Άγιος Βασίλης: Η ιστορία του αγαπημένου ήρωα των παιδιών – Πώς δημιουργήθηκε

Μόλις ακούμε τη λέξη «Χριστούγεννα», το μυαλό μας αυτόματα σκέφτεται κουραμπιέδες, μελομακάρονα, δώρα και τον Άγιο Βασίλη, τον χαμογελαστό άνδρα με τη μεγάλη κοιλιά, τα κόκκινα ρούχα και την πλούσια γενειάδα.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο πρόσωπο καθώς πολλοί είναι εκείνοι που έρχονται σε σύγκρουση για το αν πρέπει να λένε στα παιδιά ότι υπάρχει, με μια μεγάλη μερίδα ατόμων- ανάμεσά τους και γονείς- να προτάσσουν πως οφείλουν να μαθαίνουν από μικρή ηλικία την αλήθεια. Πώς ξεκίνησε όμως, αυτός ο μύθος;

Ο μύθος πίσω από τον «Άγιο»

Οι πληροφορίες αναφέρουν πως η σημερινή μορφή του έγινε δημοφιλής με το ποίημα «A Visit from St. Nicholas» (Μια επίσκεψη από τον Άγιο Νικόλαο) που δημοσιεύτηκε το 1823.  Η οπτικοποιημένη εκδοχή πρωτοεμφανίστηκε στο περιοδικό «Harper’s Weekly» το 1863. Συμμετοχή στη δημοφιλία είχε και το παιδικό βιβλίο «The Life and Adventures of Santa Claus» του 1902.

Μερικά χρόνια αργότερα, η White Rock Beverages, μια εταιρεία αναψυκτικών, τον χρησιμοποίησε το 1915 για να πουλήσει μεταλλικό νερό, και το 1923 τζίντζερ-έιλ. Το 1931 η γνωστή αμερικάνικη εταιρεία αναψυκτικών Coca Cola παρουσίασε τον Άγιο Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα, τα προϊόντα της εταιρείας στα χρώματα βεβαίως εκείνης.

Υπεύθυνος για το σχεδιασμό του με τη συγκεκριμένη μορφή ήταν ο Αμερικάνος σχεδιαστής Haddon Sundblom ο οποίος και συνεργάστηκε για δεκαετίες με την εταιρεία. Η διαφήμιση αυτή υπήρξε εμπορικά τόσο επιτυχής που έμελλε να γίνει σήμα δημοτικότητάς της ανά τον κόσμο ενώ η μακρόχρονη χρήση του σε διαφημίσεις της παγίωσε την εμφάνισή του και ειδικά τα κόκκινα ρούχα. Αλλά οπωσδήποτε δεν ήταν δική της εφεύρεση.

Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς ο Άγιος Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία που αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και που θεωρείται στη παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Βασίλειος ήταν ψηλόλιγνος, με μαύρα μάτια και γένια. Ακόμα και ο Άγιος Νικόλαος στην Ορθόδοξη παράδοση αγιογραφείται ως ισχνός ασπρογένης γέροντας.

Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε στις 31 Δεκεμβρίου του 378. Την 1η Ιανουαρίου του 379, ημέρα της κηδείας του, διατηρούμενη στην παράδοση, θεωρήθηκε (πρώτα) από όλους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά.

Πότε… ήρθε ο Άγιος Βασίλης στην Ελλάδα;

Από την άλλη, στη Δύση το πρόσωπο του Άγιου Βασίλη έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί έχουν προσθέσει στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του Βορρά, μεγάλες κάλτσες κλπ), μια κουλτούρα που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα και δημιούργησε την… τελική εμφάνισή του με όλα τα χαρακτηριστικά του.

Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή αυτή φαίνεται να πέρασε περίπου στη δεκαετία του 1950 με 1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό, από τους Έλληνες μετανάστες που με τις ευχετήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον «δυτικό» Άγιο Βασίλη.