Μπρους Λι: Το ταξίδι ενός θρύλου και το απρόσμενο τέλος του

Ήταν 20 Ιουλίου του 1973, όταν έγινε γνωστό ότι ο Μπρους Λι πέθανε. Επρόκειτο για ένα θρύλο των πολεμικών τεχνών που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ιστορία του κινηματογράφου. Μάλιστα πρόσφατα ο Κουέντιν Ταραντίνο στην ταινία Once Upon a Time in Hollywood, απαθανάτισε με διαφορετικό τρόπο τον θρύλο των πολεμικών τεχνών, κάτι που προκάλεσε και την αγανάκτηση της κόρης του. Ο θάνατός του, μάλιστα γέννησε και πολλές θεωρίες συνομωσίας.

Μπρους Λι: Έφυγε στο αποκορύφωμα της καριέρας του

Η είδηση του θανάτου του έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία, προκαλώντας σοκ σε όλο τον κόσμο. Ο θρύλος των πολεμικών τεχνών «έφυγε» στο αποκορύφωμα της καριέρας του, μόλις σε ηλικία 33 χρόνων. Μάλιστα, εκείνη την περίοδο γύριζε τη νέα του ταινία, «Θανάσιμο παιχνίδι». Γεννήθηκε ως Λι Χου Φαν στο Σαν Φρανσίσκο στις 27 Νοεμβρίου 1940 και τρεις μήνες αργότερα μετακόμισε με την οικογένειά του στο Χονγκ Κονγκ, καθώς ο πατέρας του ήταν διάσημος τραγουδιστής στην κινεζική όπερα.

Η χρονιά της γέννησής του είναι «Η Χρονιά του Δράκου» σύμφωνα με τον κινέζικο ζωδιακό κύκλο, η ώρα της γέννησής του (ανάμεσα στις 6 πμ και 8 πμ) ονομάστηκε «Η Ώρα του Δράκου».

Ο Μπρους ήταν το τρίτο παιδί του Χου-Σεν Λι και της Γκρέιση Λι. Γεννήθηκε όταν ο πατέρας του έκανε μια περιοδεία ως υψίφωνος μιας και ήταν μέλος της Καντονέζικης Όπερας. Στην αρχή οι γονείς του, του δώσανε το όνομα Ζενφαν Λι αλλά η νοσοκόμα που βοήθησε στη γέννα πρότεινε να του βγάλουν ένα Αμερικάνικο όνομα για να αποφευχθούν προβλήματα στο πιστοποιητικό γεννήσεως. Έτσι τα χαρτιά του έγραφαν Μπρους Λι. Μέσα σε λίγους μήνες η οικογένεια επέστρεψε στο Χονγκ Κονγκ.

Υπήρξε ηθοποιός, δάσκαλος πολεμικών τεχνών και συγγραφέας. Λόγω της εργασίας του πατέρα του, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Χονγκ Κονγκ.

Μπρους Λι: Ξεκίνησε να παίζει σε ταινίες από τα 6 του

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Μπρους άρχισε να παίζει σε πολλές ταινίες από την ηλικία των 6. Μέχρι την ηλικία των 18, ο Λι είχε εμφανιστεί σε πάνω από 20 ταινίες με την πιο γνωστή την ταινία «Τhe Orphan» όπου είναι μια κλασσική ταινία του Χονγκ Κονγκ. Παράλληλα, μελετούσε πολεμικές τέχνες και λάμβανε μέρος σε σχολικούς αγώνες Γουίν Τσουν και πυγμαχίας. Ακόμα, όπως ο ίδιος παραδέχτηκε αργότερα, τα βράδια έπαιζε ξύλο με γειτονικές συμμορίες από την ηλικία των 11 χρόνων.

Η οικογένεια του Μπρους Λι και η επίδραση στις πολεμικές τέχνες

Ο πατέρας του Λι, Λι Χόι Τσεν, ήταν ένας από τους κύριους ηθοποιούς της Καντονέζικης Όπερας και των ταινιών στην εποχή του και είχε πάει σε μια περιοδεία , που είχε διάρκεια 1 χρόνο, με την οικογένειά του κατά την εισβολή των Ιαπώνων στο Χονγκ Κονγκ. Εκτός αυτού, ο Λι Χόι Τσεν είχε κάνει πολλές περιοδείες για πολλά χρόνια στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στους Κινέζικους πληθυσμούς που ζούσαν εκεί.

Παρά το γεγονός ότι πολλοί από τους συναδέλφους του αποφάσισαν να μείνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Λι Χόι Τσεν επέστρεψε στο Χονγκ Κονγκ μετά την γέννηση του Μπρους. Μέσα σε λίγους μήνες, το Χονγκ Κονγκ δέχτηκε εισβολή από τους Ιάπωνες και έτσι η οικογένεια Λι αναγκάστηκε να μείνει 3 χρόνια και 8 μήνες μέσα στην κατοχή. Μετά το τέλος του πολέμου, ο Λι Χόι Τσεν συνέχισε την καριέρα του και έγινε ακόμα πιο διάσημος κατά την διάρκεια ανακατασκευής του Χονγκ Κονγκ.

Η μητέρα του Λι, Γκρέις Χο, ανήκε σε μια από τις πλουσιότερες και ισχυρές φατρίες του Χονγκ Κονγκ. Τους Χο-τουνγκς. Ήταν η ανιψιά του Ρόμπερτ Χο-τουνγκ, ο ευρασιατικός πατριάρχης της φατρίας. Ως εκ τούτου, ο νεαρός Μπρους Λι μεγάλωσε σε ένα εύπορο και προνομιούχο περιβάλλον.

Παρά το πλεονέκτημα που είχε η οικογένειά του, η γειτονιά στην οποία ο Λι μεγάλωσε έγινε υπερπλήρη, επικίνδυνη, και γεμάτη αντίπαλες συμμορίες λόγω της εισροής των προσφύγων που εγκατέλειψαν την κομμουνιστική Κίνα για να πάνε στο Χονγκ Κονγκ, την εποχή των αποικιών του Βρετανικού Στέμματος. Αφού ο Λι άρχισε να συμμετέχει σε διάφορες οδομαχίες ο πατέρας του αποφάσισε να του μάθει πολεμικές τέχνες και συγκεκριμένα το Γου-στυλ και το τάι τσι τσουάν.

Μπρους Λι: Η επίδραση στην τέχνη Γουίν Τσουν

Η μεγαλύτερη επίδραση που είχε ο Λι στις πολεμικές τέχνες ήταν κυρίως από την τέχνη Γουίν Τσουν. Ο Λι άρχισε να εκπαιδεύεται στο Γουίν Τσουν στην ηλικία των 16, με την επίβλεψη του δασκάλου του Ιπ Μαν, το 1957, αφού είχε χάσει αρκετές αναμετρήσεις ανάμεσα σε μέλη συμμοριών. Οι συνηθισμένες ασκήσεις, που απαιτούσε να κάνουν οι μαθητές του, ήταν: τσι σάο (chi sao), διάφορες τεχνικές που ασκούνται πάνω ξύλινα ομοιώματα και ελεύθερη πυγμαχία. Δεν υπήρχαν καθορισμένα σχέδια στις τάξεις[5]. Ο Μαν προσπάθησε να απωθήσει τους μαθητές του από τις αναμετρήσεις με τις συμμορίες των δρόμων του Χονγκ Κονγκ με το να τους ενθαρρύνει να λαμβάνουν μέρος σε οργανωμένους διαγωνισμούς.

Μετά από έναν χρόνο εκπαίδευσης με τον Ιπ Μαν, οι περισσότεροι μαθητές του, απαίτησαν από τον Ιπ να μην διδάσκει τον Λι, αφού μαθεύτηκε πως ένα μέλος της οικογένειάς του είχε γερμανική καταγωγή, διότι εκείνη την εποχή οι Κινέζοι απαγόρευαν την μετάδοση της γνώσης των πολεμικών τεχνών σε μη-Ασιάτες. Ο αντίπαλος του Μπρους Λι στην πυγμαχία αναφέρει:«Περίπου 6 ή και λιγότερα άτομα ήταν αυτά που τα δίδασκε προσωπικά ο Ιπ Μαν. Ωστόσο, ο Λι έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Γουίν Τσουν και συνέχισε να εκπαιδεύεται κατ ‘ιδίαν με τον Ιπ Μαν και τον Γουόνγκ Σουν Λονγκ.

Ο Γουάν Καμ Λονγκ, μαθητής του Γουόνγκ, είδε μια φιλική αναμέτρηση ανάμεσα στον Γουόνγκ και στον Λι και αναφέρει με το πόση ταχύτητα και ακρίβεια μπορούσε να δώσει ο Λι τα λακτίσματα. Έτσι, ο Λι συνέχισε να εξασκείται με τον Γουόνγκ μέχρι να πάει στην Αμερική.

Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Σχολείο Τακ Σουν (αρκετά τετράγωνα από το σπίτι του στον Δρόμο Νάθαν, στο Κοουλούν), ο Λι πήγε στο δημοτικό σχολείο, Κολέγιο Λα Σαλέ (La Salle College), σε ηλικία 12 ετών. Γύρω στο 1956, εξαιτίας της κακής του επίδοσης στο σχολείο (ή ενδεχομένως κακής συμπεριφοράς), μεταφέρθηκε στο Κολλέγιο Αγίου Φραγκίσκου Χαβιέρ (St. Francis Xavier’s College) (γυμνάσιο), όπου εκεί τον ανέλαβε ο Αδερφός Εδουάρδος, ο οποίος ήταν δάσκαλος και προπονητής της σχολικής ομάδας μποξ.

Την άνοιξη του 1959, ο Λι έλαβε μέρος σε μια άλλη οδομαχία και κλήθηκε η αστυνομία. Μέχρι τα τέλη της εφηβείας του, ο Μπρους λάμβανε μέρος σε πολλές οδομαχίες και χτυπούσε τον γιό μιας οικογένεια που ήταν μέλος των Τριάδων. Τελικά, ο πατέρας του αποφάσισε να τον στείλει στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου εκεί ίσως να είχε μια πιο υγιή εξέλιξη στη ζωή του. Οι γονείς του επιβεβαίωναν τον φόβο της αστυνομίας στο ότι το παιδί που χτυπούσε ήταν μέλος μιας συμμορίας οργανωμένου εγκλήματος και υπήρχε η πιθανότητα να είχε υπογραφεί συμβόλαιο θανάτου για την ζωή του.

Ο ντετέκτιβ της αστυνομίας ήρθε και μου είπε: «Με συγχωρείτε κ. Λι, όμως, ο γιος σας έχει πολλούς και σκληρούς καυγάδες στο σχολείο. Αν λάβει μέρος σε άλλον έναν αγώνα θα αναγκαστώ να τον βάλω στη φυλακή».

Τον Απρίλιο του 1959, οι γονείς του Λι αποφάσισαν να τον στείλουν στις Ηνωμένες Πολιτείες για να μείνει με την μεγαλύτερη αδελφή του, Ανιές Λι η οποία ζούσε ήδη με οικογενειακούς φίλους στο Σαν Φρανσίσκο. Στα 18 του χρόνια μετακόμισε στην Αμερική με μόνο 100 δολάρια στην τσέπη του.

Εκεί εργάστηκε σαν σερβιτόρος σε ένα κινέζικο εστιατόριο στο Σιάτλ. Τον Δεκέμβριο του 1960, ο Λι τελείωσε τις σπουδές του στο Λύκειο και μετά μπήκε τον Μάρτιο του 1961 στο Πανεπιστήμιο κάνοντας μαθήματα στην υποκριτική, στη φιλοσοφία, στην ψυχολογία κ.α. εξασκώντας ταυτοχρόνως και το Κουνγκ Φου.

Μπρους Λι και κινηματογράφος

Σε ηλικία έξι ετών έκανε το ντεμπούτο του στη μεγάλη οθόνη, σε μία κινέζικη ταινία, για να ακολουθήσουν πολλοί τέτοιοι ρόλοι σε μελοδραματικές συνήθως παραγωγές. Όπως αναφέρει το sansimera.gr στο Πανεπιστήμιο του Σιάτλ γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του Λίντα, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Ως φοιτητής έκανε μαθήματα κινεζικών στο πανεπιστήμιο για να βγάζει χαρτζιλίκι. Σε ένα από αυτά ήρθε κι εκείνη μαζί με μια κινέζα συμφοιτήτριά της.

Άρχισαν να κάνουν παρέα και μετά από πολλές εξόδους με κοινούς φίλους τη ζήτησε σε ραντεβού. Η Αμερικανίδα με τα κόκκινα μαλλιά και τα ανοιχτόχρωμα μάτια γοητεύτηκε από το όμορφο μείγμα Ανατολής και Δύσης που τέλεια ενσάρκωνε ο Λι. Εξέπεμπε την εσωτερική ευγένεια και αξιοπρέπεια των ανατολικών λαών, ενώ ταυτόχρονα είχε ένα διαπεραστικό χιούμορ, που ταίριαζε σε άνθρωπο της Δύσης. Χειριζόταν την αμερικανική αργκό τόσο άνετα όσο μιλούσε και αρκετές κινεζικές διαλέκτους.

Ο Μπρους και η Λίντα παντρεύτηκαν ένα απόγευμα του 1964 στο εκκλησάκι του πανεπιστημίου. Λίγο καιρό αργότερα τον κάλεσαν να λάβει μέρος σε μια επίδειξη κουνγκ-φου στην Καλιφόρνια και εκεί συνέβη κάτι που άλλαξε τη ζωή του. Την επίδειξη έτυχε να παρακολουθήσει ένας διάσημος κομμωτής του Χόλιγουντ και μεγάλος οπαδός των πολεμικών τεχνών. Εκείνος μετέφερε ενθουσιασμένος τα νέα για κάποιον νεαρό εν ονόματι Μπρους Λι, με μοναδικό στυλ και εμφάνιση, σε ένα φίλο του παραγωγό ταινιών. Το αποτέλεσμα ήταν ένα πενταετές συμβόλαιο για την τηλεόραση. Το ζεύγος Λι μετακομίζει στο Χόλιγουντ.

Ο Λι έγινε γνωστός στο αμερικανικό κοινό με την τηλεοπτική σειρά «The Green Hornet». Είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και πολεμούσε το έγκλημα και την αδικία. Συνέχισε να εξασκείται στις πολεμικές τέχνες και άρχισε να διαμορφώνει έναν δικό του συνδυασμό κινήσεων κουνγκ-φου και μποξ, τον οποίο ονόμασε Jeet Kune Do. Του άρεσε η ευελιξία στις πολεμικές τέχνες και γι’ αυτό ποτέ δεν προτίμησε το στυλιζαρισμένο και άκαμπτο καράτε. Θωρούσε μάλιστα χαζό και ανούσιο το να σπάει κανείς τούβλα και τοίχους με το χέρι του: «Έχετε δει ποτέ κανένα τούβλο να ζητάει καβγά; Δεν έχουν νόημα αυτά τα πράγματα.

Εξάλλου κανένας άνθρωπος δεν πρόκειται να σταθεί ποτέ έτσι ακίνητος να περιμένει πότε θα τον χτυπήσεις». Ο Λι, όμως, δεν ήταν γνωστός στα πλατό του Χόλιγουντ μόνο για τη συμμετοχή του σε τηλεοπτικές σειρές. Οι διάσημοι «σκληροί» του κινηματογράφου, όπως ο Στιβ Μακ Κουήν είχαν βρει στο πρόσωπό του τον τέλειο δάσκαλο. Τους δίδασκε πώς να δίνουν ένα σωστό και αληθοφανές «ξύλο» για τις ανάγκες των ταινιών τους και τους χρέωνε 150 δολάρια την ώρα.

Στην πορεία, ο Λι κατάλαβε ότι ο κινηματογράφος ήταν αυτό που πραγματικά ήθελε να κάνει και αποφάσισε να ιδρύσει μια εταιρεία παραγωγής. «Η ηθοποιία είναι το επάγγελμά μου, ενώ οι πολεμικές τέχνες και η εξάσκησή μου σ’ αυτές είναι κάτι προσωπικό» είχε πει. Επέστρεψε στην πατρίδα του και έκανε το Χονγκ Κονγκ έδρα των δραστηριοτήτων του.

Η πρώτη του ταινία «Το Μεγάλο Αφεντικό» ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Με εισπράξεις ενός εκατομμυρίου δολαρίων μέσα σε τρεις ημέρες στις αίθουσες του Χονγκ Κονγκ, κατέρριψε το ρεκόρ που ως τότε κατείχε το μιούζικαλ «Η μελωδία της ευτυχίας». Ακολούθησαν με την ίδια εισπρακτική επιτυχία οι ταινίες του: «Ματωμένες γροθιές του Καράτε (1972), «Ο κίτρινος δράκος του Χονγκ-Κονγκ» (1972) και «Ο κίτρινος πράκτωρ εναντίον της Μαφίας» (1973), που εκτόξευσαν τη φήμη του σε όλο τον κόσμο.

Πέθανε ξαφνικά στις 20 Ιουλίου 1973, αφήνοντας ημιτελή την τελευταία του ταινία, η οποία έφερε τον ειρωνικό τίτλο «Θανάσιμο παιχνίδι». Η μυθολογία γύρω από τον θάνατο του Μπρους Λι οργιάζει ακόμη και σήμερα, παρ’ όλο που η επίσημη εκδοχή εξακολουθεί να είναι «εγκεφαλική αιμορραγία». Οι στενές και ενίοτε συγκρουόμενες σχέσεις του με την κινεζική μαφία κάνουν τους περισσότερους οπαδούς και φίλους του να μιλούν για δολοφονία. Αυτό το σενάριο ωστόσο δεν αφορά απλά ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών, αλλά τη διακύβευση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων στα πλοκάμια του κινεζικού παρακράτους.

Η λιγότερο γνωστή δράση του θρύλου των πολεμικών τεχνών αφορά στο γράψιμο. Από τα 22 ως τα 32 του χρόνια ο Μπρους Λι κατέγραφε συστηματικά τις σκέψεις του και τις εμπειρίες του. Οι σημειώσεις του έφθασαν τους επτά τόμους.

Τα γραπτά του απετέλεσαν υλικό για την έκδοση ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε όσο ήταν εν ζωή και για τη συγγραφή πολλών άρθρων του πάνω στη θεωρία και στη φύση της άοπλης πάλης που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο. Οι οριστικές σκέψεις του Μπρους Λι αποτυπώθηκαν στο βιβλίο του «Jeet Kune Do: Σχόλια του Bruce Lee επάνω στην πολεμική ατραπό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Οξύ».

Ο Μπρους Λι παραμένει και σήμερα αρκετά δημοφιλής και γύρω του έχει στηθεί μια επικερδής βιομηχανία. Ό,τι φέρει την υπογραφή του μοσχοπουλιέται σε δημοπρασίες, ενώ η ιστοσελίδα του (www.bruceleefoundation.com) δέχεται εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, θεωρείται ίνδαλμα αντιστοίχου βεληνεκούς με τον Τζέιμς Ντιν, τον Έλβις Πρίσλεϊ και τη Μέριλιν Μονρόε. Άλλωστε, το αμερικανικό περιοδικό ΤΙΜΕ το συμπεριέλαβε στους «100 πιο σημαντικούς ανθρώπους του 20ου αιώνα».