Δύσκολη εποχή για νεοφιλελεύθερους

Δύσκολη εποχή για νεοφιλελεύθερους, ιδίως στην χώρα μας που δίχως θεωρητική σκευή ακόμη και προ κορωνοϊού, αναμασούσαν παρωχημένα επιχειρήματα περί ελεύθερης λειτουργίας των αγορών, επικαλούνταν τον ορθό λόγο κατά το δοκούν, και επιστράτευαν τον αλήστου μνήμης υπαρκτό σοσιαλισμό ή χειρότερα τον Πολάκη και την Μπαζιάνα για να υπερασπιστούν τις μπίζνες των εκλεκτών του συστήματος με την δημόσια περιουσία -αυτό δηλαδή που ήταν πάντα ο νεοφιλελευθερισμός και όχι μόνο στα καθ ημάς.

Επί του παρόντος το μόνο βέβαιο είναι ότι την επόμενη ημέρα της παγκόσμιας πανδημίας τίποτε δεν θα είναι ίδιο όπως πριν, όπως και άγνωστο είναι τι θα ξημερώσει. Ορισμένες ενδείξεις όμως υπάρχουν και προβολές μπορούν να γίνουν. Κατ αρχήν ο κορωνοϊός σηματοδότησε την ολική επιστροφή του κράτους. Όχι μόνο στον Υγειονομικό τομέα όπου τα ιδεολογικά απαξιωμένα και υλικοτεχνικά απισχνασμένα δημόσια συστήματα ανέλαβαν να σηκώσουν το βάρος. Το κράτος ανέλαβε ένα γενικότερο ρόλο. Συντονίζει άμεσα με τις δικές του υπηρεσίες, εκδίδει οδηγίες και επιβάλει απαγορεύσεις στην ατομική ελευθερία των πολιτών που μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες ήταν αδιανόητες, ακόμη και απαγόρευση συναθροίσεων και εγκλεισμό στο σπίτι.

Ειρρήσθω εν παρόδω αυτό είναι επικίνδυνο αφού αν ο πολίτης αποδεχθεί σήμερα την απαγόρευση συναθροίσεων για λόγους Υγείας, θα είναι δεκτικός για την ίδια απαγόρευση αύριο πχ για λόγους δημοσίας τάξεως. Γενικότερα όμως το κράτος πλέον παρεμβαίνει στον σκληρό πυρήνα των ατομικών ελευθεριών που είναι η καρδιά της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Με έναν τρόπο που εκλήφθη ως αυτονόητος, το κράτος λειτουργεί ως ο συλλογικός εκφραστής της κοινότητας σε βάρος της ατομικής ευθύνης και ελευθερίας επιμερίζοντας το κόστος με μεγάλο βαθμό αυθαιρεσίας. Υποχρεώνει έτσι το νεαρό των 30 ετών που δεν φοβάται τίποτε και δεν θα έχει καμία επίπτωση στην υγεία του ο κορωνοϊός, να κλειστεί σπίτι και να καταβάλλει ένα υπέρμετρο κόστος για να προστατεύσει τα αδύναμα μέλη της κοινότητας. Η λογική του ατομικισμού θα επέβαλε ο καθένας να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη και το κόστος που του αναλογεί και όχι να υποστεί το κόστος για άλλους. Η διαμαρτυρία των νέων ότι “καταστρέφεται το δικό μας μέλλον για να προστατευτούν οι γέροι”, είναι σκληρή αλλά είναι βάσιμη.

Το μεγάλο παιχνίδι βέβαια παίζεται στην οικονομία, ακριβώς γιατί λόγω της διάδοσης των νεοφιλελεύθερων αξιών τις τελευταίες δεκαετίες, έγινε το επίκεντρο της ζωής του ατόμου εκτοπίζοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα αρχές και αξίες που αποτελούσαν την σταθερά του βίου για πολλές γενιές. Στην οικονομία λοιπόν το κράτος αναλαμβάνει να αντιμετωπίσει την κρίση, στηρίζοντας την περιορισμένη παραγωγή και κατανάλωση, αναζητώντας, στο πεδίο της ΕΕ, τα απωλεσθέντα εργαλεία της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, επανεξετάζοντας τις θεωρίες του χρέους, των ελλειμμάτων και της απασχόλησης. Και κυρίως αναζητώντας πόρους για να στηρίξει την κοινωνία και να επανεκκινήσει την μηχανή της πραγματικής οικονομίας. Από όλη αυτή την συζήτηση ο ιδιωτικός τομέας απουσιάζει, η μόνη συμβολή του είναι να διεκδικεί κονδύλια και ενισχύσεις από το κράτος που μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες προσπαθούσε να καταστρέψει. Είναι άλλωστε στην φύση του ιδιωτικού τομέα να επιδιώκει το κέρδος.

Η κρίση παράγει με συνθήκες σοκ αλλαγή στις συνειδήσεις και δημιουργεί το υπόστρωμα για κοινωνικές αλλαγές. Δεν θα είναι δεκτική η κοινή γνώμη την επόμενη ημέρα στις νεοφιλελεύθερες μπούρδες περί περαιτέρω αποδόμησης της δημόσια Υγείας ή περί μείωσης της παρέμβασης του αναποτελεσματικού κράτους στην οικονομία. Αντίθετα θα ζητούν όλοι τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Το κατά πόσο θα εισακουστούν είναι ανοικτό.