Στεφάνι πρωτομαγιάς: Το έθιμο εν μέσω πανδημίας

Στεφάνι πρωτομαγιάς: Πέρα από τους σπουδαίους αγώνες για τα δικαιώματα των εργαζομένων, η πρώτη ημέρα του Μαΐου είναι συνδεδεμένη με ανοιξιάτικα αρώματα, λουλουδένια στεφάνια και βόλτες στη φύση. Η γιορτή της Πρωτομαγιάς προϋπήρχε της Εργατικής Πρωτομαγιάς.

Τα έθιμα και οι δράσεις που συνοδεύουν τη μέρα της Πρωτομαγιάς ξεκινούν από τα βάθη της ανθρώπινης παράδοσης και περνούν από γενιά σε γενιά. Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου που – στην Ελλάδα, τη Ρώμη και μέχρι το Βυζάντιο- ήταν αφιερωμένος στον ετήσιο εορτασμό της θεάς της γονιμότητας και της γεωργίας, Δήμητρας. Η κόρη της, Περσεφόνη, που έρχεται από τον Κάτω Κόσμο αυτόν τον μήνα, από τον Αδη-σύζυγό της, ήταν ο λόγος για τη γιορτή των Ανθεστηρίων, της μεγαλόπρεπης πομπής προς τα ιερά για να προσφέρουν άνθη.

Το μαγιάτικο στεφάνι που φτιάχνεται παραδοσιακά από κληματόβεργα και άνθη των αγρών δεν είναι μόνο ελληνικό έθιμο αλλά απαντάνται σε πολλά νησιά της Μεσογείου. Ο συμβολισμός είναι παντού ο ίδιος: αναγέννηση της φύσης με την άνοιξη, γεγονός που θέλουν οι άνθρωποι να φέρουν και στα σπίτια τους.

Αυτή τη χρονιά, με τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας σε ισχύ η τήρηση του εθίμου είναι πιο δύσκολη αλλά όχι ακατόρθωτη, καθώς κατά τη διάρκεια του καθημερινού περιπάτου μπορεί κανείς να μαζέψει τα λουλούδια που είναι απαραίτητα και να φτιάξει ένα μαγιάτικο στεφάνι.

Ανθισμένα μπαλκόνια εν μέσω πανδημίας

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι λεγόμενοι «Κήποι της Νίκης» στις Ηνωμένες Πολιτείες έφτασαν να καλύπτουν το 40% των αναγκών της χώρας σε φρέσκα λαχανικά. Οι Αμερικανοί μετά από προτροπές της κυβέρνησης δημιούργησαν στις αυλές τους ή στις αυλές σχολείων περίπου 20 εκατ. Κήπους προκειμένου να μην τεθεί σε κίνδυνο η επάρκεια των προϊόντων αυτών. Το ίδιο έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Γερμανία. Με το τέλος του πολέμου οι κήποι αυτοί έδωσαν τη θέση τους στο γκαζόν ή σε θέσεις πάρκινγκ. Δεκαετίες αργότερα, η πανδημία του νέου κορονοϊού δημιούργησε νέα ανασφάλεια παγκοσμίως αυτή τη φορά για την επάρκεια τροφίμων.

Ως αποτέλεσμα ακόμα και άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με την κηπουρική αναζητούν πληροφορίες για να δημιουργήσουν τον δικό τους κήπο με λαχανικά, βότανα ή λουλούδια. Όμως ακόμα και άνθρωποι που δεν ένιωσαν αυτή την ανασφάλεια, θέλησαν να ξεκινήσουν δικό τους κήπο για ψυχοθεραπευτικούς λόγους. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νίκος Θυμάκης που είναι γεωπόνος-κηποτέχνης και πρόεδρος του Ινστιτούτου Γεωπονικών Επιστημών, «εκτός από το πρακτικό αποτέλεσμα, στοχεύουν και στην ψυχοθεραπεία μέσα από την επαφή με τη Φύση, την καθαρή τροφή, τον εσωτερικό θετικό διάλογο και την άσκηση».

Επομένως εκτός από τα οφέλη σε υγεία και διατροφή, σε συνθήκες αυστηρών περιορισμών στην καθημερινότητα η καλλιέργεια και η κηπουρική μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση καλής ψυχολογίας. Σύμφωνα με τους ειδικούς εκτός από το αισθητικό αποτέλεσμα που αποτελεί αναζωογονητικό παράγοντα και η ίδια η ενασχόληση με την καλλιέργεια και την φροντίδα του κήπου, δρα ψυχοθεραπευτικά «Πέρα λοιπόν από τις τοματούλες, τα κολοκυθάκια, τις μελιτζάνες και τα άλλα εδώδιμα εποχικά που μπορούμε να καλλιεργήσουμε χωρίς χημικά πάντοτε και να τα χαρούμε ως επιτεύγματά μας, είναι σημαντικό να έχουμε τα φυτά στη ζωή μας.

Με την ύπαρξή τους “ανακουφίζουν” την καθημερινότητα μας από το stress. Όπως έχω αναφέρει πολλές φορές , για να είναι ισορροπημένος ο κήπος πρέπει να “γυρίζει” (εποχικότητα χρωμάτων και διάκριση εποχών), να “μυρίζει” (αρωματικά φυτά για ίαση ) και να “σφυρίζει” (προσέλκυση εμβίων όντων για ήχο και οικολογική ισορροπία)», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νίκος Θυμάκης και παράλληλα δίνει συμβουλές για τη δημιουργία ενός τέτοιου κήπου:

• Χρησιμοποιούμε «γλυκά» χρώματα στα ανθοφόρα φυτά. Το μωβ, το ροζ, το γαλάζιο και το πορφυρό, δίνουν ηρεμία και χαλάρωση στο νου. Τέτοια φυτά είναι η βιολέτα, το δελφίνιο, η αρμπαρόριζα, η καμπανούλα, η οινοθήρα, το σκυλάκι, το γαρύφαλλο, η πετούνια/σουρφίνια, η σάλβια και η εχινάτσεα ( στα προαναφερόμενα χρώματα).
• Όχι μόνο καλλωπιστικά αλλά και χρηστικά, κυρίως αρωματικά και φυτά της Ελληνικής Χλωρίδας. Τέτοια είναι το δενδρολίβανο, η λεβάντα στιχάς, το φασκόμηλο, η μέντα, ο δυόσμος, το φλισκούνι, το δίκταμο, το ελίχρυσο, η ρίγανη, το θυμάρι το θρούμπι και ο βασιλικός. Μυρίζουν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μαγειρική ή ως εσπερινά ή πρωϊνά αφεψήματα.
• Δώστε υφή όμοια με τη Φύση. Φυτά που θυμίζουν «λιβάδι και εξοχή» και ο αέρας τα κινεί, μας δίνουν εικόνα ηρεμίας. Τέτοια είναι από τα καλλωπιστικά αγρωστώδη η υπαρένια, ο μίσχανθος, το πενισέτο και ποώδες η γκάουρα. Κινούνται και μας ηρεμούν με θρόισμά τους.
• Ενθάρρυνση παρουσίας πανίδας και της μέλισσας. Είναι πολύ σημαντικό ο κήπος να προσελκύει πουλιά, ζωάκια, έντομα και κυρίως τη μέλισσα που είναι ο επικονιαστής των περισσότερων υγιεινών τροφών μας (φρούτα). Η παρουσία τους μα δίνει ηθική και ψυχική ισορροπία σε ένα οικοσύστημα που συνυπάρχουμε αρμονικά ως άξιοι διαχειριστές του.
• Δημιουργία διαδρομής με ενδιαφέρον. Αν έχετε κήπο, χρησιμοποιήστε διαφορετικά φυσικά υλικά (χαλίκι, βότσαλο, ξύλο ή ακόμα και πατημένο χώμα) για μία «ακανόνιστη» διαδρομή που θα σας περνά μέσα από τα χρώματα, τα αρώματα και τις υφές ως «θεραπευτική διαδρομή». Αν έχετε βεράντα, είναι η ίδια μία διαδρομή και «εξωτερικό δωμάτιο».
• Σημείο αναφοράς. Ένα εστιακό σημείο (πχ λιμνούλα ή αγαλματάκι), μία πέργολα με παγκάκι ή ένα ιδιαίτερο φυτό που ανθίζει έντονα (πχ. μποκαμβίλια ή τριανταφυλλιά) που θα μας «καλεί» να ξεχαστούμε.

Η ενασχόληση με την κηπουρική είναι εφικτή και υπό τα μέτρα περιορισμού αν και τη Δευτέρα 4 Μαΐου γίνεται πιο εύκολη καθώς σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης, ανοίγουν τα ανθοπωλεία. Μπορεί κανείς προ το παρόν πάντως, να παραγγείλει φυτά από φυτώρια με delivery και να βρει στο διαδίκτυο αμέτρητα βίντεο με οδηγίες.

Καταλήγοντας, ο κ. Θυμάκης τονίζει: «Αγοράζουμε ελληνικά φυτά, παραγόμενα από Έλληνες παραγωγούς, στηρίζοντας την οικονομία μας και τη διάδοση του ελληνικού κήπου ως λύση στην Κλιματική Αλλαγή. Όλα τα φυτά πρέπει να φέρουν φυτοϋγειονομικά διαβατήρια ώστε να προλάβουμε την πιθανότητα να μπει η Xylella στη χώρα μας, η οποία θα είναι “πανδημία” για την ελαιοπαραγωγή και όχι μόνο. Τέλος , αγοράζουμε πιστοποιημένα βιολογικά σπορόφυτα για τον λαχανόκηπο ή παραγγέλνουμε σπόρους παραδοσιακών ποικιλιών από το ΠΕΛΙΤΙ».