Ελλάδα, Ισραήλ, Γαλλία – Καθαρά διλήμματα, προφανείς επιλογές

«Το Ισραήλ παρακολουθεί με ανησυχία τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Κάποιες μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας μπορεί να προκαλέσουν κλιμάκωση και αποτελούν κίνδυνο για την εύθραυστη σταθερότητα στην περιοχή. Το Ισραήλ εκφράζει εκ νέου την πλήρη υποστήριξή και την ισχυρή αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα στην θαλάσσια περιοχή της και την αντίθεσή του σε οποιαδήποτε προσπάθεια παραβίασης αυτών των δικαιωμάτων.»Αυτή είναι ανάρτηση από τον εκπρόσωπο του Ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών, Λιόρ Χάιατ ενόψει της τριμερούς συνάντησης Ελλάδας- Κύπρου – Ισραήλ σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών στην Αθήνα την Τρίτη.

Σπάνια υπάρχουν τόσο καθαρές και ισχυρές τοποθετήσεις υπέρ της μίας πλευράς σε θέματα που μπορούν να οδηγήσουν δύο χώρες ακόμα και σε ένοπλη σύγκρουση. Είναι ακόμα πιο αξιοσημείωτο ότι η ξεκάθαρη αυτή στήριξη έρχεται από μία χώρα η οποία βρίσκεται στην περιοχή της δυνάμει σύγκρουσης και η οποία έχει η ίδια ανοικτά μέτωπα και μάλιστα θερμά. Πρακτικά το Ισραήλ πολεμά καθημερινά έναν πραγματικό και όχι εικονικό πόλεμο, με πραγματικά πυρά και πραγματικές απώλειες και έχει πολύπλοκες ισορροπίες να τηρήσει. Το γεγονός ότι οι σχέσεις του με την Τουρκία βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό δεν καθιστά αυτονόητη την επιλογή να λάβει ανοιχτά και κατηγορηματικά θέση υπέρ της Ελλάδας. Είναι επιλογή του, διόλου εύκολη. Θα μπορούσε να προβεί σε μια πιο «στρογγυλεμένη» δήλωση που και πάλι θα ήταν υποστηρικτική των ελληνικών θέσεων και η οποία επίσης θα έστελνε μήνυμα και θα γινόταν εξίσου εγκαρδίως καλοδεχούμενη από την Αθήνα. Επέλεξε όμως μία κατηγορηματική τοποθέτηση που επιβεβαιώνει ότι έχει επιλέξει πλευρά. Το κάνει από φιλανθρωπία;  Προφανώς όχι.

Το κάνει διότι θεωρεί ότι τα συμφέροντα του συμπίπτουν με της Ελλάδας (και της Κύπρου). Μειώνει αυτό την αξία της δήλωσης; Το αντίθετο. Αν ήταν απλά έκφραση συμπάθειας ή διπλωματικής αβροφροσύνης ενόψει μίας συνάντησης (δύσκολα μία τόσο απόλυτη δήλωση είναι αποτέλεσμα τέτοιων κινήτρων, αλλά τέλος πάντων) θα ήταν συγκυριακή, εύθραυστη και ίσως θα εξανεμιζόταν στην πρώτη ελαφρά αλλαγή δεδομένων. Το γεγονός ότι η δήλωση αποτυπώνει εκτίμηση σύμπτωσης συμφερόντων είναι αυτό που την καθιστά σημαντική και με ειδικό βάρος. Τα συμφέροντα σφραγίζουν τις συνεργασίες και όχι τα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη.

Το ερώτημα είναι αν η Ελλάδα είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε τόσο ισχυρά ανοίγματα που συνεπάγονται ανάλογες δεσμεύσεις, όχι εύκολες

Οι συμμαχίες στη περιοχή είναι δύσκολο να συμπηχθούν και ακόμα πιο δύσκολο να υπηρετηθούν διότι πρόκειται για περιοχή όπου οι συγκρούσεις είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, Υπάρχουν διαλείμματα ειρήνης, τα περισσότερα σύντομα. «Πόλεμος» δεν σημαίνει πάντα αυτό που συμβαίνει στη Συρία ή στη Λιβύη. Και αυτό που αντιμετωπίζει η Ελλάδα πόλεμος είναι. Υβριδικός αλλά πόλεμος. Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν σημάδια ότι, υπό την πίεση των εξελίξεων, καταβάλλεται προσπάθεια να αλλάξει η αντίληψη και η συμπεριφορά της Ελλάδας. Να σπάσει το φοβικό κουκούλι και να υιοθετηθεί μία πιο ενεργητική διπλωματική και επιχειρησιακή παρουσία και δράση που αντιστοιχεί στις απαιτήσεις της γειτονιάς που βρισκόμαστε. Είμαστε όμως ακόμα στην αρχή, αν υποθέσουμε ότι αυτό θα έχει συνέχεια.

Υπενθυμίζεται ότι τέτοια σαφή θέση όπως του Ισραήλ δεν έχει πάρει κανείς εταίρος στην ΕΕ ή σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, πλην ενός. Η μόνη άλλη χώρα που έχει κάνει αντίστοιχα ανοίγματα στην Ελλάδα και έχει διατυπώσει ανάλογες προθέσεις, και μάλιστα πιο προωθημένες προτείνοντας ανοικτά στρατιωτική συνεργασία με ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, είναι η Γαλλία. Για τους ίδιους λόγους. Λόγω σύμπτωσης συμφερόντων.

Και στις δύο περιπτώσεις εναπόκειται στην Ελλάδα να ανταποκριθεί ή όχι. Με όλες τις δυσκολίες που έχουν τέτοιες διαπραγματεύσεις και «λεπτομέρειες» οι οποίες μπορεί να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου την κρίσιμη ώρα. Αλλά στο τέλος της ημέρας η Ελλάδα θα πρέπει να αναρωτηθεί, αν η επίκληση του διεθνούς δικαίου είναι συνθήκη ικανή να εξασφαλίσει την επιβίωσή της. Η απάντηση είναι προφανής. Δεν είναι καν σίγουρο ότι είναι πάντα αναγκαία. Η ιστορία διδάσκει ότι η ισχύς είναι η διαχρονική αναγκαία και ικανή συνθήκη εθνικής επιβίωσης. Και οι συμμαχίες, οι πραγματικές, όχι αυτές στα χαρτιά, είναι σημαντική συνιστώσα ισχύος. Ποτέ τα διλήμματα για την Ελλάδα δεν ήταν τόσο καθαρά και οι επιλογές τόσο προφανείς.