Σκοτεινό δάσος

“Το Μνημόνιο ήταν η αρχή της Οδύσσειας”,  που είχε πει ο Αστραπόγιαννος του σοσιαλισμού από το Καστελόριζο με φόντο τις βαρκούλες να κουνιούνται. Η εμφανής αρχή. Η ουσιαστική εκκίνηση, αθόρυβη, είχε δοθεί αρκετά νωρίτερα αλλά ο αφέτης είχε σιγαστήρα. Και ακολούθησε και δεύτερο Μνημόνιο. Και το τριτο-τέταρτο από αυτούς που θα έσκιζαν τα δύο προηγούμενα. Οι οποίοι, ειρήσθω εν παρόδω, αποδείχθηκαν μακράν οι μεγαλύτεροι και πιο αδίστακτοι πολιτικοί απατεώνες της μεταπολίτευσης. Θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, δεν είχε καμία σχέση με τα περιοριστικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν σε άλλες χώρες. Τα ελληνικά μνημόνια είχαν επιπτώσεις ολοκληρωτικής πολεμικής ήττας, ήταν αποτελέσματα πολέμου και όχι σκληρού οικονομικού προγράμματος.

Την πενταετία από τις εκλογές του 2015 μέχρι τις πρόσφατες του περασμένου καλοκαιριού, κατά την οποία ολοκληρώθηκε η μετατροπή της χώρας σε ερειπιώνα, προστέθηκε μία επιπλέον πληγή που κακοφόρμισε διότι οι προαναφερθέντες μεγαλο-πολιτικο-απατεώνες, συνειδητά την άφησαν να εξελιχθεί σε λοιμώδη κατάσταση. Το μεταναστευτικό. Το οποίο ακριβώς επειδή σκοπίμως αφέθηκε να κακοφορμίσει εξελίχθηκε σε χειραγωγούμενη  ασύμμετρη απειλή από την Τουρκία και σε μέρος του υβριδικού πολέμου που έχει εξαπολύσει κατά της Ελλάδας. Παρόλα αυτά, τους τελευταίους μήνες φάνηκε ότι για πρώτη φορά μετά από μία δεκαετία δημιουργούνται οι προϋποθέσεις σταδιακής, έστω δύσκολης  ανάταξης της ελληνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, στο «και πέντε» του σχεδίου εποικισμού της χώρας, λόγω αφενός του λάθους του Ερντογάν να αποπειραθεί μαζική  εισβολή, αφετέρου της δυναμικής αντίδρασης των νησιωτών για τα κλειστά κέντρα, η πολιτική στο εν λόγω μέτωπο εξορθολογίστηκε. Τα σύνορα έκλεισαν και φυλάσσονται.

Και εν μέσω της επίπονης και εύθραυστης προσπάθειας για ανάκαμψη, ενέσκηψε η πανδημία του κορωνοϊού.

Η οποία, πέραν του υγειονομικού κινδύνου που είναι ο μείζων καθώς θερίζει χιλιάδες ζωές, προκαλεί μία άλλη παράλληλη πανδημία, οικονομική, η οποία επίσης δεν έχει προηγούμενο. Έχει ολωσδιόλου ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία την κάνουν να παραπέμπει όχι σε οικονομικό κορωνοϊό, αλλά σε ισπανική γρίπη ή σε πανούκλα της οικονομίας. Και όπως τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού φαίνεται αν απέδωσαν ή δεν απέδωσαν μερικές εβδομάδες αργότερα, έτσι και τα μέτρα που λαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες για να προλάβουν την επερχόμενη κατάρρευση θα φανεί αν αποδίδουν ή όχι τους επόμενους μήνες. Το ίδιο και τα μέτρα οικονομικής διάσωσης που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο.

Η επιδημία έθαψε τουλάχιστον προσώρας τους περιορισμούς του Δημοσιονομικού Συμφώνου και οι κυβερνήσεις στην ΕΕ πήραν το πράσινο φως να προχωρήσουν σε κατά βούληση ενίσχυση των οικονομιών τους, ώστε να μετριαστεί το ωστικό κύμα της πυρηνικής έκρηξης που ήδη έχει πυροδοτήσει ο κορωνοϊός. Αλλά, όπως ειπώθηκε, ουδείς γνωρίζει αν και πόσο θα αποδώσουν, διότι, ακόμα δεν υπάρχει οριστική  ποσοτικοποίηση της καταστροφής. Το ταμπλό θα συνεχίσει να γράφει απώλειες, όσο η επιδημία θα συνεχίσει να εξαπλώνεται και όσο δεν υπάρχουν δραστικοί τρόποι περιορισμού, όπως η ανακάλυψη εμβολίου. Μέχρι τότε ο πλανήτης θα βρίσκεται σε άμυνα και θα προσπαθεί να διαχειριστεί τις απώλειες, σε ανθρώπινες ζωές και τις οικονομικές. Οι οποίες οικονομικές απώλειες θα προκαλέσουν και αυτές απώλειες ζωών, για τους ίδιους λόγους που προκλήθηκαν στην Ελλάδα από τα Μνημόνια, όπου, πέραν των αυτοκτονιών, οι άδηλοι «μνημονιαικοί» θάνατοι από την οικονομική κακουχία (εγκεφαλικά, καρδιακά, επιδείνωση υποκείμενων νοσημάτων, άγχος, κατάθλιψη, κ.α.) προκάλεσαν χιλιάδες θανάτους.

Το ίδιο θα συμβεί και τώρα.

Είναι κρίμα για την Ελλάδα που ακριβώς στη φάση στην οποία προσπαθούσε να σηκώσει κεφάλι (αντιμετωπίζοντας και προσπάθεια εισβολής σε χερσαία και θαλάσσια σύνορα) ήρθε η επιδημία να την ξαναγονατίσει. Οι εκτιμήσεις για ύφεση 5% μπορεί να αποδειχθούν μετριοπαθείς, αν υπολογίσει κάποιος ότι μόνο ο Τουρισμός, ο οποίος θα υποστεί καθίζηση, αντιστοιχεί, μαζί με τους εξαρτώμενους και συμπληρωματικούς τομείς και επαγγέλματα,  περίπου στο 20%-25% του ΑΕΠ. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν χρησιμοποίησε τυχαία τη λέξη «ερείπια» όταν αναφέρθηκε στην προσπάθεια ανάκαμψης που θα ξεκινήσει όταν περάσει η πανδημία. Και είναι διπλό κρίμα διότι αυτό που συμβαίνει και θα συμβεί, δεν σχετίζεται, αυτή τη φορά, με ευθύνες ή παραλείψεις μιας ελληνικής κυβέρνησης. Είναι κάτι πέρα και έξω από τον έλεγχό μας.

Παρόλα αυτά θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Και αυτό. Η περιπέτεια της Ελλάδας δεν τελείωσε. Τώρα μπαίνουμε σε ένα νέο κεφάλαιο, χωρίς να έχουν κλείσει τα προηγούμενα. Ούτε οι δεσμεύσεις των Μνημονίων έχουν εκλείψει παρά την προσωρινή χαλάρωση που θα υπάρξει (η δημόσια περιουσία που μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο ανάπτυξης είναι υποθηκευμένη για 99 χρόνια και τα κρατικά ακίνητα στο Υπερταμείο). Ούτε η τουρκική επιθετικότητα έχει υποχωρήσει και δεν πρόκειται. Ούτε το μεταναστευτικό θα περάσει σε ύφεση, αντιθέτως. Δυστυχώς, αντί να βγούμε σε ξέφωτο, μπαίνουμε στο πιο σκοτεινό μέρος του δάσους. Και δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να το διασχίσουμε. Όλο. Και θα το διασχίσουμε. Και θα συναντήσομε και άλλα θηρία. Αλλά θα το διασχίσουμε. Και θα βγούμε πιο δυνατοί. Όχι χωρίς απώλειες. Αλλά δυνατοί. Πιο δυνατοί από πολλούς στην Ευρώπη. Αρκεί να μείνουμε ενωμένοι, ο ένας δίπλα στον άλλο.