Μάνος Λοΐζος: Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία

Μάνος Λοΐζος: Σαν σήμερα ήρθε στη ζωή ένας σπουδαίος μουσικοσυνθέτης σε συνεργασίες που άφησαν ιστορία. Ο λόγος για τον Μάνο Λοΐζο.

Ήταν σπουδαίος μουσικός, συνθέτης, στιχουργός και τραγουδιστής. Το έργο του είχε πολιτική, αλλά και ερωτική διάσταση. Οι δημιουργίες του διδάχτηκαν στο σχολείο. Στις γιορτές του γυμνασίου και του λυκείου οι περισσότεροι θα θυμούνται που τραγουδούσαν το «Τζαμάικα» και «ο Δρόμος είχε τη Δική του Ιστορία». Μεταξύ άλλων, έγραψε το «Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας», το «Σ’ ακολουθώ», τον «Κουταλιανό» και το «Καλημέρα, Ήλιε;», με τον ίδιο να δηλώνει χιουμοριστικά: «Όταν έχω κέφια, είμαι σε θέση να μελοποιήσω ακόμα και τον τηλεφωνικό κατάλογο».

Ο λόγος για τον Μάνο Λοΐζο, που σαν σήμερα, 22 Οκτωβρίου 1937, γεννήθηκε  στο χωριό Άγιοι Βαβατσινιάς της επαρχίας Λάρνακας.

Ήταν το μοναδικό παιδί του Ανδρέα Λοΐζου και της Δέσποινας Μανάκη, κόρης γεωπόνου από τη Ρόδο. Η οικογένειά του μετακόμισε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου προς αναζήτηση καλύτερης τύχης, όταν ο Μάνος ήταν επτά ετών. Με τη μουσική ασχολήθηκε από τα μαθητικά του χρόνια. Γράφτηκε σε τοπικό Ωδείο και άρχισε να μαθαίνει βιολί, αλλά κατέληξε στην κιθάρα.

Μετά την αποφοίτησή του από το Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας το 1955 ήρθε στην Αθήνα. Αρχικά γράφτηκε στη Φαρμακευτική Σχολή και στη συνέχεια στην ΑΣΟΕΕ. Στις αρχές του 1960 αποφάσισε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη μουσική.  Για να επιβιώσει έκανε διάφορες δουλειές, από γκαρσόνι σε ταβέρνα μέχρι γραφίστας και διακοσμητής. Το 1962 ήρθε σε επαφή με τον Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μεσολάβησε στη «Φίλιπς» για την ηχογράφηση του πρώτου του τραγουδιού.

Ήταν το «Τραγούδι του δρόμου», ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου σ’ ένα ποίημα του Λόρκα με ερμηνευτή τον Γιώργο Μούτσιο.

Το Απρίλιο του 1962 έγινε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής (ΣΦΕΜ), με στόχο τη στήριξη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και την προβολή νέων δημιουργών. Στις τάξεις του συλλόγου βρέθηκαν πολύ γρήγορα ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Νότης Μαυρουδής, ο Φώντας Λάδης, ο Μάνος Ελευθερίου και πολλοί άλλοι. Ανέλαβε τη διεύθυνση της χορωδίας του συλλόγου και με αυτή συμμετείχε το καλοκαίρι στις παραστάσεις της μουσικής επιθεώρησης του Μίκη Θεοδωράκη «Όμορφη Πόλη».

Τον Μάρτιο του 1965 παντεύτηκε τη Μάρω Λήμνου, τη μετέπειτα συγγραφέα παιδικών βιβλίων, γνωστή ως Μάρω Λοΐζου. Τα επόμενα χρόνια θα είναι αρκετά δημιουργικά για τον συνθέτη. Έγραψε τραγούδια και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας μπήκε πολλές φορές στο στόχαστρο των αρχών για τις αριστερές πολιτικές του πεποιθήσεις. Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 συνελήφθη και πέρασε 10 μέρες στα κρατητήρια στης Ασφάλειας.

Μέσα στο ξέφρενο κλίμα της μεταπολίτευσης συμμετείχε στις μεγάλες λαϊκές συναυλίες της εποχής και στο τέλος του 1974 κυκλοφόρησε το δίσκο «Τα Τραγούδια του Δρόμου», με όλα εκείνα τα τραγούδια του που είτε είχαν απαγορευτεί τα προηγούμενα χρόνια, είτε δεν τους είχε επιτραπεί η ηχογράφηση από τη λογοκρισία της επταετίας. Την τριετία 1974 – 1977 υπήρξε ένας από τους βασικούς εκφραστές του πολιτικού τραγουδιού. Το 1978 ανέλαβε την προεδρία της Ένωσης Μουσικοσυνθετών Ελλάδας και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φορέα είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων. Τον ίδιο χρόνο ξαναπαντρεύτηκε. .

Στην εικοσαετή μουσική του διαδρομή έγραψε μερικά από τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια, συνεργαζόμενος με σπουδαίους στιχουργούς.

Ο Γιάννης Νεγρεπόντης, ο Φώντας Λάδης, ο Μανώλης Ραούλης, ο Δημήτρης Χριστοδούλου και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1965 και έγιναν αχώριστοι φίλοι, είναι μόνο κάποιοι από όσους συνεργάστηκε. Τα τραγούδια του ερμήνευσαν μεγάλα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού, όπως ο Γιάννης Καλατζής, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χάρις Αλεξίου, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Γιάννης Πάριος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Δήμητρα Γαλάνη.

Τον Οκτώβριο του 1981 ο Μάνος Λοϊζος εισήχθη στο Γενικό Κρατικό με περικαρδίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια και πίεση. Βγήκε με την υγεία του κλονισμένη. Έμεινε όρθιος και στις αρχές του επόμενου χρόνου έβγαλε τον τελευταίο δίσκο του τα “Γράμματα στην Αγαπημένη” σε στίχους του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ με απόδοση στα ελληνικά του Γιάννη Ρίτσου. Στις 8 Ιουνίου του 1982 έπαθε εγκεφαλικό επεισόδιο και νοσηλεύτηκε για ένα μήνα. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, ταξίδεψε για νοσηλεία στη Μόσχα, όπου στις 7 Σεπτεμβρίου έπαθε δεύτερο εγκεφαλικό επεισόδιο. Έφυγε από τη ζωή δέκα ημέρες αργότερα στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982.

Βασική δισκογραφία του:

• «Ο Σταθμός» (1968): Επτά τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου και πέντε ορχηστρικά. («Minos») Επιτυχίες: «Δελφίνι, Δελφινάκι», «Το παληό ρολό», «Η δουλειά κάνει τους άντρες»,
• «Ο Σταθμός». Τραγουδούν: Γιάννης Καλατζής, Λίτσα Διαμάντη, Δημήτρης Ευσταθίου και Γιώργος Νταλάρας.
• «Θαλασσογραφίες» (1970): 11 τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου. («Minos») Επιτυχίες: «Έχω ένα καφενέ», «Τζαμάικα», «10 παλληκάρια». Τραγουδούν: Γιάννης Καλατζής, Γιώργος Νταλάρας, Μαρίζα Κωχ, Γιάννης Πάριος και ο συνθέτης.
• «Ευδοκία» (1971): Το σάουντρακ της ομώνυμης ταινίας του Αλέξη Δαμιανού. («Minos») Επιτυχία: «Το Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας».
• «Να ‘χαμε τι να ‘χαμε…» (1972): 10 τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου. («Minos») Επιτυχίες: «Παποράκι», «Ήλιε μου σε παρακαλώ», «Κουταλιανός», «Ελισσώ». Τραγουδούν: Γιάννης Καλατζής και Γιώργος Νταλάρας.
• «Τραγούδια του δρόμου» (1974): 12 τραγούδια σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, Δημήτρη Χριστοδούλου, Νίκου Γκάτσου και Μάνου Λοΐζου. («Minos») Επιτυχίες: «Μέρμηγκας», «Τσε», «Τ’ Ακορντεόν», «Τρίτος Παγκόσμιος». Τραγουδούν: Αλέκα Αλιμπέρτη, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χορωδία Γιώργου Κακίτση και ο συνθέτης.
• «Καλημέρα ήλιε» (1974): 12 τραγούδια σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου και Μάνου Λοΐζου. («Minos») Επιτυχίες: «Καλημέρα Ήλιε», «Μια καλημέρα», «Με φάρο το φεγγάρι», «Θα έρθει μόνο μια στιγμή», «Δώδεκα παιδιά» και «Όταν σε είδα να ξυπνάς». Τραγουδούν: Κώστας Σμοκοβίτης, Χάρις Αλεξίου, Αλέκος Αλιμπέρτης και ο συνθέτης.
• «Τα νέγρικα» (1975): Κύκλος 10 τραγουδιών σε ποίηση Γιάννη Νεγρεπόντη. («Minos») Επιτυχία: «Ο γερο νέγρο Τζιμ». Τραγουδούν: Μαρία Φαραντούρη και Μανώλης Ρασούλης.
• «Τα τραγούδια μας» (1976): 12 τραγούδια σε στίχους Φώντα Λάδη με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα. («Minos») Επιτυχίες: «Λιώνουν τα νιάτα μας», «Πάγωσε η τζιμινιέρα», «Το Δέντρο». Ο δίσκος έγινε πλατινένιος, αλλά τα περισσότερα τραγούδια κόπηκαν από το ραδιόφωνο της ΕΡΤ, λόγω των πολιτικοκοινωνικών τους μηνυμάτων.
• «Τα τραγούδια της Χαρούλας» (1979): 12 τραγούδια σε στίχους Μανώλη Ρασούλη και Πυθαγόρα. («Minos») Επιτυχίες: «Γύφτισσα τον εβύζαξε», «Τέλι, Τέλι, Τέλι», «Όλα σε θυμίζουν». Τραγουδούν: Χάρις Αλεξίου και Δημήτρης Κοντογιάννης. Ο δίσκος έγινε πλατινένιος.
• «Για μια μέρα ζωής» (1980): 12 τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, Μανώλη Ρασούλη, Δώρας Σιτζάνη, Φώντα Λάδη, Τάσου Λειβαδίτη και Μάνου Λοΐζου. («Minos») Επιτυχίες: «Σ’ ακολουθώ», «Κι αν είμαι ροκ», «Η ημέρα εκείνη δεν θα αργήσει». Τραγουδούν: Δήμητρα Γαλάνη, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Δώρα Σιτζάνη και ο συνθέτης.
• «Γράμματα στην αγαπημένη» (1983): Μελοποιημένη ποίηση του τούρκου Ναζίμ Χικμέτ σε απόδοση Γιάννη Ρίτσου. («Minos»)
• «Εκτός Σειράς. Σαράντα σκόρπιες ηχογραφήσεις» (2002): Συλλογή με επιτυχίες του που δεν είχαν συμπεριληφθεί σε δίσκους. («Minos»)
• «Τα τραγούδια του Σεβάχ» (2003): Συλλογή με τις μεγάλες επιτυχίες του («Minos»)