Ταραγμένα νερά – Η Ελλάδα στην πιο σύνθετη κατάσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Το περιβάλλον που διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο, εκτός από εντάσεις, κινδύνους στρατιωτικών συγκρούσεων, ρευστότητα και αβεβαιότητα για την κάθε επόμενη ημέρα, έχει και εξαιρετικό ενδιαφέρον. Για την ακρίβεια έχει ενδιαφέρον λόγω όλων των παραπάνω.

Αν κάποιος έλεγε πριν από λίγα χρόνια ότι η Τουρκία θα βρισκόταν δεμένη – έστω και προσωρινά- στο άρμα της Ρωσίας με στρατηγικούς όρους και σε τροχιά ρήξης με τις ΗΠΑ, ότι θα γινόταν συζήτηση ακόμα και για έξοδό της από το ΝΑΤΟ, ότι η Γαλλία θα συνήπτε αμυντική συμφωνία με την Κύπρο και το αεροπλανοφόρο Σαρλ Ντε Γκωλ θα ελλιμενιζόταν στη Λεμεσό, ότι F-16 των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων θα προσγειώνονταν στη Σούδα στο πλαίσιο κοινών ασκήσεων με την Ελλάδα και στρατηγικής συναντίληψης, ότι οι ΗΠΑ θα προχωρούσαν σε, μερική σε πρώτη φάση, άρση του εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο, ότι τουρκικές φρεγάτες θα «κλείδωναν» γαλλικές με την απειλή πλήγματος και πολλά άλλα από αυτά που συμβαίνουν, προφανώς θα του έλεγαν ότι βρίσκεται σε παράλληλο σύμπαν.

Κι όμως αυτά όχι απλά συμβαίνουν αλλά είναι μέρος μόνο των όσων εξελίσσονται και των όσων πρόκειται να εξελιχθούν.

Τα καταιγιστικά γεγονότα υπενθυμίζουν με δραματικό τρόπο την αναγκαιότητα τα κράτη, ειδικά αυτά που ούτως ή άλλως αντιμετωπίζουν σύνθετες καταστάσεις ακόμα και σε περιόδους γεωπολιτικής κανονικότητας, όπως το δικό μας, να έχουν όργανα και θεσμούς στρατηγικής πρόβλεψης, σχεδιασμού και διαχείρισης όλων των πιθανών σεναρίων, αλλά και των απίθανων, όπως αυτά που εκτυλίσσονται.

Τα δεδομένα έχουν αλλάξει ακόμα και σε ό,τι αφορά στον χρόνο των αποφάσεων. Στον χρονικό ορίζοντα που παλαιότερα αναλαμβάνονταν πρωτοβουλίες τακτικού χαρακτήρα και βραχυπρόθεσμων χειρισμών, πλέον λαμβάνονται στρατηγικές αποφάσεις, οι οποίες όμως μπορεί και πάλι να αναιρεθούν εξίσου σύντομα. Τόσες πολλές εναλλαγές στρατηγικών, από τόσους πολλούς σε τόσο «κοντό» χρονικό ορίζοντα, δεν έχουν προηγούμενο.

Το διεθνές τοπίο ποτέ δεν ήταν απλό, αλλά σε αυτή την ιστορική περίοδο έχει γίνει πιο περίπλοκο από ποτέ. Μια ματιά στα όσα πρωτοφανή γίνονται στο εσωτερικό των ΗΠΑ αρκεί για να επιβεβαιώσει ότι οι πρωτόγνωρες καταστάσεις δεν αφορούν μόνο την περιοχή μας.

Η Γαλλία αντιλήφθηκε ότι απειλούνται ζωτικά της συμφέροντα – που σχετίζονται με το ίδιο το status της ως μεγάλης δύναμης- στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Αφρική από το τουρκικό νέο-οθωμανικό επεκτατικό αμόκ και σπεύδει να οικοδομήσει στρατηγική συνεργασία με την Ελλάδα και τη Κύπρο η οποία θα λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής γαλλικής ισχύος αλλά και ενισχυτικά για τα δύο ελληνικά κράτη.

Η Γερμανία αντιτίθεται σε αυτή την εξέλιξη. Προσπαθεί να την υπονομεύσει όχι μόνο διότι αντιλαμβάνεται ότι πέραν από τη διασφάλιση των άμεσων ζωτικών γαλλικών συμφερόντων, το Παρίσι αποσκοπεί, μέσω των ελληνικών «πατημάτων» στην περιοχή, να ενισχύσει το γεωστρατηγικό της εκτόπισμα επανακάμπτοντας σε παραδοσιακά πεδία επιρροής της και ως αντιστάθμισμα της οικονομικής ηγεμονίας των Γερμανών.

Ως εκ τούτου Γαλλία και Γερμανία διαφωνούν και στον τρόπο διαχείρισης της Τουρκίας, με το Βερολίνο να προκρίνει διπλωματική αντιμετώπιση και διάλογο επειδή δεν θέλει να διαταράξει τις σχέσεις με την Άγκυρα και το Παρίσι να απαιτεί άμεση επιβολή μέτρων και προβολή ακόμα και στρατιωτικής πίεσης.

Την ίδια ώρα οι Αμερικανοί επιβάλλουν κυρώσεις σε γερμανικές και άλλες εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή του Nord Stream 2, της δεύτερης διακλάδωσης του αγωγού φυσικού αερίου που τροφοδοτεί τη Γερμανία και μέσω αυτής την Ευρώπη με ρωσικό αέριο. Η Ουάσινγκτον ωρύεται και απειλεί τους Γερμανούς με εξοντωτικές κυρώσεις διότι υποστηρίζει (ορθά) έτσι αυξάνεται η ευρωπαϊκή ενεργειακή εξάρτηση από τη Μόσχα η οποία θα διευρύνει τη δυνατότητα παρέμβασης και πιέσεων στο εσωτερικό της Ευρώπης. ΟΙ Γερμανοί σηκώνουν το γάντι, με τη Μέρκελ να απαντά ότι οι αμερικανικές κυρώσεις είναι παράνομες και ότι το project θα συνεχιστεί κανονικά.

Η Τουρκία μέσα στην ίδια ημέρα έχει βγάλει δύο λάβρες ανακοινώσεις. Η μία κατά των ΗΠΑ για την άρση του εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο η οποία σημειωτέον συνοδεύθηκε από «θερμή» τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και από ανακοίνωση του State Department με την οποία καλεί την Άγκυρα να σταματήσει τις παράνομες δραστηριότητες στην κυπριακή ΑΟΖ. Παρεμπιπτόντως είχε προηγηθεί η είδηση ότι μέρος των F-35 τα οποία προορίζονταν για την Τουρκία η οποία αποβλήθηκε από το πρόγραμμα θα πωληθούν στα ΗΑΕ…

Η δεύτερη ανακοίνωση εξεδόθη εναντίον της… συμμάχου Ρωσίας επειδή αντιπροσωπεία του «Συριακού Δημοκρατικού Συμβουλίου» στην οποία συμμετείχαν Κούρδοι του YPG επισκέφθηκε τη Μόσχα. Λίγη ώρα αργότερα η Άγκυρα εξέδωσε άλλη ανακοίνωση με την οποία κατηγορεί τη Ρωσία ότι καταπιέζει τους (τουρκόφωνους) Τατάρους της Κριμαίας…

Η λίστα με τα δηλωτικά της πολυπλοκότητας της κατάστασης συμβάντα είναι μεγάλη, αυτά παρατίθενται απλώς ενδεικτικά. Επειδή λοιπόν ούτε η πολυπλοκότητα, ούτε η κρισιμότητα της συγκυρίας αμφισβητείται, είναι σαφές ότι ανάμεσα στις άλλες κινήσεις προς τη σωστή κατεύθυνση που γίνονται θα πρέπει να προχωρήσει και η σύσταση θεσμικών οργάνων, όπως ένα κανονικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.

Το οποίο θα έχει ρόλο και αποστολή διαμορφωτή/συνδιαμορφωτή στην ανάλυση των δεδομένων, στην πρόβλεψη των πιθανών εξελίξεων, στην ιεράρχηση των συμφερόντων, στον σχεδιασμό για την επίτευξη στόχων, στην εκπόνηση πρωτοκόλλων για την αντιμετώπιση των διαφόρων σεναρίων και κρίσεων και γενικά σε όλα αυτά τα αναγκαία, κρίσιμα και αυτονόητα, που δεν αφορούν μόνο στα θέματα ασφαλείας, προκειμένου να πορευθεί η χώρα στα πιο ταραγμένα νερά μετά τον Β’ ΠΠ.