Σεισμοί του 1953: Η μέρα που ισοπεδώθηκαν Ζάκυνθος και Κεφαλονιά

Οι σεισμοί του Ιονίου το 1953 ήταν σεισμική ακολουθία αποτελούμενη από τρεις κύριους καταστροφικούς σεισμούς αυξανόμενης έντασης και περισσότερους από 135 μετασεισμούς που έλαβαν χώρα από τις 9 έως τις 12 Αυγούστου του 1953 και προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά.

Ο αριθμός των θυμάτων ανήλθε σε 455 νεκρούς, 2.412 τραυματίες και 21 αγνοούμενους, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού των νησιών τα εγκατέλειψε εξαιτίας των σεισμών. Θεωρούνται οι καταστροφικότεροι σεισμοί στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Σεισμοί του 1953: Οι καταστροφικές δονήσεις

Η πρώτη κύρια σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 9 Αυγούστου 1953, Κυριακή, ώρα 9.41 π.μ., και ήταν μεγέθους 6,4 Ρίχτερ με επίκεντρο το Σταυρό Ιθάκης. Ο σεισμός προκάλεσε καταστροφές σε σπίτια στην Ιθάκη και στην Πύλαρο της Κεφαλονιάς, ενώ υπήρξαν και αρκετοί τραυματίες.

Την Τρίτη 11 Αυγούστου, ώρα 5.32 π.μ., έλαβε χώρα ο δεύτερος σεισμός μεγέθους 6,8 Ρίχτερ, με επίκεντρο βορειοδυτικά της Ζακύνθου. Την ίδια ημέρα σημειώθηκαν δέκα μετασεισμοί οι μεγαλύτεροι των οποίων ήταν μεγέθους 5,3 και 5,1 Ρίχτερ. Μεγάλες καταστροφές προκλήθηκαν στη Σάμη, σε όλη την ανατολική πλευρά της Κεφαλονιάς καθώς και στις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου.

Την επόμενη μέρα, Τετάρτη, 12 Αυγούστου, το πρωί, σημειώθηκε σεισμός 5,2 Ρίχτερ και αργότερα, στις 11.25 π.μ. την ίδια μέρα, έλαβε χώρα ο ισχυρότερος και καταστροφικότερος σεισμός στην ιστορία της Κεφαλονιάς, μεγέθους 7,2 Ρίχτερ, με επίκεντρο την νοτιοανατολική Κεφαλονιά. Η έντασή του προσδιορίστηκε ως Χ+ (10+) στην κλίμακα Μερκάλι , ήταν δηλαδή «Εξαιρετικά Καταστροφικός». Ο σεισμός ισοπέδωσε ολοκληρωτικά τις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου. Μάλιστα ανύψωσε την Κεφαλονιά κατά 60 εκατοστά. Στην πόλη της Ζακύνθου την καταστροφή ολοκλήρωσε μεγάλη πυρκαγιά η οποία ακολούθησε το σεισμό και διήρκησε μέρες. Ισχυρός μετασεισμός 6,3 Ρίχτερ σημειώθηκε μέσα στην ίδια μέρα.

Σεισμοί του 1953: Άφησαν πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς

Ο συνολικός αριθμός των νεκρών από τους σεισμούς ανήλθε σε 455, των αγνοουμένων σε 21 και των τραυματιών σε 2.412. Οι σεισμοί ισοπέδωσαν σχεδόν ολοκληρωτικά και τα τρία νησιά. Από τα 33.300 σπίτια σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά καταστράφηκαν εντελώς τα 27.659, ενώ μόνο 467 σώθηκαν κυρίως στην περιοχή της Ερίσου, στο βόρειο άκρο της Κεφαλονιάς. Στην πόλη του Αργοστολίου, διασώθηκαν δύο μόνο σπίτια, το ισόγειο του αρχοντικού της οικογένειας Γκιντιλίνη – Κοσμετάτου και το σπίτι του Βρεττού δίπλα στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη.  Ελάχιστα ήταν και τα οικοδομήματα που σώθηκαν στο Ληξούρι, όπως το Γηροκομείο και το αρχοντικό των Ιακωβάτων, ενώ ανάμεσα στα λίγα εναπομείναντα σπίτια στη Λειβαθώ ήταν και το ιστορικό σπίτι του Λόρδου Βύρωνος.

Με την πυρκαγιά που ξέσπασε στην πόλη της Ζακύνθου μετά τον τρίτο σεισμό, καταστράφηκαν μοναδικά μνημεία, όπως η Παναγία η Φανερωμένη, και το Μέγαρο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης όπου φυλάσσονταν χιλιάδες τόμοι βιβλίων, χειρογράφων και κειμηλίων. Μόνο τέσσερα κτίρια άντεξαν (ο ναός του Αγίου Διονυσίου, το Σχολείο του Άμμου, το αρχοντικό του Σαρακίνη και το κτίριο που στεγάζει την Εθνική Τράπεζα) ενώ από τις εκκλησίες, μέρος των οποίων σώθηκε, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης, η οποία αν και κάηκε, δεν κατέρρευσε. Καταστροφές προκλήθηκαν επίσης στη Λευκάδα, στην Ηλεία και την Αιτωλοακαρνανία.

Σεισμοί του 1953:  Συνεχίστηκαν για δύο μήνες οι μετασεισμοί

Οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν στα Ιόνια Νησιά μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1953, πολλοί από τους οποίους ήταν άνω των 5 Ρίχτερ, ενώ στις 16 Οκτωβρίου καταγράφηκε δόνηση 5,2 Ρίχτερ και στις 20 Οκτωβρίου 5,1 Ρίχτερ. Τα προσωρινά καταλύματα όπου ζούσε ο κόσμος ήταν ξύλινα και άντεξαν αυτήν τη φορά. Οταν πέρασε όμως ο καιρός και ήρθη η κυβερνητική απαγόρευση μετανάστευσης από Κεφαλονιά, Ιθάκη και Ζάκυνθο, πολλοί ήταν αυτοί που αποφάσισαν να φύγουν οικογενειακώς αναζητώντας μια ασφαλέστερη περιοχή. Μετέβησαν στην Πάτρα, στα Ιωάννινα, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στις άλλες μεγάλες πόλεις.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 1951 ο πληθυσμός των τριών νησιών ανερχόταν σε 92.706 κατοίκους. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1971, η απογραφή έδειξε ότι είχαν μείνει 66.929, τουτέστιν υπήρχε μια μείωση του πληθυσμού της τάξης του 27,8%. Τα νησιά όσο περνούσαν τα χρόνια άρχιζαν σταδιακά και πάλι να αναπτύσσονται. Νέες πόλεις όπως αυτή της Ζακύνθου πήραν εξ ολοκλήρου τη θέση των παλαιών, που θα ζουν για πάντα στην ανάμνηση και στη φαντασία μας. Μετά τον άγριο χαλασμό, οι νέοι οικισμοί είναι αυτοί που δέχονται τώρα το μυρωμένο αγέρι του Ιονίου Πελάγους.