Τουρκία οικονομία: Η παραίτηση του γαμπρού του Ερντογάν και η κατάρρευση της τούρκικης λίρας

Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στην γειτονική χώρα μετά και τον σάλο που προκλήθηκε με την παραίτηση του υπουργού Οικονομικών  Μπεράτ Αλμπαϊράκ καθώς και της καρατόμησης από τον Ερντογάν του κεντρικού τραπεζίτη Μουράτ Ουισάλ. Το βασικό πρόβλημα όμως για την Τουρκία είναι η πορεία της οικονομίας με την κατάρρευση της τουρκικής λίρας να μην στενεύει τα περιθώρια των ελιγμών.

Το σοκ έρχεται ενώ το εθνικό νόμισμα της Τουρκίας έχει βουλιάξει στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών έναντι του δολαρίου, προκαλώντας μεγάλη απειλή για την οικονομία καθώς ο πληθωρισμός καλπάζει με 12% και εκδηλώνεται μεγάλη φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό.

Οι εξελίξεις με τις παραιτήσεις προκαλούν τριγμούς στην κυβέρνηση

Ο Ερντογάν καθαίρεσε τον κεντρικό τραπεζίτη Μουράτ Ουισάλ, ο οποίος είχε αναλάβει καθήκοντα μόλις τον Ιούλιο του 2019, στη θέση του επίσης άδοξα απομακρυνθέντος Μουράτ Τσετίνκαγια. Αντικαταστάτης του Ουισάλ ορίσθηκε ο μέχρι τούδε επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής της τουρκικής προεδρίας, πρώην υπουργός οικονομικών και πρώην βουλευτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, Νατζί Αγμπάλ.

Μολονότι η θητεία του κεντρικού τραπεζίτη προβλέπεται πενταετής, ο Ουισάλ δεν συνέχισε τη διευκολυντική νομισματική πολιτική που επιθυμεί ο Ταγίπ Ερντογάν, εν μέσω εκτίναξης του πληθωρισμού, εξάντλησης των συναλλαγματικών αποθεμάτων και δραματικής υποχώρησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας της τουρκικής λίρας.

Ο Ουισάλ αποχωρεί με την ισοτιμία του νομίσματος, την οποία παρέλαβε στις 5,70 λίρες ανά δολάριο, να έχει κατακρημνισθεί στις 8,55 λίρες ανά δολάριο, μετά από διαδοχικά ιστορικά χαμηλά.

Πριν από την καρατόμησή του, ο Ουισάλ έλαβε πολλές προειδοποιήσεις και για την ταχεία εξάντληση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, παράλληλα με εκκλήσεις από αξιωματούχους που ζητούσαν αναθεώρηση των πολιτικών του υπουργού Οικονομικών.

Το παρασκήνιο με τον Μπεράτ Αλαμπαϊράκ

Την Κυριακή, υπήρξε νέος γύρος αναστάτωσης μετά τη δημοσιοποίηση μέσω Instagram της παραίτησης του ίδιου του υπουργού Οικονομικών και γαμπρού του Ερντογάν, Μπεράτ Αλαμπαϊράκ, ο οποίος φερόταν να επικαλείται «λόγους υγείας» και να επιθυμεί να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην οικογένειά του.

Στα δύο χρόνια που ήταν υπουργός Οικονομικών ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ είχε δεχτεί σφοδρή κριτική τόσο από διεθνείς επενδυτές, όσο και από κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά ακόμα και από στελέχη του κυβερνώντος κόμματος.

Εν τω μεταξύ, στις αγορές η λίρα ενδυναμώθηκε κατά 4% στο άκουσμα της αποχώρησης του Αλμπαϊράκ.

Η λίρα που το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, ενισχύθηκε το πρωί της Δευτέρας κατά 1,7% έναντι του δολαρίου, υποδεικνύοντας την αισιοδοξία των επενδυτών ότι οι αλλαγές που δρομολογούνται τώρα, ίσως επιφέρουν και μια επιστροφή στην «οικονομική ορθοδοξία». Εντός της ημέρας αναμένεται να μιλήσει και ο Ερντογάν και να τοποθετηθεί εάν θα κάνει αποδεχτεί την παραίτηση,

Ο 42χρονος Αλμπαϊράκ διορίστηκε υπουργός Ενέργειας το 2015, ενώ με την επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το 2018 μεταπήδησε στο υπουργείο Οικονομικών.

Στην διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Οικονομικών, η οικονομία της Τουρκίας επλήγη από δύο ισχυρά χτυπήματα, διψήφιο πληθωρισμό και υψηλή ανεργία. Η λίρα έχει χάσει περισσότερο από το μισό της αξίας της από τις αρχές του 2018.

Ποιος είναι ο γαμπρός του Ερντογάν

H Le Monde έχει γράψει παλιότερα ότι ο Αλμπαϊράκ έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του σε εκπαιδευτήριο της κοινότητας του Γκιουλέν, το οποίο έκλεισε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. «Αν δεν ήταν ο γαμπρός, θα σάπιζε στη φυλακή όπως όλοι εκείνοι που δικάστηκαν μετά το πραξικόπημα για δεσμούς με το κίνημα Γκιουλέν», είχε πει ο βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος, Οζγκιούρ Οζέλ. «Ήμουν σε εκπαιδευτήριο της κοινότητας, αλλά δεν ήμουν ποτέ υπό την επιρροή του», απαντά ο Αλμπαϊράκ.

Ως αποτέλεσμα της θρησκευτικής εκπαίδευσής του, δεν δίνει ποτέ το χέρι σε γυναίκα, σχολιάζει η Le Monde, θυμίζοντας περιστατικό του 2016 όπου ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ απέφυγε να πιάσει το τεταμένο χέρι της συζύγου του τότε πρωθυπουργού A. Νταβούτογλου.

Πριν γίνει βουλευτής και στη συνέχεια υπουργός ενέργειας, ο Αλμπαϊρακ εργάστηκε στον ακαδημαϊκό χώρο και στον ιδιωτικό τομέα. Κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών του στη διοίκηση επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Pace της Νέας Υόρκης, άρχισε να εργάζεται για την Calik, μια τουρκική εταιρεία της οποίας οι μετοχές κάλυπταν την ενέργεια, τα μέσα ενημέρωσης, τις τηλεπικοινωνίες και τις τραπεζικές εργασίες. Αργότερα ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στον χρηματοοικονομικό και τραπεζικό τομέα στο πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά.

Το 2004, ο Αλμαϊράκ παντρεύτηκε την Εσρά, την μεγαλύτερη κόρη από τις δύο του πρωθυπουργού Ερντογάν, με μάρτυρες στον πολιτικό γάμο τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και την σύζυγό του Νατάσα, τον Ιορδανό βασιλιά Αμπντάλα, τον ηγέτη του Πακιστάν στρατηγό Μουσάραφ και τον Ρουμάνο πρωθυπουργό Ναστάζε.

Το 2006, ονομάστηκε διευθύνων σύμβουλος της Calik στην ηλικία των 29 ετών, ένα πρωτοφανή κατόρθωμα στην Με τον Αλμαϊράκ στο τιμόνι, η Calik αγόρασε τότε το δεύτερο μεγαλύτερο συγκρότημα ΜΜΕ της Τουρκίας, στο οποίο ανήκε η εφημερίδα Sabah και το τηλεοπτικό κανάλι ATV, και τα δύο ΜΜΕ, φιλικά προς τον Ερντογάν. Λίγα χρόνια αργότερα, η Calik πώλησε τα περιουσιακά στοιχεία σε μια τουρκική εταιρεία, διατηρώντας τα όμως σε χέρια φιλικά προς τον Ερντογάν, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ.

Ο αιφνίδιος ορισμός του ως υπουργό Οικονομικών τον φορτώνει με το βάρος του να διαχειριστεί την ταχέως αναπτυσσόμενη αλλά ισορροπημένη οικονομία της Τουρκίας και να κερδίσει πίσω την εμπιστοσύνη των αγορών.

Όμως, οι παρατηρητές που βρίσκονται κοντά στις αρχές περιγράφουν τον Αλμπαϊράκ ως μία από τις ικανότερες μορφές της κυβέρνησης, ικανός να εντυπωσιάζει γρήγορα τους ξένους συναδέλφους με την άριστη γνώση της αγγλικής γλώσσας.

Συνοδεύει μάλιστα συχνά τον Ερντογάν σε ταξίδια στο εξωτερικό και συναντήσεις με παγκόσμιους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των συνόδων κορυφής με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Είναι συχνά απλά γνωστός ως ο «damat» – δηλαδή «ο γαμπρός».

Ο Αλμπαιράκ φαίνεται να έχει εξαιρετικές σχέσεις με έναν άλλο «γαμπρό», τον γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, με τον οποίο έχουν συναντηθεί αρκετές φορές. Λέγεται μάλιστα ότι η «διπλωματία των γαμπρών» οδήγησε τον Κούσνερ ώστε ο Αλμπαιράκ να συναντήσει από κοντά τον Αμερικανό Πρόεδρο στον Λευκό Οίκο, παρόλο που δεν είχε προγραμματιστεί μία τέτοια συνάντηση.