Αφγανιστάν: Αλλάζουν οι ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο

Νέους συσχετισμούς στην Μέση Ανατολή και τον ισλαμικό κόσμο αναμένεται να διαμορφώσει η επάνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία, στο Αφγανιστάν.

Η θριαμβευτική είσοδός τους στο Προεδρικό Μέγαρο της χώρας άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη Δύση, η οποία υποχώρησε δραματικά τόσο σε επίπεδο στρατιωτικών δυνάμεων, όσο και σε επίπεδο ηγεμονικών εντυπώσεων στην ευρύτερη περιοχή.

Taliban fighters have surrounded Afghanistan’s capital Kabul. They’ve reportedly been ordered to be on standby as negotiations for a ‘peaceful transfer of power’ are underway between the armed group and the gov’t.

🔴 LIVE updates: https://t.co/D17qD2gOi3 pic.twitter.com/aFwxGfXwLE

— Al Jazeera English (@AJEnglish) August 15, 2021

Είκοσι και πλέον χρόνια μετά από την απόπειρα μετατροπής του Αφγανιστάν σε «δυτικού τύπου Δημοκρατία» (ήδη από τον Ψυχρό Πόλεμο), το κύμα «φιλελευθεροποίησης» στην Μέση Ανατολή έριξε χθες τίτλους τέλους, μαζί με την εύθραυστη ισορροπία που είχαν πετύχει οι δυτικές δυνάμεις με το επίσημα εγκατεστημένο στη χώρα καθεστώς υπό τον Πρόεδρο Γάνι. Απόρροια αυτού αποτελεί μια δυναμική, αλλά ρευστή για την ώρα κατάσταση τόσο στο Αφγανιστάν, όσο και στο σουνιτικό Ισλάμ, με πρώτο «διεκδικητή» προνομιακών σχέσεων με τους Ταλιμπάν τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Το γεγονός, άλλωστε, ότι η Τουρκία δεν διέκοψε τη λειτουργία της διπλωματικής της Αρχής στο Αφγανιστάν, όπως γνωστοποίησε ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αποτυπώνει την προσπάθειά της να εγκαθιδρύσει από τις πρώτες στιγμές μια «ειδική σχέση» με το νέο καθεστώς των Ταλιμπάν, προβάλλοντας ως παράγοντας σταθερότητας και εγγυητής του διαλόγου με τη Δύση.

Αφγανιστάν: Τι αλλάζει για την χώρα μας

Σε αυτό το περιβάλλον, η Αθήνα παρακολουθεί στενά, αλλά νηφάλια από την πρώτη στιγμή τις καταιγιστικές εξελίξεις, προκειμένου να αποκρυσταλλώσει μια πρώτη, ικανοποιητική εικόνα για τις πραγματικές προθέσεις της νέας ισλαμικής τάξης στη χώρα, αλλά και την «υποδοχή» της από τη Δύση και κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το ενωσιακό κεκτημένο, άλλωστε, αναμένεται να καθοδηγήσει τις όποιες πρωτοβουλίες της Αθήνας στο εξής με φόντο τις κατακλυσμιαίες αλλαγές στο Αφγανιστάν, όπως φάνηκε και από τη συνεργασία της Ελλάδας με διπλωματικές αποστολές μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών, προκειμένου να φτάσουν στην ελληνική πρωτεύουσα οι Αφγανοί διερμηνείς του ελληνικού στρατού με τις οικογένειές τους, φοβούμενοι μήπως γνωρίσουν τυχόν αντίποινα.

Σε στενή συνεργασία με κράτη-μέλη της ΕΕ, χθες, στήθηκε ένας διπλωματικός διάδρομος για την ασφαλή αναχώρηση των συνεργατών του ελληνικού στρατού, στις πτήσεις που οργάνωσαν ευρωπαϊκές διπλωματικές Αρχές από την Καμπούλ με κατεύθυνση την Ευρώπη, με δεδομένο ότι η Ελλάδα δε διαθέτει Αρχή στο Αφγανιστάν, αλλά εξυπηρετείται από το Πακιστάν.

Παράλληλα, στο εσωτερικό των πολιτικών κομμάτων στην Αθήνα πυροδοτήθηκαν οι πρώτες εκτιμήσεις αναφορικά με τις πιθανές επιπτώσεις της επανάκτησης του ελέγχου του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν. Διπλωματικοί κύκλοι, με βαθιά γνώση της περιοχής, υποστήριξαν ότι αφενός η Τουρκία θα εμφανιστεί ως «κυματοθραύστης» των αυξημένων μεταναστευτικών ροών με σκληρά ανταλλάγματα και αφετέρου θα ενισχύσει την εικόνα της ως ηγεμονικής, περιφερειακής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή, η οποία μπορεί να διαλέγεται κατά μόνας με τη Δύση, δηλαδή κυρίως τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αλλά και με τους Ταλιμπάν.

Footage shows people crowding the airport tarmac in Kabul after the Taliban entered the Afghan capital. https://t.co/zyaDykV2Ey pic.twitter.com/esjNeK9nwu

— ABC News (@ABC) August 15, 2021

Ο παράγοντας Τουρκία

Την ίδια ώρα, το ενδεχόμενο περαιτέρω αναβάθμισης της Τουρκίας ως αξιόπιστου περιφερειακού εταίρου με σφαίρα επιρροής που εκτείνεται μέχρι τους Ταλιμπάν για λογαριασμό και της Δύσης δεν αποκλείεται να σημάνει ένα νέο και μαζικότερο (σε σχέση με το παρελθόν) κύμα μεταναστευτικών ροών, προσεγγίζοντας ή ακόμη και ξεπερνώντας τις μεταναστευτικές ροές του 2015. Ο προβληματισμός για την έκβαση της προσφυγικής -μεταναστευτικής κρίσης κερδίζει ώρα με την ώρα έδαφος στο εσωτερικό όλων των ελληνικών κομμάτων, καθώς μια ενισχυμένη στρατηγικά Τουρκία θα μπορεί να ανοιγοκλείνει την κάνουλα κατά το δοκούν και σίγουρα τόσο συχνά, όσο να αντιμετωπίζει τα δημοσιονομικά της προβλήματα με επιτυχία, απορροφώντας πόρους δισεκατομμυρίων από την ΕΕ.

“We woke up this morning to the Taliban white flags all over the city.”

The Taliban’s capture of Jalalabad effectively leaves Kabul as the last major urban area under government control https://t.co/o6h7POQ8HQ pic.twitter.com/GfXadVywL0

— Al Jazeera English (@AJEnglish) August 15, 2021

Υπό αυτό το πρίσμα, για «Ήττα της Δύσης» έκανε λόγο σε σχόλιό του στο twitter o Βουλευτής ΝΔ Βόρειου Τομέα, Γιώργος Κουμουτσάκος προσθέτοντας «Εγρήγορση για την Ελλάδα.

Σε περίπου ένα μήνα θα είναι αισθητός ο πρώτος μεταναστευτικός αντίκτυπος στην ευρύτερη περιοχή μας». Απώλεια της ηγεμονικής θέσης των ΗΠΑ και της Δύσης στην Μέση Ανατολή μέσω του Αφγανιστάν διέγνωσε από πλευράς του και ο Βουλευτής της ΝΔ, Δημήτρης Καιρίδης, δηλώνοντας στον ΣΚΑΪ πως «είναι βέβαιο ότι θα έχουμε ένα νέο προσφυγικό – μεταναστευτικό ρεύμα μέσω Τουρκίας, το οποίο θα έρθει στα ανατολικά μας σύνορα και θα πρέπει με τη βοήθεια και των Ευρωπαίων, βεβαίως, να αντιμετωπίσουμε. Είναι μια από τις συνέπειες».

Προβληματισμός για τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν καταγράφεται και στα ενδότερα του ΣΥΡΙΖΑ, με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Κατρούγκαλο να σχολιάζει στο twitter πως «Η κατάσταση στο Αφγανιστάν απαιτεί ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική σε συνεργασία με ΗΕ,ΗΠΑ κ χώρες της περιοχής με πλήρη σεβασμό διεθνούς δικαίου. Απαιτείται έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δεν αρκεί έκτακτο συμβούλιο ΥπΜεταν «για ανέγερση φράκτη στα σύνορα Λιθουανίας-Λευκορωσίας».

Προηγουμένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε χθες πως εργάζεται «κατεπειγόντως» για να εγγυηθεί την ασφάλεια του αφγανικού προσωπικού της στην Καμπούλ.

«Η κατάσταση είναι πολύ επείγουσα, την αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρά και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε από κοινού, με τα κράτη μέλη της ΕΕ, για να βρούμε γρήγορες λύσεις γι’ αυτούς (το αφγανικό προσωπικό) και για την ασφάλειά τους. Είμαστε σε στενή επαφή με τα κράτη μέλη για να μεγιστοποιήσουμε τις δυνατότητες, για τους ντόπιους υπαλλήλους μας και τα εξαρτώμενα από αυτούς άτομα, για να μετακινηθούν σε ασφαλές μέρος», δήλωσε χθες εκπρόσωπος της ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, «καταλαβαίνουμε ότι διαπραγματεύσεις είναι σε εξέλιξη για ένα σύστημα μετάβασης και θα αντιδράσουμε ανάλογα» τόνισε χθες ο εκπρόσωπος του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ, υπογραμμίζοντας πως «πρέπει να αποφευχθούν ακόμη περισσότερες σφαγές και θύματα».

«Έχουμε προετοιμαστεί καλύτερα»

Ταυτόχρονα, «διαβάζοντας» τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν με ευρωπαϊκό φακό, ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, με φόντο τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα La Stampa τόνισε ότι είναι αναγκαίο να επιτευχθεί συμφωνία των χωρών μελών της Ένωσης, με στόχο την έγκριση του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου Μετανάστευσης.

«Η κρίση στο Αφγανιστάν, και όχι μόνον, δείχνει με ακόμη μεγαλύτερη σαφήνεια ότι αυτή είναι η στιγμή, ότι ήρθε η ώρα να συμφωνήσουν, οι χώρες μέλη, στην έγκριση του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου Μετανάστευσης», σημείωσε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν.

Ερωτηθείς ακόμη αναφορικά με τα «εμπόδια που συναντούν οι χώρες μέλη της ΕΕ, ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν εξηγεί πως «υπάρχουν ακόμη κάποια θέματα που πρέπει να λυθούν, αλλά πλησιάζουμε στην αναγκαία αυτή λύση.

Ένα από αυτά, για παράδειγμα, είναι ότι οι χώρες στις οποίες το μεταναστευτικό είναι λιγότερο αισθητό, θεωρούν ότι η διαχείριση των ροών είναι ένα “πρόβλημα” των άλλων, που δεν τους αφορά». «Στην πραγματικότητα αφορά όλους και χρειάζεται μια ενιαία αντιμετώπιση, πρέπει να εργαστούν όλοι ως μια ομάδα. Η κρίση στο Αφγανιστάν και οι κινήσεις αυταρχικών καθεστώτων σαν του Λουκασένκο, απέδειξαν αι στις χώρες που προβάλλουν τις μεγαλύτερες αντιστάσεις ότι η πίεση στα σύνορα της ΕΕ είναι ένα θέμα που αφορά όλους», σημειώνει.

Τέλος, σε ό,τι αφορά, τέλος, τις διαφορές της σημερινής Ευρώπης σε σύγκριση με εκείνη της μεταναστευτικής κρίσης του 2015, ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν υποστήριξε ότι «από το 2015 διαπιστώσαμε πόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να μας εκπλήξει θετικά, κατά την διάρκεια των κρίσεων και ότι βγαίνει απ’ αυτές, πιο ισχυρή και ενωμένη. Σήμερα έχουμε προετοιμαστεί καλύτερα». «Τα σύνορά μας ενισχύθηκαν διαρκώς με άνδρες και εξοπλισμό. Αναφέρομαι και στα μη γεωγραφικά σύνορα, τα οποία, όμως, καθορίζουν την Ευρώπη», καταλήγει ο κ. Σχοινάς.