Ο επικήδειος της ΕΕ είχε εκφωνηθεί τριάντα χρόνια πριν – Από την Μάργκαρετ Θάτσερ

Το προδιαγεγραμμένο ναυάγιο στο Eurogroup, το οποίο βάζει τη σφραγίδα του στον κλονισμό της ΕΕ που θα ακολουθήσει, συμπίπτει με την ημέρα που απεβίωσε, το 2013, η επί τρεις θητείες Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ. Δεν θα κάνω αναφορά στην προσωπικότητα, την εμβέλεια και την πολιτική κληρονομιά της Θάτσερ στην Βρετανία. Επειδή όμως θεωρώ ευκαιρία τη σύμπτωση των δύο ημερομηνιών, του χτυπημένου από τον κορωνοϊό Eurogroup και της επετείου θανάτου της μεγάλης Βρετανίδας πολιτικού, θα παραθέσω λίγα, λόγω χώρου, αποσπάσματα από τη μνημειώδη ομιλία της στην Μπριζ το 1988, όπου είχε προβλέψει τη διάλυση της ΕΕ και επίσης είχε προδιαγράψει την αποχώρηση της Βρετανίας εφόσον η τότε ΕΟΚ έπαιρνε στη συνέχεια τη μορφή που πήρε.

Ήταν ένας εξαιρετικός επικήδειος για την ΕΕ που θα είναι επίκαιρος και την ημέρα της επίσημης διάλυσής της.

«(…)Η Ευρώπη δεν είναι δημιούργημα της Συνθήκης της Ρώμης. Η ευρωπαϊκή ιδέα δεν αποτελεί ιδιοκτησία κάποιας ομάδας ούτε κάποιου θεσμικού οργάνου. Εμείς οι Βρετανοί είμαστε εξίσου κληρονόμοι της κληρονομιάς του ευρωπαϊκού πολιτισμού όπως κάθε άλλο έθνος. Οι δεσμοί μας με την υπόλοιπη Ευρώπη ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας στην ιστορία μας. Για τριακόσια χρόνια, ήμαστε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και οι χάρτες μας εντοπίζουν ακόμα τις ευθείες χαράξεις των δρόμων που έχτισαν οι Ρωμαίοι. (…)

Γνωρίζουμε ότι χωρίς την ευρωπαϊκή κληρονομιά των πολιτικών ιδεών δεν θα μπορούσαμε να επιτύχουμε όσα κάναμε. Από την κλασική και μεσαιωνική σκέψη έχουμε δανειστεί την έννοια του κράτους δικαίου, που διακρίνει μια πολιτισμένη κοινωνία από τη βαρβαρότητα. Και πάνω στην ιδέα της Χριστιανοσύνης(…) επί μακρόν συνώνυμη με την Ευρώπη-με την αναγνώρισή τής μοναδικής και πνευματικής φύσης του ατόμου – εξακολουθούμε να στηρίζουμε την πίστη μας στην προσωπική ελευθερία και σε άλλα ανθρώπινα δικαιώματα. (..)Εμείς οι Βρετανοί έχουμε συμβάλει με πολύ ιδιαίτερο τρόπο στην Ευρώπη. (…) Λίγα μίλια από εδώ, στο Βέλγιο, βρίσκονται τα σώματα των 120.000 βρετανών στρατιωτών που πέθαναν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.  Αν δεν ήταν αυτή η προθυμία μας να πολεμήσουμε και να πεθάνουμε, η Ευρώπη θα ήταν ενωμένη πολύ νωρίτερα  – αλλά όχι στη βάση της ελευθερίας και της δικαιοσύνης(…).

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα ανήκει σε όλα τα μέλη της. Πρέπει να αντανακλά τις παραδόσεις και τις προσδοκίες όλων των μελών της (…) Η Κοινότητα δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Ούτε είναι μια θεσμική διάταξη που πρέπει να τροποποιείται διαρκώς σύμφωνα με τις επιταγές κάποιας αφηρημένης  αντίληψης. Ούτε πρέπει να οστεοποιηθεί με ατελείωτες ρυθμίσεις. (…) Η προσπάθεια καταστολής της εθνικής κυριαρχίας και συγκέντρωσης της εξουσίας σε ένα ευρωπαϊκό κέντρο ετερογενών δραστηριοτήτων θα ήταν ιδιαίτερα επιζήμια και θα έθετε σε κίνδυνο τους στόχους που επιδιώκουμε να επιτύχουμε. Η Ευρώπη θα είναι ισχυρότερη ακριβώς επειδή θα έχει τη Γαλλία ως Γαλλία, την Ισπανία ως Ισπανία, τη Βρετανία ως Βρετανία, καθεμία με τα δικά της έθιμα, παραδόσεις και ταυτότητα. Θα ήταν ανόητο να προσπαθήσουμε να τις εντάξουμε σε κάποια μορφή κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας(…) Η στενότερη συνεργασία δεν απαιτεί κεντρική εξουσία στις Βρυξέλλες ή αποφάσεις που θα λαμβάνονται από μια διορισμένη γραφειοκρατία.

Σίγουρα θέλουμε να δούμε την Ευρώπη πιο ενωμένη(…)Με τρόπο όμως  που να διατηρεί τις διαφορετικές παραδόσεις, τις κοινοβουλευτικές εξουσίες και την αίσθηση της εθνικής υπερηφάνειας τής κάθε χώρας(…) Φυσικά, θέλουμε να διευκολύνουμε τα εμπορεύματα να διέρχονται από τα σύνορα. Φυσικά, πρέπει να διευκολύνουμε τους πολίτες να ταξιδεύουν σε ολόκληρη την Κοινότητα. Είναι όμως σαφές ότι δεν μπορούμε να καταργήσουμε εντελώς τους ελέγχους στα σύνορα, αν θέλουμε να προστατέψουμε τους πολίτες μας από το έγκλημα και να σταματήσουμε την κυκλοφορία ναρκωτικών, τρομοκρατών και παράνομων μεταναστών(…) Αφήστε την Ευρώπη να είναι μια οικογένεια εθνών, κατανοώντας ο ένας τον άλλον καλύτερα, εκτιμώντας ο ένας τον άλλον περισσότερο, συνδυάζοντας περισσότερα, αλλά απολαμβάνοντας την εθνική μας ταυτότητα όχι λιγότερο από την κοινή μας ευρωπαϊκή προσπάθεια.»

Σχετικά με το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα το οποίο η Θάτσερ είχε πολεμήσει με σφοδρότητα, σε ομιλίες της στο βρετανικό κοινοβούλιο είχε πει τα εξής, έχοντα σαφώς διαγνώσει την προσπάθεια της Γερμανίας να ελέγξει την Ευρώπη μέσω του κοινού νομίσματος:

«Δεν θα δεχόμουν να υπάρξει μία Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα που δεν θα λογοδοτεί σε κανέναν, πόσο μάλλον στις εθνικές κυβερνήσεις. Επειδή ο στόχος μίας Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν θα είναι η δημοκρατία. Θα πάρει τις εξουσίες απ’ όλα τα εθνικά κοινοβούλια και θα είναι σε θέση μέσω ενός ενιαίου νομίσματος και μίας ενιαίας νομισματικής πολιτικής να πάρει κάθε πολιτική δύναμη από εμάς(…)Το κοινό νόμισμα αφορά όχι νομισματικά ζητήματα αλλά την ίδια την πολιτική υπόσταση της Ευρώπης. Δεν πρέπει να έχουμε φαντασιώσεις. Η συζήτηση για τη δομή της νομισματικής ένωσης δεν είναι παρά μια διαμάχη που αφορά  στην ισχύ, την επιρροή και την εξυπηρέτηση εθνικών συμφερόντων.(…)Αυτό το κοινό νόμισμα, όπως όλα τα συστήματα σταθερών ισοτιμιών, θα ραγίσει τελικά. Αυτό το ράγισμα δεν πρόκειται να οδηγήσει σε αρμονικές καταστάσεις…».