Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: Έκρηξη ηφαιστείου στην Αλάσκα βοήθησε στην άνοδό της

Η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου Οκμόκ στις Αλεούτιες Νήσους της Αλάσκας, το 43 π.Χ., εκτός από πτώση της θερμοκρασίας προκάλεσε ακόμη και πολιτικές εξελίξεις στην άλλη άκρη της Γης, υποστηρίζει νέα επιστημονική μελέτη. Στα χρόνια μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα στην Αρχαία Ρώμη, το 44 π.Χ. , οι ιστορικές αναφορές κάνουν λόγο για ασυνήθιστο κρύο, αρρώστιες και πείνα που ακολούθησαν αυτό το κομβικό χρονικό σημείο στη δυτική ιστορία. Οι ιστορικοί υποψιάζονταν εδώ και καιρό ότι ένας ανεξήγητα κακός καιρός μπορεί να σχετίζεται με μία έκρηξη ηφαιστείου, αλλά δεν μπορούσαν να ορίσουν πού ή πότε συνέβη αυτή η έκρηξη αλλά ούτε και πόσο σοβαρή ήταν.

Μετά την ανάλυση, όμως, στάχτης που βρέθηκε στον πυρήνα των πάγων της Αρκτικής, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων και ιστορικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπεύθυνο για το ανεξήγητο κρύο στην Μεσόγειο την περίοδο αυτή ήταν το ηφαίστειο Οκμόκ της Αλάσκας, που σχημάτιζε τότε τον κρατήρα του πλάτους 10 χιλιάδων χιλιομέτρων, που είναι ορατός ακόμη και σήμερα.

“Είναι συναρπαστικό να βρίσκει κανείς στοιχεία που δείχνουν ότι ένα ηφαίστειο στην άλλη άκρη της Γης εξερράγη και ως αποτέλεσμα συνέβαλε στην πτώση της Ρωμαίων και των αρχαίων Αιγυπτίων και στην άνοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αυτό δείχνει πόσο διασυνδεδεμένος ήταν ο κόσμος μας ακόμη και πριν από 2.000 χρόνια», λέει ο Τζο ΜακΚόνελ, ερευνητής υδρολογίας σε ερευνητικό κέντρο της Νεβάδα και ένας από τους συντάκτες της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Proceedings of The National Academy of Sciences.

Σημειώνεται, πως η άνοδος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σήμανε το τέλος της δυναστείας των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο, που ήταν και οι τελευταίοι Φαραώ.  «Οι άνθρωποι έκαναν σενάρια γι’ αυτό πολλά χρόνια και είναι εντυπωσιακό να μπορείς να δώσεις κάποιες απαντήσεις», προσθέτει ο ΜακΚόνελ.  Η δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα το 44 π.Χ. από τους Ρωμαίους συγκλητικούς προκάλεσε μια 17ετή μάχη για την εξουσία που οδήγησε στο τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και την άνοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Παράλληλα, στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, η βασίλισσα Κλεοπάτρα -η τελευταία ηγεμόνας της ελληνιστικής δυναστείας των Πτολεμαίων- προσπαθούσε να ξανακάνει την Αίγυπτο μεγάλη δύναμη, ωστόσο, το βασίλειο συγκλονιζόταν από αναταραχή εξαιτίας των πλημμυρών του Νείλου, λιμό και επιδημίες.

Τα γεγονότα αυτά, συνδυαστικά, είναι μεταξύ των σημαντικότερων καταλυτών πολιτικών εξελίξεων στην ιστορία της Δύση και η νέα αυτή έρευνα αποκαλύπτει τον ρόλο που έπαιξε σε αυτά η αλλαγή του κλίματος.

«Αν και δεν μπορούμε να αποδείξουμε πώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα οδήγησαν στην καταστροφή των σπαρτών και στην έλλειψη τροφίμων που συνέβαλαν στην πτώση της Δημοκρατίας πριν από 2.000 χρόνια, μοιάζει λογικό να έχει παίξει έναν σημαντικό ρόλο», συμπληρώνει ο ερευνητής. Όπως αναφέρεται λοιπόν, σε ανακοίνωση του Γέιλ, η ομάδα ανέλυσε ίχνη από κατάλοιπα έκρηξης ηφαιστείου σε έξι πυρήνες πάγου από την Αρκτική και διαπίστωσε πως μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις των τελευταίων 2.500 ετών έλαβε χώρα στις αρχές του 43 π.Χ. Όπως διαπιστώθηκε, η γεωχημεία της τέφρας υποδείκνυε προέλευση από το ηφαίστειο Οκμόκ στην Αλάσκα. Στο μεταξύ, στοιχεία για το κλίμα δείχνουν πως το 43 και το 42 π.Χ. ήταν μεταξύ των ψυχρότερων ετών των τελευταίων χιλιετιών στο βόρειο ημισφαίριο, ενώ η επόμενη δεκαετία εκτιμάται ότι ήταν η τέταρτη πιο κρύα.

Τα κλιματικά μοντέλα εκτιμούν ότι τα καλοκαίρια και τα φθινόπωρα μετά την έκρηξη, οι μέσες θερμοκρασίες στη νότια Ευρώπη και στη βόρεια Αφρική ήταν έως επτά βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από τις κανονικές για την εποχή. Παράλληλα, οι βροχές στη νοτιοανατολική Ευρώπη το καλοκαίρι ήταν 50% έως 120% μεγαλύτερες από τις συνηθισμένες, ενώ το φθινόπωρο αυξημένες έως κατά 400%. “Στην περιοχή της Μεσογείου ο εξαιρετικός υγρός και κρύος καιρός μείωσε τις αγροτικές σοδειές, οξύνοντας τα προβλήματα τροφοδοσίας σε μια ταραγμένη πολιτική περίοδο”, σημείωσε ο αρχαιολόγος, Άντριου Ουίλσον, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Αν και οι ερευνητές αναγνωρίζουν πως πολλοί διαφορετικοί παράγοντες οδήγησαν στις εξελίξεις που επέφεραν την πτώση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και την άνοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, θεωρούν πως σίγουρα οι κλιματικές επιπτώσεις από το ηφαίστειο στην Αλάσκα -την ύπαρξη του οποίου οι κάτοικοι της αρχαίας Μεσογείου δεν είχαν ιδέα- έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Συνεπώς, θεωρούν πως οι ανακαλύψεις τους θα βοηθήσουν να καλυφθούν κενά γνώσης για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο.