WhatsApp: Καταγγελίες για υπερβολική πίεση στους χρήστες να δεχτούν τη νέα πολιτική απορρήτου

Ενώσεις καταναλωτών κατά της εφαρμγής – Το χρονικό

Την έντονη αντίδραση εκ μέρους 8 ενώσεων καταναλωτών προκαλεί ο τρόπος με τον οποίον το WhatsApp πιέζει το κοινό να αποδεχτεί αμέσως τη νέα πολιτική του ως προς το σεβασμό του απορρήτου. Οι εν λόγω ενώσεις κατέθεσαν επίσημη διαμαρτυρία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εναντίον του μέσου κοινωνικής δικτύωσης, ενώ στους 8 φορείς από όλη την Ευρώπη προστέθηκε και η ελληνική ΕΚΠΟΙΖΩ.

Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) από κοινού με 8 από τα μέλη της καταγγέλλει στην Κομισιόν το WhatsApp για υπερβολικά επιθετική καμπάνια υπέρ της αποδοχής της τροποποιημένης πολιτικής του ως προς τα απόρρητα δεδομένα. Η BEUC υποστηρίζει ότι το WhatsApp παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματα των καταναλωτών, πιέζοντας με αθέμιτο τρόπο τους χρήστες, παρόλον ότι το ίδιο το μέσον δεν διευκρινίζει επαρκώς τι ακριβώς συνεπάγονται οι τροποποιήσεις στην πολιτική απορρήτου.

Οι διαμαρτυρίες εστιάζουν στον βομβαρδισμό των χρηστών με αλλεπάλληλα αναδυόμενα μηνύματα, με τα οποία το WhatsApp άσκησε πίεση στο κοινό να συγκατατεθεί στην αναβάθμιση της πολιτικής απορρήτου και να συνεχίσει να χρησιμοποιεί την εφαρμογή. Ωστόσο, εξαιτίας αυτής ακριβώς της υπόθεσης, εκατομμύρια χρήστες αποφάσισαν να γυρίσουν την πλάτη στο WhatsApp και να σταματήσουν να το χρησιμοποιούν.

Επιπλέον, υπήρξε έντονη ανησυχία ότι, με τη νέα κατάσταση, τα απόρρητα δεδομένα των χρηστών θα καταστούν προσβάσιμα και θα υφίστανται επεξεργασία από το ίδιο το WhatsApp, προφανώς για εμπορικούς σκοπούς. Επίσης δεν είναι διόλου σαφές το πώς και τι μοιράζεται το WhatsApp με το Facebook, στο οποίο ούτως ή άλλως ανήκει.

Η αναβάθμιση στην πολιτική απορρήτου του WhatsApp είχε ανακοινωθεί από τον περασμένο Ιανουάριο και επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή στις 8 Φεβρουαρίου 2021. Όμως, οι έντονες αντιδράσεις και η μαζική αποχώρηση των χρηστών, ανάγκασε το WhatsApp να αναβάλει την επιβολή του νέου πλαισίου για τις 15 Μαΐου.

Εκ μέρους του WhatsApp δηλώνεται ότι οι διαμαρτυρίες των καταναλωτικών ενώσεων προκύπτουν από «ελλιπή κατανόηση» του τι ακριβώς επιφέρει η νέα πολιτική απορρήτου. Και ότι το WhatsApp «θα δεχόταν με χαρά να εξηγήσει την αναβάθμιση στην BEUC και να αποσαφηνίσει τι σημαίνει αυτή για τον κόσμο».

Η ανακοίνωση της ΕΚΠΟΙΖΩ

Με δελτίο τύπου που εξέδωσε τη Δευτέρα 12 Ιουλίου, η Ένωση Καταναλωτών – Η ποιότητα της ζωής, αναφέρει τα εξής:

«H Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. και οι Ε.Κ. μέλη της ΠΟΜΕΚ ‘Η Παρέμβαση’ κατέθεσαν σήμερα καταγγελία, σε συνεργασία με άλλες οκτώ (8) Ευρωπαϊκές Οργανώσεις Καταναλωτών, στη Γενική Διεύθυνση Προστασίας Καταναλωτή της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου & Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων. Ειδικότερα, αιτούνται την άμεση διεξαγωγή έρευνας, αναφορικά με τις μη σύννομες, επιθετικές και παραπλανητικές πρακτικές της δημοφιλούς εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων WhatsApp, με εκατομμύρια χρήστες σε όλη την Ευρώπη, λόγω πολλαπλών παραβάσεων της νομοθεσίας του καταναλωτή.

Η εν λόγω καταγγελία αφορά πρόσφατη έρευνα, με τον τίτλο ‘Τι συμβαίνει με το WhatsΑpp;’ (What’s up with WhatsApp?), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Καταναλωτών (BEUC), στην οποία η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. είναι μέλος, όπως κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω του Δικτύου για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. στον τομέα της προστασίας καταναλωτών (Consumer Protection Cooperation Network-CPC Network). Τυχόν ζητήματα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, στα πλαίσια του Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ), δεν αποτελούν μέρος της καταγγελίας, λόγω του ότι ήδη διεξάγεται σχετική έρευνα στη Γερμανία και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο από τις αρμόδιες Αρχές.

Ιστορικό

Εν πρώτοις, η καταγγελία βασίζεται στις συνεχείς και ενοχλητικές ειδοποιήσεις, μέσω των οποίων η εν λόγω εφαρμογή βομβαρδίζει καθημερινά τους χρήστες εδώ και κάποιο διάστημα, ώστε να αποδεχτούν τους νέους όρους και την πολιτική απορρήτου, δίνοντάς τους την εντύπωση ότι, εάν δεν το κάνουν, θα έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις λειτουργίες του συστήματος. Οι συγκεκριμένες εμπορικές πρακτικές και ιδιαίτερα το περιεχόμενό τους, ως προς τη φύση, τον χρόνο και την επανάληψή τους, ασκούν αδικαιολόγητη ψυχολογική πίεση στους χρήστες, είναι παραπλανητικές, επιθετικές και επηρεάζουν εν ολίγοις την ελευθερία επιλογής τους, κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

Επιπλέον, η καταγγελία αναφέρει διεξοδικά την έλλειψη διαφάνειας στους νέους όρους, την περίπλοκη και μη κατανοητή γλώσσα ως προς τις τροποποιήσεις που το WhatsApp έχει προβεί. Οι καταναλωτές/χρήστες είναι αδύνατο να κατανοήσουν με ακρίβεια και σαφήνεια τις συνέπειες που θα έχουν οι εν λόγω τροποποιήσεις στην προστασία της ιδιωτικότητάς τους, ιδίως σε σχέση με τη διαβίβαση των προσωπικών τους δεδομένων στο Facebook και σε τρίτους. Δεδομένης αυτής της ασάφειας συνίσταται παραβίαση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας της προστασίας του καταναλωτή, η οποία υποχρεώνει τις εταιρείες να παρέχουν σαφείς, ακριβείς και μη παραπλανητικούς όρους στις συμβάσεις και στις εμπορικές επικοινωνίες τους.

Μη σύννομη πρακτική

Η μη σύννομη πρακτική της αποδοχής των νέων όρων ενισχύεται και από το γεγονός ότι, το WhatsApp συνεχίζει να πιέζει τους χρήστες να αποδεχθούν τη νέα πολιτική απορρήτου, για την οποία διεξάγεται σχετική έρευνα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (EDPB) για παράβαση των διατάξεων του Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ). Η εν λόγω έρευνα γίνεται στα πλαίσια θέσπισης προσωρινών μέτρων με τη διαδικασία του επείγοντος από τον Επίτροπο του Αμβούργου για την Προστασία Δεδομένων και την Ελευθερία της Πληροφορίας (HmbBfDI), στα πλαίσια εφαρμογής του Κανονισμού. Συγκεκριμένα, η Γερμανική Αρχή απαγόρευσε στην Facebook Ireland Ltd την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από τους χρήστες της εφαρμογής WhatsApp στη Γερμανία, με το σκεπτικό ότι η νέα ενημέρωση της πολιτικής απορρήτου είναι μη σύννομη και καταστρατηγεί τα δικαιώματα των χρηστών. Η Γερμανική Αρχή θα επιδιώξει μέσω του ελέγχου που διεξάγεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (EDPB) μια δεσμευτική απόφαση σε εθνικό αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Για τον λόγο αυτό Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. και οι Ε.Κ. μέλη της ΠΟΜΕΚ ‘Η Παρέμβαση’ καλούν τη Γενική Διεύθυνση Προστασίας Καταναλωτή, να ξεκινήσει έρευνα σχετικά με τις πρακτικές του WhatsApp και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (EDPB) και τις Ευρωπαϊκές Αρχές στον τομέα της προστασίας καταναλωτών, να συνεργαστούν στενά στα εν λόγω επείγοντα και ιδιαίτερα ευαίσθητα, ως προς την προστασία του καταναλωτή/ χρήστη, ζητήματα.

Δήλωση

Η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, Αντιπρόεδρος της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. δήλωσε: «Το WhatsApp βομβαρδίζει τους χρήστες εδώ και μήνες με τη μορφή ιδιαίτερα επιθετικών και επαναλαμβανόμενων αναδυόμενων μηνυμάτων, ώστε να τους αναγκάσει να αποδεχτούν τους νέους όρους χρήσης και την πολιτική απορρήτου. Αναφέρει δε στους χρήστες ότι, θα προβεί σε διακοπή της πρόσβασής τους στη συγκεκριμένη εφαρμογή και στις λειτουργίες της, εάν δεν αποδεχτούν τους νέους όρους. Ωστόσο, οι χρήστες δεν γνωρίζουν τι πραγματικά αποδέχονται. Το WhatsApp συνεχίζει να μην δίνει σαφείς εξηγήσεις στους χρήστες ως προς το αποτέλεσμα της αποδοχής και οι ίδιοι να βρίσκονται εκτεθειμένοι σε μία άνευ προηγουμένου εκτεταμένη και καθ’ όλα νόμιμη επεξεργασία δεδομένων χωρίς τη ρητή συγκατάθεσή τους. Καλούμε τις αρμόδιες Αρχές, και λόγω του μεγάλου αριθμού των χρηστών που η εν λόγω εφαρμογή αφορά, να λάβουν άμεσα μέτρα κατά του WhatsApp, έτσι ώστε να προστατευτούν τα δικαιώματα των χρηστών».