Άγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης: Ποιος ήταν και γιατί τον γιορτάζουμε σήμερα

Ο Άγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης (κατά κόσμον Ευάγγελος Παπανικήτας) ήταν Ορθόδοξος ιερομόναχος που έζησε στο Άγιο Όρος. Η κατάταξή του ως Αγίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας πραγματοποιήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 9 Μαρτίου 2020.

Στις 20 Οκτωβρίου 2019, και ευρισκόμενος στις Καρυές του Αγίου Όρους, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανήγγειλε ότι επίκειται η επίσημη αγιοκατάταξη του Γέροντος Εφραίμ Κατουνακιώτου. Η αναγγελία αυτή έγινε πράξη στις 9 Μαρτίου 2020, όταν η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου προέβη στην αναγραφή του στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας με Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη.

Ο φετινός εορτασμός πραγματοποιείται εν μέσω πανδημίας με τα μέτρα σε ολόκληρη τη χώρα να περιορίζουν τους πιστούς στην παρακολούθηση των Ακολουθιών. Με αρκετές περιοχές να βρίσκονται στο κόκκινο επίπεδο «αυξημένου κινδύνου» στον επιδημιολογικό χάρτη της χώρας οι περιορισμοί είναι αυστηροί για την προσέγγιση στους Ιερούς Ναούς. Όπως αναφέριε το orthodoxianewsagency είναι η πρώτη φορά που ψάλλεται η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία του Αγίου Εφραίμ ενώ στη Θήβα στον Ιερό Ναό Μεγάλης Παναγιάς – Αγίου Δημητρίου Απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου έχει τεθεί για προσκύνηση για τους πιστούς μαζί με χώμα από τον Τάφο του.

Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος είχε μεταξύ άλλων για αυτόν: «Είναι αλήθεια πιο πλούσια η Βοιωτία. Ο Όσιος Εφραίμ είναι ένα δώρο δυνατό και ζωντανό. Ήταν ένας γνήσιος μοναχός που έζησε περίπου 80 χρόνια και στο Άγιο Όρος και δεν ξέχασε τον τόπο του. Πάντοτε με ρωτούσε όταν πήγαινα αν το αυλάκι με το νερό περνάει από την πλατεία της Θήβας και αν υπάρχει το πλατάνι. Ήταν μια μεγάλη μορφή που μπορούσε και τότε αλλά και τώρα να ξεκουράζει και να συμβουλεύει τον άνθρωπο σωστά».

Η ζωή του

Γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1912 στο Αμπελοχώρι Βοιωτίας. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ιωάννης Παπανικήτας και η μητέρα του Βικτωρία και είχαν 4 παιδιά. Το κοσμικό όνομά του ήταν Ευάγγελος. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στο Αμπελοχώρι· στις πρώτες τάξεις του δημοτικού όμως, οι γονείς του εγκαταστάθηκαν στη Θήβα για να διευκολύνουν τις σπουδές των παιδιών τους. Μαθημένος να εκκλησιάζεται πολύ συχνά, συνδέθηκε νωρίς με μοναχούς και μοναχές, και άρχισε από κοσμικός ήδη να ζει ζωή σχεδόν καλογερική.

Ήταν αλλεργικό άτομο. Η ασθένειά του εκδηλώθηκε από δεκατεσσάρων ετών σαν σβώλοι άμμου στα μάτια. Επίσης εμφάνισε αργότερα, μία σοβαρή εκζεματώδη κατάσταση στην άρθρωση του αστραγάλου. Το 1996 ο παπα-Εφραίμ έπαθε εγκεφαλικό επεισόδιο και έπεσε σε ακινησία. Πέθανε στις 14/27 Φεβρουαρίου του 1998 και ετάφη στον περίβολο του κελιού του, σε τάφο που είχε ο ίδιος σκάψει με τα χέρια του.

Την 14η Σεπτεμβρίου 1933 ο Ευάγγελος αποφάσισε να μονάσει και ήλθε στην έρημο του Αγίου Όρους στα Κατουνάκια, στο ησυχαστήριο του Οσίου Εφραίμ του Σύρου και υποτάχτηκε στην συνοδεία των Γεροντάδων Εφραίμ και Νικηφόρου, παλιών οικογενειακών γνωστών. Ένα εξάμηνο μετά την προσέλευσή του, εκάρη μικρόσχημος μοναχός με το όνομα Λογγίνος. Το 1935 έγινε μεγαλόσχημος μοναχός από τον Γέροντά του Νικηφόρο και έλαβε το όνομα Εφραίμ. Τον επόμενο δε χρόνο χειροτονήθηκε ιερέας.

Ο παπα-Εφραίμ γνώρισε τον ξακουστό στο Άγιο Όρος μοναχό Γέροντα Ιωσήφ τον Σπηλαιώτη ή Ησυχαστή (1898-1959) και συνδέθηκε πνευματικά μαζί του, αφού πήρε την άδεια από τον Γέροντά του Νικηφόρο. Ο Γέροντας Ιωσήφ με την σειρά του, άσκησε καταλυτική επίδραση στην πορεία του νεαρού μοναχού στην πνευματική ζωή. Το 1973 πέθανε ο ιερομόναχος Νικηφόρος. Ο Εφραίμ μετά το 1980 συγκρότησε συνοδεία, τηρώντας την εντολή του Γέροντος Ιωσήφ να αποκτήσει συνοδεία μετά τον θάνατο του Νικηφόρου.

Το προσωνύμιό του στο Άγιο Όρος ήταν «ο χαρισματούχος υποτακτικός», λόγω της υπακοής που επέδειξε στον Γέροντα Νικηφόρο, έναν γέροντα πολύ σκληρό κατά γενική ομολογία. O Εφραίμ θεωρούσε την κάθε Θεία Λειτουργία και μία θεοφάνεια, ένα συγκλονιστικό και βαθύτατα πνευματικό γεγονός.