Οι ΗΠΑ φέρνουν ξανά τη συζήτηση για τις αμβλώσεις στο προσκήνιο

Ήταν μόλις οι αρχές του προηγούμενου μήνα όταν το Τέξας, πέρασε ένα νόμο ο οποίος απαγορεύει τις αμβλώσεις μετά την έκτη εβδομάδα της κύησης. Όπως ήταν φυσικό απέκτησε παγκόσμια προβολή, ενώ προκάλεσε και σοβαρές αντιδράσεις, τόσο εντός όσο και εκτός ΗΠΑ. Μάλιστα στο Τέξας, τον Μάιο, είχε περάσει ακόμη ένα μεσαιωνικό μέτρο όταν κάτοικοι του Λάμποκ ψήφισαν να κηρυχθεί η πόλη τους «καταφύγιο αγέννητων», απαγορεύοντας σχεδόν απόλυτα τις αμβλώσεις.

Η εν λόγω συζήτηση όμως δεν είναι ξένη ούτε στη χώρα μας. Ενώ, οι γυναίκες έχουν κερδίσει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματός τους, δεν είναι λίγες εκείνες οι φωνές που έχουν εκφραστεί κατά καιρούς, κατά των αμβλώσεων.

Αμβλώσεις: Μια μεγάλη συζήτηση ξεκίνησε εκ νέου

Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε μια σειρά αντιδράσεων. Μάλιστα τρεις Αμερικανίδες βουλευτίνες αποφάσισαν να διηγηθούν δημόσια τις συνθήκες υπό τις οποίες υποβλήθηκαν σε άμβλωση προκειμένου να υπερασπιστούν ένα δικαίωμα το οποίο απειλείται από τις επιθέσεις των συντηρητικών στις ΗΠΑ. Πρόκειται για τις Μπάρμπαρα Λι, 75 ετών, Πραμίλα Τζαϊπάλ, 56 ετών, και Κόρι Μπους, 45 ετών.

«Ελπίζω να μπορέσω με τη μαρτυρία μου να πείσω ότι πρέπει να πολεμήσουμε ενάντια σε αυτό που συμβαίνει σε όλη τη χώρα, εξήγησε η Λι μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο NBC μία ημέρα πριν την ακρόασή της στο Κογκρέσο». Η Αφροαμερικανίδα διηγήθηκε πως σε ηλικία 16 ετών ανακάλυψε ότι είναι έγκυος χωρίς να συνειδητοποιεί ακριβώς τι της συνέβη. Είχα ακούσει ιστορίες για τις μελισσούλες, εξήγησε, υπενθυμίζοντας ότι την εποχή εκείνη δεν διδασκόταν στα σχολεία η σεξουαλική αγωγή.

Οι Μπάρμπαρα Λι, 75 ετών, Πραμίλα Τζαϊπάλ, 56 ετών, και Κόρι Μπους, 45 ετών.

Εξάλλου το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ δεν είχε ακόμη εκδώσει την ιστορική του απόφαση στην υπόθεση Ρόου εναντίον Ουέιντ, με την οποία το 1973 αναγνωρίστηκε σε όλες τις Αμερικανίδες το συνταγματικό τους δικαίωμα στην άμβλωση. Με τη βοήθειας μιας φίλης της και της μητέρας της η Λι πήγε στο Μεξικό για να κάνει άμβλωση “σε μια μυστική κλινική”. Ήμουν τρομοκρατημένη, δεν καταλάβαινα τι γινόταν, αλλά επιβίωσα, εξήγησε. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να μιλήσω σήμερα, δεν θέλω καμία άλλη γυναίκα να το ζήσει αυτό, είχε δηλώσει ίγο πριν τη μαρτυρία της.

«Σε άλλες πολιτείες των ΗΠΑ έχουν επίσης υιοθετηθεί περιορισμοί στις αμβλώσεις από την αρχή του έτους. Για τον λόγο αυτό έχει έρθει η ώρα να μοιραστώ την εμπειρία μου», δήλωσε η Κόρι Μπους, η οποία εξήγησε στο NBC πως ένας μεγαλύτερός της άνδρας την κακοποίησε όταν εκείνη ήταν 17 ετών. Έπεσα θύμα βιασμού, έμεινα έγκυος και έκανα άμβλωση. Και δεν ντρέπομαι, υπογράμμισε σε ανάρτησή της στο Twitter.

Μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο CNBC η Πραμίλα Τζαϊπάλ, κόρη Ινδών μεταναστών στις ΗΠΑ, αναφέρθηκε στην απίστευτα δύσκολη πρώτη της εγκυμοσύνη και τη γέννηση ενός πολύ πρόωρου παιδιού το οποίο δεν έζησε.

Όταν έμεινε ξανά έγκυος, παρά το γεγονός ότι έπαιρνε αντισυλληπτικά χάπια, δεν ένιωθε έτοιμη να αντιμετωπίσει ξανά αυτή τη δοκιμασία. «Έπαθα κατάθλιψη, σκέφτηκα ακόμη να αυτοκτονήσω, δεν υπήρχε τρόπος να το ξαναζήσω αυτό. Καταλαβαίνουμε απόλυτα την εμπειρία σας, κατάληξε η Τζαϊπάλ απευθυνόμενη στις γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν άμβλωση. Και θα πολεμήσουμε για εσάς όπως θα πολεμούσαμε και για το δικό μας δικαίωμα να επιλέγουμε», είχε τονίσει.

Αμβλώσεις: Τι γίνεται στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η συζήτηση για την ελεύθερη διεξαγωγή των αμβλώσεων ήρθε ως αποτέλεσμα των μεγάλων αριθμών παράνομων αμβλώσεων, που συνδέθηκε με ένα μεγάλο ποσοστό κινδύνου για τη ζωή της γυναίκας.

Οι εκατοντάδες χιλιάδες παράνομες εκτρώσεις, εγκυμονούσαν και εγκυμονούν κινδύνους για τη σωματική και ψυχική υγεία της γυναίκας. Η άμβλωση αποτελεί ένα από τα πιο έντονα αμφισβητούμενα θέματα παγκοσμίως και συχνά η συζήτηση γύρω από αυτή επισκιάζεται από παραπληροφόρηση σχετικά με τις πραγματικές συνέπειες του περιορισμού της πρόσβασης σε αυτή τη βασική υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης.

Η ιστορία των νόμων περί αμβλώσεων στη χώρα μας

• Με τον Ποινικό Νόμο του  1834 (άρθρ. 303-305) τόσο η ετεράμβλωση –με ή χωρίς τη συναίνεση της εγκύου– όσο  και η αυτάμβλωση τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης.
• Το 1924 η αντιμετώπιση αυτή αλλάζει και για πρώτη φορά η ποινή που απειλείται για την πράξη όταν γίνεται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου, είναι βαρύτερη από εκείνη που απειλείται για την ετεράμβλωση όταν γίνεται με τη συναίνεση της εγκύου. Η ίδια ποινή απειλείται και για την αυτάμβλωση, ενώ για πρώτη φορά θεσπίζεται ως ειδικός λόγος άρσης του αδίκου η ιατρική ένδειξη.
• Το 1934, οι ποινικές κυρώσεις τόσο για την έγκυο όσο και για τον τρίτο που ενεργεί με τη συναίνεσή της μειώνονται δραστικά, και για πρώτη φορά η άμβλωση αντιμετωπίζεται πια ως πλημμέλημα, με ποινή φυλάκισης (10 ημέρες ως 5 έτη). Όταν γίνεται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου η πράξη παραμένει κακούργημα.
• Το 1939, η ιατρική ένδειξη συμπληρώνεται για πρώτη φορά με τη λεγόμενη «ηθική ένδειξη», με βάση την οποία θεωρείται πλέον δικαιολογημένη η θανάτωση του εμβρύου, όταν η εγκυμοσύνη οφείλεται σε βιασμό, κατάχρηση ανικάνου προς αντίσταση, αποπλάνηση ανηλίκου ή αιμομιξία.
• Το 1947, τροποποιείται για μία ακόμη φορά η ποινική αντιμετώπιση των αμβλώσεων. Για πρώτη φορά η αυτάμβλωση τιμωρείται με ποινή φυλάκισης το πολύ 3 ετών, ενώ η ετεράμβλωση που γίνεται με τη συναίνεση της εγκύου αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 6 μηνών ως 5 ετών και όταν γίνεται κατά συνήθεια, τιμωρείται με κάθειρξη το πολύ 10 ετών.
• Το 1978 με το ν. 821 «περί αφαιρέσεων και μεταμοσχεύσεων βιολογικών ουσιών ανθρώπινης προελεύσεως» διευρύνεται η ιατρική ένδειξη και προβλέπεται ότι η άμβλωση επιτρέπεται ως τη 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης όταν υπάρχει κίνδυνος για την ψυχική υγεία της μητέρας –και όχι όπως προβλεπόταν στο άρθρο 304 § 4 του Ποινικού Κώδικα, μόνο όταν υπάρχει κίνδυνος βαριάς σωματικής βλάβης– και ταυτόχρονα θεσπίζεται για πρώτη φορά η «ευγονική ένδειξη» με βάση την οποία δικαιολογείται η θανάτωση του εμβρύου μέχρι και την 20ή εβδομάδα της κύησης, στις περιπτώσεις που διαπιστώνονται σοβαρές ανωμαλίες του εμβρύου, οι οποίες συνεπάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού.
• Το 1986 οι γυναίκες έγραψαν τη δική τους ιστορία στην Ελλάδα, καταφέρνοντας μέσω του αγώνα τους να κερδίσουν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματός τους και να νομιμοποιήσουν τις αμβλώσεις.

Στην Ευρώπη, η άμβλωση ήταν παράνομη μέχρι το 1967, με εξαίρεση την Σουηδία και τη Δανία.

Αμβλώσεις: Ποια είναι τα ποσοστά στη χώρα μας

Το 2007, το ποσοστό αμβλώσεων στην Ελλάδα έφτανε τις 7,2 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Έρευνα του 2019 έδειξε πως μία στις δέκα έφηβες ηλικίας 15-19 ετών είχε προβεί σε τουλάχιστον μια άμβλωση. Η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στην μέση των αμβλώσεων στην Ευρώπη, με χώρες της βόρειας Ευρώπης να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αμβλώσεων ενώ χώρες της δυτικής και νότιας Ευρώπης τα χαμηλότερα ποσοστά. Μια πανευρωπαϊκή τάση για μείωση του αριθμού των αμβλώσεων, σχετίζεται με την αυξημένη διαθεσιμότητα του χαπιού της επόμενης ημέρας.

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα για τις τεχνητές εκτρώσεις, ωστόσο υπάρχουν αναφορές πως ο ετήσιος αριθμός τους κυμαίνεται μεταξύ 100.000-150.000, με το 20-25% αυτών, να αφορά νεαρά κορίτσια μικρότερα των 16 ετών. Η ενημέρωση των παιδιών πρέπει να ξεκινάει από την οικογένεια και το σχολείο επισημαίνουν οι ειδικοί, υπογραμμίζοντας την ανάγκη «εκπαίδευσης» γονέων και εκπαιδευτικών, ώστε να μπορούν να πλησιάσουν τα παιδιά και να τα ενημερώσουν σωστά. Επιπλέον υπογραμμίζουν την ανάγκη εισαγωγής μαθήματος αγωγής υγείας στα σχολεία.

Αμβλώσεις: Η Ημέρα Αγέννητου Παιδιού

Αν και οι γυναίκες στην Ελλάδα έχουν κερδίσει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματός τους, δεν είναι λίγες οι αντιδράσεις που έχουν εκφραστεί κατά καιρούς κατά των αμβλώσεων. Για παράδειγμα ημέρα κατά των εκτρώσεων καθιέρωσε η Ιερά Σύνοδος. Μάλιστα, ονόμασε τον εορτασμό «Ημέρα του αγέννητου παιδιού». Όπως αναφέρεται σε σχετική εγκύκλιο, η απόφαση ελήφθη με στόχο την προστασία του παιδιού και για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα. Ως ημέρα υπόμνησης της θέσης της Εκκλησίας κατά των αμβλώσεων επελέγη η πρώτη Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα. Πριν περίπου έναν χρόνο μάλιστα, η Ιερά Σύνοδος πήρε ξεκάθαρη θέση για το θέμα των αμβλώσεων, χαρακτηρίζοντάς τις «φόνο».

Πέρα τούτου όμως είχε προηγηθεί η εμφάνιση μιας αφίσας-ντροπής στο μετρό της Αθήνας, που επρόκειτο ουσιαστικά για καμπάνια για τα «αγέννητα παιδιά». Οι αφίσες «φιλοτεχνήθηκαν» από την οργάνωση «Αφήστε με να ζήσω», η οποία είναι σε άμεση συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Προστασίας Αγέννητου Παιδιού. Μια οργάνωση κατά των αμβλώσεων που έγινε γνωστή τον Ιούλιο του 2019, όταν πήρε την «ευλογία» της Ιεράς Συνόδου.

Καισαρικές: Και σε αυτόν τον τομέα πίσω η Ελλάδα

Το υψηλό ποσοστό γεννήσεων με καισαρική τομή στην Ελλάδα σε σύγκριση με προηγούμενες δεκαετίες, το οποίο ανέρχεται περίπου στο 57%, με βάση τα στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, έχει αναγνωρίσει και επισημάνει η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία (ΕΜΓΕ).

Κατά την ομιλία του στο 15o Πανελλήνιο Συνέδριο Μαιευτικής και Γυναικολογίας, ο καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριος Λουτράδης, είπε ότι η εξήγηση για το φαινόμενο αυτό είναι πολυδιάστατη και δεν μπορεί να αποδοθεί a priori στη κακή άσκηση της ιατρικής από τους επαγγελματίες υγείας στον χώρο της Μαιευτικής. Με στόχο τη μείωση των καισαρικών τομών και την ενίσχυση του κολπικού τοκετού, έχει ξεκινήσει από την Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία (ΕΜΓΕ), η μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη προοπτική μελέτη με την ονομασία «ENGAGE» στη Μαιευτική που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα.

Στη μελέτη «ΕNGAG» συμμετέχουν 22 μαιευτικές κλινικές από όλη τη χώρα και μάλιστα αντιπροσωπεύονται όλα τα είδη μαιευτηρίων, δημόσιων (κρατικών και πανεπιστημιακών) και ιδιωτικών από όλη την Ελλάδα. Εκτιμάται ότι στη μελέτη θα συμπεριληφθούν συνολικά περίπου 10.000 τοκετοί κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 22 μηνών.

«Η ENGAGE είναι μία μελέτη παρέμβασης που αποσκοπεί στην προαγωγή της εκπαίδευσης, την αλλαγή της νοοτροπίας, καθώς και της κλινικής πρακτικής των επαγγελματιών υγείας στα νοσοκομεία της Ελλάδας υπέρ του κολπικού τοκετού» ανέφερε ο αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής ερευνητής της μελέτης ENGAGE Νικόλαος Βραχνής.

Το Συνέδριο Γονιμότητας

Πέραν όμως καμπάνιων όπως το «αφήστε με να ζήσω», ένα ακόμα πιο πρόσφατο παράδειγμα για τον λανθασμένο τρόπο με τον οποίο σοβαρά θέματα που αφορούν την εγκυμοσύνη, ήταν και το λεγόμενο Συνέδριο Γονιμότητας.

Το συνέδριο αυτό, όπως είχε δηλώσει ο γνωστός γυναικολόγος Κώστας Πάντος, ένας εκ των κεντρικών ομιλητών, θέλησε να μιλήσει για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν γυναίκες ηλικίας 40 ετών ή μεγαλύτερες που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, όμως τόσο το διαφημιστικό σποτ το οποίο χρησιμοποιήθηκε για το εν λόγω συνέδριο δημιούργησε θύελλα αντιδράσεων. Μάλιστα στους ομιλητές περιλαμβάνονταν και άτομα από τους κόλπους της εκκλησίας, εγήροντας πολλές αντιδράσεις για την επιστημονικότητά τους για ένα τέτοιο ζήτημα. Υπενθυμίζεται πως εν τέλει ακυρώθηκε.

Στο βίντεο αναφέρεται: «Και ξαφνικά, έρχεται η μέρα που κλείνεις τα πολλά. Κι έτσι απλά, αρχίζει ο απολογισμός. Όχι γι’ αυτά που έκανες, αλλά γι’ αυτά που θα έπρεπε να έχεις κάνει. «Άντε τι κάθεσαι; Πότε θα παντρευτείς; Πότε θα γίνεις μάνα;». Κι αναρωτιέσαι: Πέρασες στο πανεπιστήμιο. Έπιασες μια καλή δουλειά. Γνώρισες τον άνδρα των ονείρων σου. Και ξαφνικά μαθαίνεις πως αυτό το 4 στον διψήφιο αριθμό της ηλικίας σου, δεν σου επιτρέπει να γίνεις μητέρα. «Τι έχω κάνει λάθος;». Τίποτα δεν έχεις κάνει λάθος. Απλά δεν γνώριζες. Αν ονειρεύεσαι να κάνεις την δική σου οικογένεια αύριο, φρόντισε να ενημερωθείς σήμερα», ακούγεται στο διαφημιστικό σποτ.