Ιησούς από τη Ναζαρέτ: Άγνωστες ιστορίες για την αγαπημένη ταινία

Κάθε Πάσχα η σειρά ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» μας κρατάει συντροφιά σχεδόν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα και αποτελεί τη σειρά που έγινε… λατρεία. Η γνωστή σειρά του Φράνκο Τζεφιρέλι έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη πολλών γενιών και σχεδόν δεν πιστεύουμε στα μάτια μας όταν βλέπουμε πως είναι σήμερα ο ηθοποιός που ερμηνεύει τον Ιησού και οι υπόλοιποι συντελεστές της σειράς.

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες άγνωστες ιστορίες που σίγουρα θα ήθελε κανείς να μάθει γύρω από την αγαπημένη του «πασχαλινή» σειρά. Όπως, για παράδειγμα, το τι συνέβη στην περιβόητη πια φωτογραφία, που έχει γίνει viral τα τελευταία χρόνια, με τον Ρόμπερτ Πάουελ (Ιησούς) πάνω στο σταυρό να καπνίζει και να πίνει λίγο κονιάκ και τον Φράνκο Τζεφιρέλι να του τα προσφέρει.

Πως όμως γυρίστηκε αυτή η σειρά, που χρειάστηκε τέσσερα χρόνια για να ολοκληρωθεί; Χρειάστηκαν τρία χρόνια προετοιμασίας και ένα γυρισμάτων. Ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» ξεκίνησε τα γυρίσματα τον Σεπτέμβριο του 1975 και ολοκληρώθηκαν τον Μάιο του 1976. Λίγο πριν τη λήξη, το 1976, η πριγκίπισσα Γκρέις (Κέλλι) του Μονακό, επισκέφτηκε τον πρώην συνάδελφο της, Ρόμπερτ Πάουελ, στα γυρίσματα. Η φωτογραφία δόθηκε στη δημοσιότητα ένα χρόνο αργότερα, το 1977.

Ο Ρόμπερτ Πάουελ, που έχει μείνει στην ιστορία ως ο «καλύτερος Ιησούς του παγκόσμιου κινηματογράφου», δεν ήταν εκεί για τον συγκεκριμένο ρόλο, αλλά για εκείνον του Ιούδα.

«Αν ο Ιούδας έχει τόσο εκφραστικά μάτια, τότε ο Ιησούς τι μάτια πρέπει να έχει», σκέφτηκε ο Τζεφιρέλι και αμέσως του ανέθεσε τον ρόλο. Πριν, ωστόσο, κλειδώσει ο ρόλος, ο Πάουελ έπρεπε να κάνει δύο πράγματα ακόμα. Το πρώτο ήταν να στηθεί επί ώρες στον ήλιο για να μαυρίσει και να χάσει το υπερβολικά λευκό χρώμα που είχε. Το δεύτερο να χάσει κιλά. Τα έκανε και τα δύο. Συγκεκριμένα, έχασε 12 κιλά για τις ανάγκες του ρόλου. Ο Τζεφιρέλι εντυπωσιάστηκε από το αποτέλεσμα και τον προσέλαβε αμέσως για τον ρόλο του Ιησού.

Η πρώτη απάντηση του Τζεφιρέλι ήταν «Όχι, δεν το κάνω»

Η σειρά που μεγάλωσε γενιές και γενιές και έχει σπάσει όλα τα τηλεοπτικά ρεκόρ, παραλίγο να μην είχε υπάρξει ποτέ.

Η ιδέα για τη δημιουργία μιας τηλεοπτικής σειράς που θα απέδιδε με πιστότητα την ζωή του Ιησού σύμφωνα με τα τέσσερα Ευαγγέλια ήταν του Πάπα Παύλου του 6ου. Aφού έδωσε θερμά συγχαρητήρια στον Ουκρανό παραγωγό Lew Grade για την ταινία του “Μωυσής”, τον παρότρυνε να αποπειραθεί μια τηλεοπτική σειρά με θέμα την ζωή του Ιησού. Ο Grade, ευφυής όπως αποδείχθηκε, ανέθεσε την σκηνοθεσία στον Φράνκο Τζεφιρέλι που τότε απολάμβανε τα εύσημα για την εξαιρετική κινηματογραφική μεταφορά του σαιξπηρικού Ρωμαίος και Ιουλιέτα.

Ο Τζεφιρέλι ήταν πιστός καθολικός και γνώριζε προσωπικά τον Πάπα από την εποχή που φοιτούσε ο σκηνοθέτης στο Λύκειο και ο Πάπας το επισκεπτόταν σαν Αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου. Η πρώτη του αντίδραση ήταν «όχι, δεν το κάνω».

Τελικά δέχτηκε τα Χριστούγεννα του 1973 να προχωρήσει, θέλοντας να δημιουργήσει μια σειρά που θα εκτιμούσε ακόμη και η κοινότητα των άθεων, ένα λυρικό τηλεοπτικό έργο που θα γινόταν οικουμενικά αποδεκτό.

Βασισμένος περισσότερο στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη ο σεναριογράφος κράτησε όσο το δυνατόν περισσότερους διαλόγους όπως παρουσιάζονται αυτούσιοι στα τέσσερα πρώτα βιβλία της Καινής Διαθήκης με αρκετές φράσεις να απαγγέλλονται στα Αραμαϊκά.

Αντιδράσεις της θρησκευτικής κοινότητας για τον Πάουελ

Ο Πάουελ πέρασε κι από άλλες δοκιμασίες για να πάρει τον ρόλο που τον έκανε γνωστό παγκοσμίως.

Η πρώτη ήταν πως αρχικά οι παραγωγοί ήθελαν να αναθέσουν τον ρόλο του Θεανθρώπου σε κάποιον σταρ κοινής αποδοχής, με τους Ντάστιν Χόφμαν και Αλ Πατσίνο να είναι τα κυρίαρχα ονόματα. Σκηνοθέτης και σεναριογράφος, όμως, ένιωθαν άβολα με τις παραπάνω προτάσεις καθώς και οι δύο ηθοποιοί δεν έμοιαζαν με την εικόνα που είχε καθιερωθεί στον κοινό νου για τον Ιησού.

Αφού, λοιπόν, ξεπεράστηκε αυτός ο σκόπελος, ο Πάουελ άκουγε τις θρησκευτικές κοινότητες να τον κατηγορούν πως ήταν «ένας ακόλαστος, που ζούσε έκλυτο βίο με τη σύντροφο του». Ήταν τόσο μεγάλη η ενόχλησή τους, που απαιτούσαν να αλλάξει ο ηθοποιός, μέχρι που ο πρωταγωνιστής παντρεύτηκε τελικά λίγο πριν αρχίσουν τα γυρίσματα.

Η φωτογραφία με το τσιγάρο και τα μάτια που δεν ανοιγόκλειναν

Αίσθηση ειχε προκαλέσει η εικόνα όπου ο «Ιησούς ο Ναζοραίος»… καπνίζει και πίνει κονιάκ λίγο πριν τη σκηνή της σταύρωσης.

Είναι αλήθεια και αυτό θα στο επιβεβαιώσουν πολλες συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών πως οι δυσκολίες που αντιμέτωπιζαν ηθοποιοί, σκηνοθέτης και συνεργεία κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ήταν πολλές. Κυρίως, λόγω των κλιματολογικών συνθηκών σε Τυνησία και Μαρόκο. Σε εκείνη το γύρισμα, λοιπόν, έκανε τρομερό κρύο, με τον ίδιο τον ηθοποιό να δηλώνει.

«Από το να με κατεβάζουν και να με ανεβάζουν ξανά στον σταυρό, με άφησαν εκεί και μου έδωσαν μια κουβέρτα, παντόφλες και μου κρατούσαν ένα τσιγάρο. Βασικά, έκανε τόσο κρύο που θυμάμαι να μου δίνουν και κονιάκ».

Ο Τζεφιρέλι σκέφτηκε πολλά τρικ προκειμένου να κάνει τον Πάουελ όσο το δυνατόν πιο «κοντινό» στον πραγματικό Θεάνθρωπο. Ένα από τα πιο εύστοχα που χρησιμοποίησε ήταν να μοντάρει έτσι τη σειρά ώστε ο τηλεοπτικός Ιησούς να μην ανοιγοκλείνει ποτέ τα μάτια του. Ένα κόλπο για να φέρει ένα μυσταγωγικό, υπεράνθρωπο στοιχείο στη φιγούρα και μια επιλογή που τον δικαίωσε καθώς σύμφωνα με τους τηλεοπτικούς κριτικούς “ο θεατής απέκτησε μια διεισδυτική επαφή με το πρόσωπο του Ιησού”.

Ο Έλληνας Ιωσήφ, Γιώργος Βογιατζής και η ηχογράφηση σε στούντιο

Το cast είχε και ελληνικό χαρακτήρα. Ο Έλληνας ηθοποιός, Γιώργος Βογιατζής, υποδήθηκε τον Ιωσήφ και ήταν εξαιρετικός στο ρόλο του, καταφέρνοντας να αφήσει το δικό του στίγμα ανάμεσα σε αστέρες της εποχής.

Στο all-star-cast συμμετείχαν ιερά τέρατα της μεγάλης οθόνης όπως οι Τζέιμς Μέισον (Ιωσήφ της Αριμαθέας), Λόρενς Ολίβιε (Νικόδημος), Ροντ Στάιγκερ (Πόντιος Πιλάτος), Άντονι Κουίν (Καϊάφας), Έρνεστ Μπόργκναιν (Εκατόνταρχος) και Πίτερ Ουστίνοφ (Ηρώδης ο Μέγας), η αγαπημένη του Τζεφιρέλι -και Ιουλιέττα του στην κινηματογραφική μεταφορά του σαιξπηρικού δράματος του- Ολίβια Χάσεϊ (στο ρόλο της Παναγίας), η οσκαρική Αν Μπάνκροφτ (Μαρία Μαγδαληνή) αλλά και οι Ντόναλντ Πλέζανς (Μελχιώρ), Κρίστοφερ Πλάμερ (Ηρώδης Αντύπας), Τζέιμς Ερλ Τζόουνς (Βαλτάσαρ) και Κλαούντια Καρντινάλε (Μοιχαλίδα).

Στη σειρά συμμετείχαν φυσικά και εκατοντάδες κομπάρσοι, αλλά δεν μιλούσαν όλοι καλά αγγλικά. Έτσι, πολλές συνομιλίες ηχογραφήθηκαν ξανά στο στούντιο. Αυτό συνέβη και με τον Βογιατζή, του οποίου η φωνή «ντουμπλαρίστηκε» από άλλο ηθοποιό.

«Μέχρι να υποδυθώ τον Ιησού δεν ενδιαφερόμουν καθόλου για τη θρησκεία»

Ο Ρόμπερτ Πάουελ έχει δώσει δεκάδες συνεντεύξεις για τη συγκεκριμένη σειρά. Σε μία απ’ αυτές εξήγησε και ποια ήταν τα σημεία που τον δυσκόλεψαν περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο σε έναν τόσο απαιτητικό ρόλο όπως αυτόν.

«Όταν κλήθηκα να υποδυθώ τον Ιησού, ήμουν 31 ετών και ομολογώ ότι μέχρι τότε δεν είχα κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη θρησκεία και καμία απολύτως γνώμη για τον Χριστό. Ύστερα από 9 μήνες γυρισμάτων σε επιβλητικά τοπία του Μαρόκου και της Τυνησίας, μπορώ να πω ότι πραγματικά πιστεύω στον Ιησού. Στη σκηνή της Σταύρωσης, ήμουν λίγο νευρικός, ίσως και από την εξάντληση που ένιωθα, ύστερα από τη δίαιτα 12 ημερών που είχα επιβάλλει στον εαυτό μου πριν από το γύρισμα», θα πει ο Πάουελ και θα προσθέσει.

«Κάποια στιγμή κοιτάζοντας στον καθρέφτη αναγνώρισα στο είδωλό μου τον Ιησού. Μου φάνηκε ότι είδα την εικόνα που έχει ο καθένας από εμάς για Αυτόν, όταν προσπαθούμε να Τον φανταστούμε. Την εικόνα που έχω συγκρατήσει από παιδί. Πραγματικά ελπίζω στο μνημόσυνό μου, να με θυμούνται και να με αποκαλούν όλοι ως τον άνθρωπο που υποδύθηκε τον Ιησού».

Η καριέρα του τον επιβεβαίωσε. Μετά τη σειρά ο Πάουελ δεν κατάφερε ποτέ να κάνει κάτι που θα μπορούσε να ξεπεράσει αυτό το ρόλο. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ ήταν ο ρόλος της ζωής του.

Γνωρίζεις ότι…

-Η σειρά έκανε πρεμιέρα στην ιταλική RAI στις 27 Μαρτίου 1977 και καθήλωσε 28 εκατομμύρια θεατές. Ακόμα και ο Πάπας σύστησε στους πιστούς να την παρακολουθήσουν. Μερικές ημέρες αργότερα, στις 3 Απριλίου 1977 μεταδόθηκε από το βρετανικό ΙΤV με περίπου 21 εκατομμύρια θεατές, ενώ στις ΗΠΑ παίχτηκε το 1981 από το ΝΒC και κέντρισε το ενδιαφέρον 90 εκατομμυρίων ατόμων. Μέχρι σήμερα συνεχίζει να παίζεται κάθε Πάσχα από διάφορα κανάλια ανά την Υφήλιο.

-Οι σκηνές των συναγωγών τραβήχτηκαν στο νησί Djerba, ενώ οι σκηνές της Ιερουσαλήμ τραβήχτηκαν στην Μαροκινή πόλη Μοναστήρι (το όνομα της πόλης παραμένει Ελληνικό μέχρι και σήμερα) στην Βορειοανατολική Τυνησία, λιμένα της χώρας, στην περιοχή Σαχέλ.

-Μετά την προβολή της στην Αμερική οι New York Times έγραψαν διθύραμβο ενώ έγινε ένα πρόγραμμα που τίποτα δεν θα μπορούσε να σταθεί απέναντι του. Το 46% των τηλεοράσεων στη Νέα Υόρκη και το 53% των τηλεοράσεων στο Λος Άντζελες είχαν υποταχθεί στη δύναμη της.

-Η σειρά έχει διάρκεια 371 λεπτά. Αν και ήταν υποψήφια σε πέντε κατηγορίες στα βρετανικά BAFTA, δεν κέρδισε ούτε ένα.

-Ειδικό βάρος δόθηκε στο μακιγιάζ του Ρόμπερτ Πάουελ. Μια λεπτή γραμμή σκούρου μπλε eyeliner στο επάνω μέρος του ματιού τόνιζε τα γαλάζια μάτια του, κάνοντας το βλέμμα του εξωπραγματικό.

-Η σύνθεση της πλοκής από τις ιστορίες των τεσσάρων ευαγγελίων με χρονολογική σειρά ανατέθηκε στον Άγγλο λογοτέχνη και σεναριογράφο Anthony Burgess. Μια επιλογή, αν μη τι άλλο, απρόσμενη. Ο Burgess είναι ο άνθρωπος που έγραψε το βίαιο, δυστοπικό και πάντα επίκαιρο Κουρδιστό Πορτοκάλι.