Επόμενος σταθμός η Αίγυπτος

Η οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας – Ιταλίας με την αναπόφευκτη «ευελιξία» ώστε να ξεπεραστούν οι ενστάσεις της Ρώμης κυρίως για τα θέματα αλιείας αποτελεί θετική εξέλιξη και επιθυμητό προηγούμενο στην περιοχή. Παρότι έγιναν παραχωρήσεις εκ μέρους της Αθήνας σε ό,τι αφορά στα δικαιώματα των Ιταλών αλιέων στην ελληνική ΑΟΖ ακόμα και μέσα στην αιγιαλίτιδα ζώνη όταν αυτή θα επεκταθεί στα 12νμ (θα μπορούν να αλιεύουν στην περιοχή μεταξύ 6-12 νμ συγκεκριμένα είδη και με συγκεκριμένο αριθμό σκαφών) αλλά και σε ότι αφορά στην μειωμένη επήρεια μικρότερων νησιών (Διαπόντιοι Νήσοι, Στροφάδες) στις θαλάσσιες ζώνες, η εξέλιξη είναι θετική.

Η συμφωνία οριοθέτησης αναγνωρίζει ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, όπως εξάλλου προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας, λαμβάνει υπόψιν τη μέση γραμμή και φέρνει τις ΑΟΖ Ελλάδας και Ιταλίας στο τριεθνές με την Αλβανία πιέζοντας έτσι τα Τίρανα να προχωρήσουν σε οριοθέτηση με την Ελλάδα. Υπενθυμίζεται ότι η Αλβανία μέσω του συνταγματικού δικαστηρίου της και κατόπιν τουρκικής υπόδειξης είχε ακυρώσει την υπογεγραμμένη με την Ελλάδα συμφωνία για την ΑΟΖ το 2009.

Ο επόμενος στόχος της Αθήνας, απείρως πιο δύσκολος είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο. Δυστυχώς η επιφυλακτικότητα των Αιγυπτίων, κυρίως της διπλωματικής γραφειοκρατίας για, για την πλήρη επήρεια του συμπλέγματος της Μεγίστης στην ΑΟΖ παραμένει. Είναι μία υπόθεση που διαρκεί χρόνια, από την εποχή Μουμπάρακ, και παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Σίσι είναι η πιο φιλική που έχει υπάρξει για την Ελλάδα, η άρνηση παραμένει. Η Αθήνα δεν μπορεί να αποδεχθεί μειωμένη επήρεια του Καστελόριζου στην ΑΟΖ διότι, μεταξύ άλλων, ακόμα και 10% μικρότερες θαλάσσιες ζώνες αν συμφωνήσει χάνεται η επαφή της ελλαδικής ΑΟΖ με την κυπριακή.

Η Τουρκία προσπαθεί να δελεάσει την Αίγυπτο «προσφέροντάς» της περίπου 30% μεγαλύτερη ΑΟΖ αν οριοθετήσει μαζί της. Οι κακές σχέσεις Άγκυρας – Καΐρου αποτρέπουν μέχρι στιγμής μία τέτοια εξέλιξη, αλλά η εκκρεμότητα δεν μπορεί να παραμείνει εσαεί.

Ο λόγος που η Αίγυπτος αρνείται δεν είναι μόνο ότι με πλήρη επήρεια του Καστελόριζου μειώνεται η δική της ΑΟΖ σε μία περιοχή που εκτιμάται ότι κρύβει σοβαρά κοιτάσματα φυσικού αερίου. Είναι ότι δεν θέλει να σηκώσει το βάρος μίας απόφασης που θα οδηγήσει σε ακόμα σκληρότερη αντιπαράθεση με την Τουρκία. Η επιλογή της μερικής οριοθέτησης, αφήνοντας το Καστελόριζο «προσωρινά» εκτός, η οποία έχει πέσει στο τραπέζι, έχει πολλά αρνητικά. Συνιστά έμμεση παραδοχή ότι το σύμπλεγμα της Μεγίστης αποτελεί ειδική περίπτωση όπως υποστηρίζει η Τουρκία και δημιουργεί άτυπο μεν – καθώς νομικά δεν χάνονται τα δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες από την υπό εκκρεμότητα οριοθέτηση – αλλά υπαρκτό προηγούμενο.

Σε αυτήν την περίπτωση η πάγια θέση της Αθήνας ότι ο ελληνικός χώρος είναι ενιαίος και δεν μπορεί να κατακερματιστεί σε μία διαπραγμάτευση που αφορά συνολικά το μέτωπο μίας περιοχής της Ελλάδας έναντι ενός όμορου κράτους αυτοαναιρείται, διότι έτσι εισάγεται δια της πλαγίας η τουρκική παράνομη προσέγγιση περί «ειδικών περιστάσεων».

Το αντεπιχείρημα είναι ότι η μερική έστω οριοθέτηση με την Αίγυπτο, κατοχυρώνει στην πράξη και μάλιστα στη διακεκαυμένη ζώνη, το αυτονόητο, ότι τα νησιά έχουν θαλάσσιες ζώνες, η περιοχή που οριοθετείται επικαλύπτει και ακυρώνει την ψευδο-ΑΟΖ Άγκυρας – Τρίπολης και προλαμβάνει άπαξ δια παντός το ενδεχόμενο οριοθέτησης ΑΟΖ της Αιγύπτου με την Τουρκία.

Το ότι η Αίγυπτος πιέζεται πλέον από την παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη θα μπορούσε να είναι ένα κίνητρο για αυτήν προκειμένου να δείξει ευελιξία. Αλλά δεν είναι πολύ πιθανό να μεταβάλλει άρδην στάση μόνο για αυτό, εκτός και αν μεσολαβήσει κάτι θεαματικό.  Οι επιλογές δεν είναι εύκολες. Σε λίγες ημέρες o υπουργός Εξωτερικών θα επισκεφθεί την Αίγυπτο για συνομιλίες επί της ΑΟΖ. Δεν θα είναι εύκολες. Οι επιλογές σε αυτό το ζήτημα γενικά δεν είναι εύκολες. Αλλά η ακινησία δεν αποτελεί επιλογή.