβέβαιη. Κατά μία εκδοχή το όνομα «Κόναν» το πήρε για να τιμήσει έναν παππού του, που λεγόταν Κόναν και είχε πάρει γυναίκα από την οικογένεια Ντόυλ. Στο μητρώο του καθεδρικού ναού όπου βαπτίσθηκε ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, καταχωρήθηκε ως «Arthur Ignatius Doyle» και το επώνυμό του ήταν απλά Ντόυλ. Επίσης, αναφέρεται το όνομα του Μάικλ Κόναν ως νονού.

Σε ηλικία εννέα ετών ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ στάλθηκε στο καθολικό προπαρασκευαστικό σχολείο της Εταιρίας του Ιησού, Στόουνυχερστ. Στη συνέχεια πήγε στο Κολλέγιο του Στόουνυχερστ αλλά όταν έφυγε από το σχολείο, το 1875, είχε απορρίψει τον Χριστιανισμό και ήταν αγνωστικιστής.

Η επιθυμία των γονέων του ήταν να γίνει ιατρός. Για το λόγο αυτό, μετά το Κολλέγιο του Στόουνυχερστ, φοίτησε ένα χρόνο στο Φέλντκιρχ της Αυστρίας και από το 1876 μέχρι το 1881 σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, συμπεριλαμβανομένης και μίας περιόδου που δούλεψε στο Άστον (σήμερα συνοικία του Μπέρμιγχαμ) και στο Σέφιλντ. Ένας από τους καθηγητές του στο Εδιμβούργο, ο δρ. Τζόζεφ Μπελ, αργότερα έγινε για τον Άρθουρ η βάση πάνω στην οποία δημιούργησε τον Σέρλοκ Χολμς. Ενώ σπούδαζε, ο Άρθουρ ξεκίνησε να γράφει μικρές ιστορίες. Η πρώτη του δημοσίευση ήταν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Chambers’s Edinburgh Journal, λίγο πριν κλείσει τα είκοσι. Μετά τη θητεία του στο πανεπιστήμιο, υπηρέτησε ως ιατρός σε πλοίο σε ένα ταξίδι στη Δυτική Αφρική. Το 1885 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του με θέμα τη νωτιαία φθίση.

Το 1882 έγινε συνέταιρος με έναν πρώην συμφοιτητή του σε ένα ιατρείο στο Πλύμουθ αλλά η συνεργασία τους αποδείχτηκε δύσκολη και ο Κόναν Ντόυλ γρήγορα αποχώρησε για να στήσει δικό του ιατρείο. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους έφτασε στο Πόρτσμουθ με λιγότερες από 10 αγγλικές λίρες στο όνομά του και έστησε ιατρείο στο Σάουθσι. Στην αρχή το ιατρείο δεν πήγαινε πολύ καλά κι έτσι ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ στον ελεύθερο χρόνο του ξεκίνησε και πάλι να γράφει σύντομες ιστορίες για να ενισχύσει τα μάλλον ισχνά εισοδήματά του. Η πρώτη του ιστορία του είδους αυτού δημοσιεύθηκε το 1886. Στον πρώτο χρόνο της σύντομης ιατρικής του σταδιοδρομίας, έγραψε το πρώτο μεγάλο του μυθιστόρημα, με τον τίτλο Η Φίρμα του Γκέρντλεστον. Ο ίδιος ο συγγραφέας περιγράφει την υποδοχή του έργου αυτού από τους εκδότες. Μιλώντας για το χειρόγραφο του βιβλίου ο Κόναν Ντόυλ είπε: «Μου το γυρίζανε με την ακρίβεια οικοσυντήρητου περιστεριού».

Το πρώτο του σημαντικό έργο ήταν η Σπουδή στο Κόκκινο, που δημοσιεύτηκε το 1887 στο ετήσιο χριστουγεννιάτικο έντυπο του Μπίτον.

Στο έργο αυτό εμφανίζεται για πρώτη φορά ο Σέρλοκ Χολμς, χαρακτήρα που ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ δημιούργησε βασιζόμενος εν μέρει στον πρώην καθηγητή του, Τζόζεφ Μπελ. Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ενίοτε και άλλες επιρροές π.χ. τον διάσημο χαρακτήρα του Έντγκαρ Άλαν Πόε, Ωγκύστ Ντυπέν. Το έργο δεν σημείωσε καμία ιδιαίτερη επιτυχία. Δεν απέφερε στον συγγραφέα του κανένα ιδιαίτερο κέρδος, βοήθησε όμως να γνωρίσει το κοινό τον ήρωα Σέρλοκ Χολμς και τον συνεργάτη του, τον δόκτορα Γουάτσον, προτού αρχίσουν να δημοσιεύονται τακτικά οι περιπέτειές τους στο μηνιαίο περιοδικό Στραντ (The Strand Magazine). Όταν ο συγγραφέας βαρέθηκε να γράφει αστυνομικά διηγήματα και μυθιστορήματα έγινε ιστορικός κι έδινε διαλέξεις.

Το 1890 ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ σπούδασε οφθαλμολογία στη Βιέννη και το 1891 μετακόμισε στο Λονδίνο για να ανοίξει ιατρείο ως οφθαλμίατρος. Στην αυτοβιογραφία του έγραψε ότι ούτε ένας πελάτης δεν πέρασε το κατώφλι του. Αυτό του έδωσε περισσότερο χρόνο για γράψιμο και τον Νοέμβριο του 1891 έγραψε στη μητέρα του: «Σκέφτομαι να σκοτώσω τον Χολμς… και να τον ξαποστείλω μια και καλή. Με αποσπά από σημαντικότερα πράγματα». Η απάντηση της μητέρας του ήταν: «Κάνε ό,τι νομίζεις σωστό αλλά τα πλήθη δεν θα το πάρουν αυτό ελαφρά». Τον Δεκέμβριο του 1893 «σκότωσε» τον Χολμς με σκοπό να επικεντρωθεί στα ιστορικά του μυθιστορήματα. Ο Χολμς και ο καθηγητής Μοριάρτυ φαινομενικά σκοτώθηκαν πέφτοντας από ένα καταρράκτη στην ιστορία Το Τελικό Πρόβλημα. Η δημόσια κατακραυγή ανάγκασε τον Κόναν Ντόυλ να επαναφέρει τον χαρακτήρα στο έργο Το Σκυλί των Μπάσκερβιλ. Στην Περιπέτεια του Άδειου Σπιτιού δόθηκε η εξήγηση ότι μόνο ο Μοριάρτυ έπεσε και ότι επειδή ο Χολμς είχε άλλους επικίνδυνους εχθρούς, σκηνοθέτησε προσωρινά τον θάνατό του. Ο Χολμς τελικά εμφανίστηκε σε συνολικά 56 μικρές ιστορίες και τέσσερα μυθιστορήματα του Κόναν Ντόυλ και από τότε έχει εμφανιστεί σε πολλά μυθιστορήματα και ιστορίες άλλων συγγραφέων.

Οι ιστορίες με τον Σέρλοκ Χολμς σημείωσαν μεγάλη επιτυχία και συνεχίστηκαν ως το 1896.

Κατά τον πόλεμο των Μπόερς στη Νότια Αφρική υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιατρός. Μετά τον πόλεμο και την καταδίκη από όλο τον κόσμο των ενεργειών του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Κόναν Ντόυλ έγραψε ένα μικρό φυλλάδιο με τίτλο «Ο πόλεμος στη Νότια Αφρική: Η αιτία και η πραγματοποίηση», το οποίο δικαιολογούσε τον ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου και μεταφράστηκε ευρέως. Για τον λόγο αυτό τιμήθηκε για διακεκριμένες υπηρεσίες προς τη χώρα του και το 1902 παρασημοφορήθηκε από τον βασιλιά της Αγγλίας, χρίσθηκε ιππότης, του απονεμήθηκε ο τίτλος “σερ” και διορίσθηκε υποδιοικητής του Σάρρεϋ. Επίσης το 1900 έγραψε ένα μεγαλύτερο βιβλίο με τίτλο Ο Μεγάλος Πόλεμος των Μπόερς. Στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα ο Σερ Άρθουρ ήταν δύο φορές υποψήφιος σε βουλευτικές εκλογές αλλά, αν και έλαβε σεβαστό αριθμό ψήφων, δεν εξελέγη.

Ο Κόναν Ντόυλ ήταν ένθερμος υποστηρικτής της δικαιοσύνης και ερεύνησε προσωπικά δύο υποθέσεις που είχαν κλείσει, με αποτέλεσμα δύο άτομα να απαλλαγούν από τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορήθηκαν. Η πρώτη υπόθεση, το 1906, ήταν ενός ντροπαλού Βρετανο-Ινδού δικηγόρου, του George Edalji, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι έγραφε απειλητικά γράμματα και ακρωτηρίαζε ζώα. Η αστυνομία ήταν αποφασισμένη να τον καταδικάσει, παρόλο που οι ακρωτηριασμοί συνεχίστηκαν και μετά τον εγκλεισμό του στη φυλακή. Ήταν εν μέρει χάρη σ’ αυτήν την υπόθεση που το 1907 ιδρύθηκε το Ποινικό Εφετείο. Έτσι ο Κόναν Ντόυλ όχι μόνο βοήθησε έναν αθώο αλλά και συνέβαλε στο να καθιερωθεί ένας τρόπος ώστε να αντιμετωπίζονται οι δικαστικές πλάνες. Η δεύτερη υπόθεση ήταν ενός Γερμανο-Εβραίου, του Όσκαρ Σλάτερ, ο οποίος είχε λέσχη τυχερών παιχνιδιών και καταδικάστηκε για δολοφονία μιας 82χρονης γυναίκας στη Γλασκώβη το 1908. Η υπόθεση τού κέντρισε την περιέργεια λόγω αντιφάσεων στο κατηγορητήριο και μίας γενικής εντύπωσης ότι η κατηγορία ήταν κατασκευασμένη. Ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ πλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του κόστους της επιτυχημένης προσφυγής του Σλάτερ το 1928.

Ο Κόναν Ντόυλ ενεπλάκη στην εκστρατεία για την αναμόρφωση του Κογκό με αρχηγούς τον δημοσιογράφο Ε. Μορέλ και τον διπλωμάτη Ρ. Κέισμεντ.

Το 1909 έγραψε «Το Έγκλημα του Κογκό», ένα μεγάλο φυλλάδιο με το οποίο κατήγγειλε τη φρίκη σ’ εκείνη την χώρα. Εξοικειώθηκε με τους Μορέλ και Κέισμεντ, και είναι πιθανό από αυτούς και τον Μπέρτραμ Φλέτσερ Ρόμπινσον να εμπνεύστηκε μερικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος Ο Χαμένος Κόσμος (1912). Απομακρύνθηκε και από τους δύο όταν ο Μορέλ έγινε ένας από τους αρχηγούς της φιλειρηνικού κινήματος κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και όταν ο Κέισμεντ καταδικάστηκε για προδοσία κατά του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Κόναν Ντόυλ προσπάθησε ανεπιτυχώς να σώσει τον Κέισμεντ από τη θανατική ποινή υποστηρίζοντας ότι είχε χάσει τα λογικά του και δεν ήταν υπεύθυνος για τις πράξεις του. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και δεν του επέτρεπε πια η ηλικία του να καταταγεί στον στρατό, υπηρέτησε τη Μεγάλη Βρετανία γράφοντας ένα ατέλειωτο όγκο από προπαγανδιστικά έργα που συντέλεσαν στην εξύψωση του ηθικού του βρετανικού λαού. Από την αφοσίωσή του στην υπόθεση της πατρίδας του προήλθε η εξάτομη ιστορία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπό τον τίτλο Η Βρετανική Εκστρατεία στη Γαλλία και τη Φλάνδρα, που όπως λέγεται συνετέλεσε όσο κανένα άλλο έργο στο να γίνει γνωστή η αξία του βρετανικού στρατού.

Στις 7 Ιουλίου 1930 ο Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του κρατώντας το στήθος του. Πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 71 ετών. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν προς τη γυναίκα του: «Είσαι υπέροχη». Πριν πεθάνει ήταν τόσο βέβαιος για τη μετά θάνατον ζωή, ώστε είπε στους συγγενείς του και στους στενούς του φίλους, ότι θα επέστρεφε σαν πνεύμα στη γη και θα τους παρουσιαζόταν.