Ατσάλι και σκουριά – Ο πόλεμος για τις φρεγάτες

Η Ελλάδα και συγκεκριμένα το Πολεμικό Ναυτικό έχει θέσει ως γνωστόν συγκεκριμένες προδιαγραφές για τις τέσσερις νέες φρεγάτες που θέλει να αποκτήσει και επίσης, απαιτεί ως προϋπόθεση την παραχώρηση, έστω με τίμημα εν είδει leasing, πλοίων ως ενδιάμεση λύση. Και αυτά με συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Οι Αμερικανοί προσφέρουν ένα άκρως αμφιλεγόμενο πλοίο, τις «φρεγάτες» MMSC, το οποίο έχει αποδειχθεί προβληματικό σε πολλούς τομείς και για αυτό το αμερικανικό Ναυτικό αφενός περιέκοψε τις αρχικές παραγγελίες, αφετέρου προκήρυξε διαγωνισμό για νέα φρεγάτα με την ονομασία FFG(X) και τελικά επελέγη η σχεδίαση της εταιρείας Ficantieri. Στην ουσία πρόκειται για την ιταλική έκδοση της FREMM. Η κλάση θα λέγεται Constellation, θα εξοπλιστεί με αμερικανικά συστήματα και απ’ ό,τι φαίνεται θα είναι ένα ισχυρό και εξαιρετικό πλοίο.

Το ΠΝ έχει ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον του να συμμετάσχει ως εταίρος – συμπαραγωγός στο συγκεκριμένο πλοίο, απόφαση που συνάδει με την από… δεκαπενταετίας προσπάθεια του να αποκτήσει γαλλικές φρεγάτες FREMM η οποία δεν ευδοκίμησε λόγω της κρίσης, αν και είχε ληφθεί απόφαση για αγορά έξι τέτοιων φρεγατών.

Η βούληση συμμετοχής στην αμερικανική εκδοχή των FREMM προέκυψε από την πρόταση για τις MMSC τις οποίες το ΠΝ είχε απορρίψει για πολλούς λόγους. Επειδή στην ουσία δεν είναι φρεγάτες αλλά παράκτιες κορβέτες, επειδή ο οπλισμός τους και ο εν γένει εξοπλισμός απέχει μακράν από τις επιχειρησιακές ανάγκες του ΠΝ, επειδή παρουσιάζει προβλήματα στο σύστημα πρόωσης με αποτέλεσμα το αμερικανικό Ναυτικό να αναγκάζεται να ρυμουλκεί ορισμένες από τις δικές του οι οποίες μένουν μεσοπέλαγα.

Το γεγονός και μόνο ότι οι ίδιοι οι Αμερικανοί τις εγκατέλειψαν ως προβληματικές, διεξάγοντας μάλιστα έρευνες για τα προβλήματα και στράφηκαν σε σχεδιασμό για νέο πλοίο, όπως αυτό που θέλει εδώ και χρόνια το ΠΝ, υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν αρκετός λόγος για να σταματήσει κάθε συζήτηση.

Ένεκα πολιτικών πιέσεων όμως, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, το ΠΝ μπήκε στη διαδικασία να διαμορφώσει το πλοίο σύμφωνα με τις ανάγκες του, στην ουσία να το επανασχεδιάσει για να έρθει όσο πιο κοντά γίνεται σε αυτό που ζητά.

Ταυτόχρονα έθεσε προϋποθέσεις: Τη συμμετοχή, όπως ειπώθηκε, στις FFG(X) ώστε ο ελληνικός στόλος να βρεθεί στο μέλλον με ένα πλοίο υψηλών προδιαγραφών, τον εκσυγχρονισμό των τεσσάρων ΜΕΚΟ που διαθέτει, όρος που τίθεται σε όλους τους «μνηστήρες», τη ναυπήγηση τουλάχιστον των τριών από τα τέσσερα πλοία στην Ελλάδα, απαίτηση που επίσης ισχύει για όλους και την παραχώρηση δύο αντιτορπιλικών Arleigh Burke τα οποία το ΠΝ ζητάει εδώ και χρόνια από τις ΗΠΑ ώστε να καλύψει τις ανάγκες αεράμυνας και τα οποία οι Αμερικανοί αρνούνται να παραχωρήσουν με διάφορα προσχήματα.

Το σκεπτικό είναι το εξής: Να υπάρξει συμβιβασμός σε ό,τι αφορά στην απόκτηση των ανεπιθύμητων MMSC αφού θα έχουν έστω διαμορφωθεί όσο γίνεται πιο κοντά στις απαιτήσεις του ΠΝ, αλλά τουλάχιστον να αποκτηθούν δύο μεταχειρισμένα αλλά πανίσχυρα Arleigh Burke που θα κάνουν τη διαφορά στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι να έρθει η ώρα των FFG(X).

Έτσι, μαζί με τις διαμορφωμένες σε ελληνική εκδοχή MMSC, τις εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ και κάποιες από τις – όσο αντέξουν ακόμα – ολλανδικές S που διαθέτει το ΠΝ, να προχωρά σταδιακά η ανανέωση του στόλου μέσα στην τρέχουσα δεκαετία. Βέβαια, το να δώσει η χώρα περισσότερα από πέντε δις για να πάρει πλοία που δεν θέλει προκειμένου να γίνουν το εισιτήριο για την απόκτηση ισχυρών αλλά μεταχειρισμένων αντιτορπιλικών και με την προοπτική σε δέκα χρόνια να αρχίσει να «βλέπει» τις FFG(X), είναι «τεντωμένη» σκέψη, αλλά ας πούμε ότι τα Arleigh Burke και οι μελλοντικές FFG(X) το δικαιολογούν.

Εντωμεταξύ επανέκαμψαν οι Γάλλοι με δελεαστική πρόταση για τέσσερις Belharra. Δυο στην ελληνική διαμόρφωση (Belharra Hellenique), δύο στη γαλλική (FDI) και δύο φρεγάτες La Fayette ως ενδιάμεση λύση. Οι La Fayette είναι φτωχά εξοπλισμένες σε σχέση με τις ανάγκες του ΠΝ, αλλά οι Γάλλοι προσφέρονται να τις ενισχύσουν με σύστημα αεράμυνας και άλλα οπλικά συστήματα πριν τις παραδώσουν.

Να σημειωθεί ότι η Belharra όταν αρχικά προτάθηκε (πάλι ως πολιτική επιλογή) στο ΠΝ, είχε απορριφθεί με τη γαλλική εκδοχή οπλισμού καθότι θεωρήθηκε ανεπαρκής και στη συνέχεια επαναδιαμορφώθηκε σε συνεργασία με τους Γάλλους με βάση τις ελληνικές ανάγκες σε ότι αφορά στα οπλικά συστήματα. Έτσι εξελίχθηκε σε «υπερφρεγάτα».Μεταξύ άλλων θα φέρει πυραύλους υποστρατηγικής κρούσης Scalp Naval, δίνοντας στο ΠΝ τη δυνατότητα πλήγματος βαθιά στην τουρκική ενδοχώρα. Όλα αυτά βέβαια ανέβασαν το κόστος.

Τεχνολογικά πάντως, ανεξαρτήτως διαμόρφωσης όπλων, είναι πλοίο βγαλμένο από το μέλλον, μακράν από οτιδήποτε κυκλοφορεί σε οποιοδήποτε ναυτικό, εξού και χαρακτηρίζεται «ψηφιακή φρεγάτα».

Οι Γάλλοι, λοιπόν, προκειμένου να διατηρήσουν το κόστος στην οροφή των πέντε- πεντέμισι δις που έχει τεθεί προσφέρουν συνδυασμό δύο Belharra Hellenique και δύο σε γαλλική εκδοχή (FDI) που παραμένει ισχυρό πλοίο και μπορεί αργότερα να διαμορφωθεί σε Hellenique. Επίσης φέρονται διατεθειμένοι να αποστείλουν γαλλική ναυτική δύναμη στα ελληνικά νερά για μόνιμη παρουσία… Οπότε ξαναμπαίνουν στο παιχνίδι, ενώ με αξιόλογες προτάσεις για πολύ καλά πλοία και ενδιαφέρουσες ενδιάμεσες λύσεις κατεβαίνουν επίσης οι Ολλανδοί και οι Βρετανοί. Οι Γερμανοί επίσης διαθέτουν δυνητικά ισχυρή πρόταση με τις νέες ΜΕΚΟ και ελκυστικές κορβέτες για ενδιάμεσα πλοία αλλά με αυτούς το πρόβλημα είναι πολιτικό.

Οι Αμερικανοί, οι οποίοι παραμένουν φαβορί για γεωπολιτικούς λόγους αλλά με την προϋπόθεση των Arleigh Burke, απ’ ό,τι φαίνεται αρνούνται να τα αποδεσμεύσουν με την αιτιολογία ότι όλα όσα διαθέτουν τους είναι απαραίτητα και σε αποστολές. Το περίεργο είναι ότι την άρνηση αυτή συνοδεύουν δημοσιεύματα του ξένου και ελληνικού Τύπου ότι αυτά που σκέπτονται να διαθέσουν ως ενδιάμεση λύση είναι τα πρώτα πλοία από τις παράκτιες κορβέτες LCS που είχαν ναυπηγηθεί (η ακόμα πιο ελαφριά έκδοση των MMSC) τα οποία αποσύρθηκαν κακήν κακώς λόγω προβλημάτων καθώς ήταν τα «πειραματικά».

Στη συνέχεια εμφανίστηκαν δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία σκέπτονται να προτείνουν ως ενδιάμεσα πλοία κάτι ακόμα χειρότερο: Τέσσερις από τις αποσυρμένες παμπάλαιες φρεγάτες Oliver Hazard Perry οι οποίες είναι πιο παλιές από τις παλαιότερες δικές μας S… Η πρώτη ναυπηγήθηκε το 1977 και η τελευταία αποσύρθηκε το 2015.

Αν τα δημοσιεύματα δεν είναι προβοκατόρικα, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Υποτίθεται ότι οι ΗΠΑ και η Ελλάδα έχουν μια στρατηγική σχέση που ισχυροποιείται από τη διεύρυνση της Αμυντικής Συμφωνίας η οποία πρόκειται να διευρυνθεί έτι περαιτέρω με την παροχή ακόμα περισσότερων στρατηγικών, καθόλα κρίσιμων διευκολύνσεων από τη χώρα μας με τη μορφή βάσεων.

Ειρήσθω εν παρόδω ο εκπρόσωπος της Lockheed Martin στην Ελλάδα ανακοίνωσε προχθές ότι το αίτημα της Πολεμικής Αεροπορίας για άμεση παραχώρηση έξι μεταχειρισμένων F-35 στο πλαίσιο του ενδιαφέροντος της να αποκτήσει το ταχύτερο δυνατόν μία μοίρα 24 αεροσκαφών δεν γίνεται να ικανοποιηθεί και ότι θα πρέπει να ακολουθηθεί «η τυπική, χρονοβόρα διαδικασία».

Είναι προφανές ότι η Ουάσινγκτον δεν επιθυμεί να ενισχύσει υπέρμετρα την ΠΑ για να μην διαταράξει την ισορροπία με την Τουρκία, καθώς με την αναβάθμιση των F-16 σε επίπεδο Viper και με την απόκτηση των Rafale ήδη η ελληνική αεροπορική δύναμη ισχυροποιείται έναντι της τουρκικής. Τέτοιες ανησυχίες βέβαια δεν υπήρχαν όταν επρόκειτο να αρχίσει η παράδοση των 100 F-35 στην Τουρκία. Η αντίθετη διατάραξη της ισορροπίας, εις βάρος της Ελλάδας, δεν ενοχλεί.

Αυτό δεν λέγεται «στρατηγική σχέση» και η ευθύνη ανήκει στην ελληνική πλευρά η οποία διαχρονικά έχει δώσει με τη συμπεριφορά της τη βεβαιότητα ότι είναι ένας βολικός και δεδομένος σύμμαχος που δεν διεκδικεί ανταλλάγματα για τη χρησιμότητά του και γενικώς δεν αντιδρά. Η συμμαχική σχέση με τις ΗΠΑ είναι κρίσιμη και απαραίτητη για την Ελλάδα και πρέπει να διαφυλαχθεί. Κινδυνεύει όμως, να τοξινωθεί από τα συσσωρευμένα λάθος μηνύματα πολλών ετών. Ακόμα και όταν υπάρχει διαφορά ισχύος, αν η σχέση δεν διατηρείται σε ένα αναλογικό πλαίσιο συμμαχικότητας και αμοιβαίου σεβασμού διαταράσσεται.

Δεν γίνεται η Ελλάδα που τόσα έχει προσφέρει στις ΗΠΑ να πιέζεται να πάρει ακατάλληλα πλοία τα οποία θα πληρώσει χρυσά, όταν ζητά συγκεκριμένες ενδιάμεσες λύσεις να της προτείνονται ψαροκορβέτες και παλιοσίδερα και όταν αιτείται άμεση ενίσχυση της Πολεμικής Αεροπορίας να της υποδεικνύεται «η τυπική, χρονοβόρα διαδικασία».

Ενώ την ίδια ώρα παρέχει σημαντικές στρατηγικές διευκολύνσεις που μεταξύ άλλων προσφέρουν και εναλλακτική για τον απεγκλωβισμό των ΗΠΑ από τον διαρκή εκβιασμό της Τουρκίας. Όταν σε ένα σύμμαχο προσφέρεις χρυσάφι, του ζητάς ατσάλι και σου δίνει σκουριά, η σχέση κινδυνεύει με διάβρωση.