Απολύσεις στο Δημόσιο: Ταμπού ή αναπόφευκτη εξέλιξη λόγω κορωνοϊού;

Το αναμενόμενο τσουνάμι στην οικονομία που θα ακολουθήσει την πανδημία του κορωνοϊού έχει πυροδοτήσει παγκόσμια συζήτηση για το βάθος της ύφεσης και τους τρόπους αντίδρασης των κρατών, των κεντρικών τραπεζών και των αγορών. Η κάθε χώρα αναλόγως της διάρθρωσης της οικονομίας της, του παραγωγικού μοντέλου και της έκθεσής της στην κρίση σχεδιάζει την ανάλογη «θεραπεία», ξεκινώντας από το χρονοδιάγραμμα σταδιακής άρσης των μέτρων ώστε να επανεκκινήσει η λειτουργία της αγοράς και υπολογίζοντας την αναγκαία ρευστότητα που θα χρειαστεί να διοχετεύσει..

Η πλέον επώδυνη διάσταση του σχεδιασμού είναι αυτή των περικοπών καθώς η καθίζηση του εισοδήματος στον ιδιωτικό τομέα – όπου υπάρχει από μείωση έως και μηδενισμός σε εκατομμύρια εργαζομένους – θέτει επί τάπητος το ζήτημα των κρατικών εσόδων και αντίστοιχα των δαπανών.

Στην Ελλάδα, μόλις έγινε αντιληπτό το μέγεθος της επερχόμενης νέας κρίσης, η συζήτηση άρχισε να περιστρέφεται – πέρα από τη νέα «εθνοκάθαρση» του ιδιωτικού τομέα – γύρω από το Δημόσιο. Αν δηλαδή θα υπάρξουν νέες μειώσεις μισθών ή αν θα τεθεί και θέμα απολύσεων. Η κυβέρνηση, μέχρι τώρα, δεν έθεσε ούτε εμμέσως ζήτημα απολύσεων, ωστόσο υπήρξε πολύ προσεκτική στις διατυπώσεις της για το ενδεχόμενο μειώσεων, αφήνοντάς το ανοιχτό.

Ο υπουργός, Χρήστος Σταϊκούρας, στον οποίο ο πρωθυπουργός πιστώνει την εισέτι δύσκολη διαχείριση της κρίσης, δήλωσε σχετικά: «Με τα δεδομένα που έχουμε, δεν υπάρχει στο τραπέζι και δεν τίθεται ζήτημα μείωσης των αποδοχών στο Δημόσιο, όμως ουδείς ξέρει πότε θα τελειώσει η κρίση και ποια μέτρα θα απαιτηθούν. Κανείς στον κόσμο δεν ξέρει πότε θα τελειώσει αυτή η κρίση, εμείς πήραμε αυτήν την στιγμή μέτρα με ορίζοντα διμήνου».

Στο ίδιο πνεύμα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας σημείωσε ότι «αν υπάρξει οποιαδήποτε τέτοια πρόθεση, θα σημαίνει ότι θα έχουμε φύγει πολύ πέραν του χρονικού ορίζοντα που έχουμε βάλει αυτήν τη στιγμή για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού».  Δεν χρειάζεται να διαβάσει κάποιος πίσω από τις γραμμές, ευθέως το λένε ότι ως ενδεχόμενο είναι ανοιχτό αναλόγως των εξελίξεων και θα ήταν πολιτικά αίολο να το αποκλείσουν.

Ενδεικτικό των σκοτεινών προοπτικών για την αμέσως μετά (;) την κορωνοϊό περίοδο, δηλαδή για φέτος όταν υποχωρήσει η έξαρση της πανδημίας, είναι ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει 10% ύφεση για την Ελλάδα, τη μεγαλύτερη στην ευρωζώνη, και στη συνέχεια ανάπτυξη 5,1% το 2021, στη λογική του «ελατηρίου».

Αυτά, με το βασικό σενάριο, δηλαδή το «καλό», όπου όμως, ακόμα και έτσι η ανεργία υπολογίζεται από το ΔΝΤ στο 22,3%.

Με βάση το αρνητικό σενάριο η ύφεση φέτος θα φθάσει το 13% και η πτώση θα συνεχιστεί με επιπλέον 8% το 2021. Σε μία τέτοια κατακλυσμιαία εξέλιξη είναι προφανές ότι αφενός θα οδηγηθούμε σε πολιτικά γεγονότα, αφετέρου δεν θα υπάρχει καμία σταθερά σε οικονομική ή άλλη διάσταση, αυτής του Δημοσίου συμπεριλαμβανομένης.

Για να το πούμε απλά, υπεραπλουστευμένα, η μισθοδοσία του Δημοσίου εξαρτάται από τη φοροδοτική δυνατότητα του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος σε συνθήκες «συμπυκνωμένου» Μνημονίου, αθροιστική ύφεση 10% – 21% σε ένα χρόνο, και πνιγμένος σε πάση φύσεως κόκκινες υποχρεώσεις (από δάνεια μέχρι εφορία), είναι αμφίβολο σε ποιο βαθμό θα μπορεί να συντηρήσει τα κρατικά έσοδα.

Για να το θέσουμε ευθέως, κάθε αρνητική εξέλιξη για το Δημόσιο, από μειώσεις μισθών μέχρι μείωση προσωπικού, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Αυτό δεν θα έχει να κάνει με ιδεολογικές επιλογές της κυβέρνησης, όπως θα έσπευδε να καταγγείλει η αντιπολίτευση, αλλά με γεγονότα τα οποία είναι εκτός ελέγχου και πέραν των δυνατοτήτων οποιαδήποτε εθνικής διοίκησης. Εξάλλου τα πακέτα στήριξης που δρομολόγησε η παρούσα κυβέρνηση για τη μερική αντιστάθμιση των απωλειών από το lockdown, χωρίς να «σώζουν» την κατάσταση του καθενός, είναι μάλλον περισσότερα απ’ όσα θα σκεπτόταν μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η οποία εξάλλου έδωσε υπερμνημονιακά δείγματα γραφής εξοντώνοντας στοχευμένα, μεθοδικά και με ταξικό πρόσημο, όπως παραδέχθηκε, τη μεσαία τάξη.

Ειρήσθω εν παρόδω, υπάρχει σε εξέλιξη μία συζήτηση γύρω από το αν το Δημόσιο αποτελεί στην Ελλάδα «ιερή αγελάδα», υπό την έννοια ότι η απώλεια θέσεων εργασίας αντιμετωπίζεται με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Η μείωση προσωπικού στο Δημόσιο, ακόμα και η αξιολόγηση, θεωρείται αιτία πολέμου. Από την άλλη, η «γενοκτονία» του ιδιωτικού τομέα κατά τη διάρκεια των Μνημονίων, όπου χάθηκαν ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ θέσεις εργασίας, θεωρήθηκε απλά μία ατυχής συγκυρία. Το επισημαίνω διότι αυτή η συζήτηση θα αναζωπυρωθεί επειδή αυτό που έρχεται, απ’ ότι φαίνεται, θα είναι δίχως προηγούμενο, το ίδιο και αυτά που θα το ακολουθήσουν. Το ερώτημα είναι αν θα ακολουθήσουν πριν ή μετά από πρόωρες εκλογές. Αυτό θα φανεί μέχρι τον Ιούνιο.