Όταν η παιδική φτώχεια μας χτυπά την πόρτα – Αποκαρδιωτικά στοιχεία σε Ελλάδα και Ευρώπη

Η παιδική φτώχεια δεν είναι ένα μακρινό και ξένο φαινόμενο για την Ευρώπη. Είναι ένα υπαρκτό και μεγάλο πρόβλημα στην ΕΕ και μάλιστα στην Ελλάδα η κατάσταση είναι χειρότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Αυτό που ονομάζουμε παιδική φτώχεια, ένα αποκρουστικό φαινόμενο που συνεχίζει να ταλανίζει το σύγχρονο κόσμο και μάλιστα τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, δεν είναι ξένο στην Ευρώπη. Και δεν είναι ξένο στην Ευρώπη, όχι γιατί έχει πίσω του μεγάλη ιστορία ως εικόνα του βιομηχανικού κόσμου στα πρώτα του βήματα, αλλά γιατί υπάρχει και συνεχίζει να διευρύνεται σήμερα.

Παιδική φτώχεια: Τουλάχιστον 20 εκατομμύρια παιδιά στην Ευρώπη βρίσκονται σε κίνδυνο

Η απειλή της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού ακουμπάει έναν στους τέσσερις νέους μέχρι 17 ετών. Με απλά λόγια, σήμερα τουλάχιστον 20 εκατομμύρια παιδιά απειλούνται από τη φτώχεια. Μάλιστα, στην μεγάλη εικόνα, η παιδική φτώχεια είναι προάγγελος της διαιώνισης της φτώχειας από γενιά σε γενιά. Αλλά, όπως διαπιστώνει και η ΕΕ, η παιδική φτώχεια είναι ένα απαράδεκτο φαινόμενο που πρέπει να καταπολεμηθεί άμεσα. Το 2019 συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από την υπογραφή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Η ΕΕ είχε δεσμευτεί ότι θα λάβει μέτρα για να τερματίσει τη φτώχεια στους ανήλικους.

Με βάση τα στοιχεία της Eurostat από το 2020, τα οποία δημοσιεύτηκαν πριν κάποιες μέρες, η παιδική φτώχεια χτυπάει στο 24,2% του ανήλικου πληθυσμού. Αυτός είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Εκατομμύρια παιδιά στην Ευρώπη βρίσκονται κοντά στη στέρηση ή στερούνται ήδη βασικές ανάγκες τους. Και όπως συμβαίνει συνήθως υπάρχουν μεγάλες ανομοιομορφίες μεταξύ των κρατών μελών.

Παιδική φτώχεια: Αρνητική ευρωπαϊκή πρωτιά για τη Ρουμανία – Δεν απέχει πολύ η Ελλάδα

Με σημαντική διαφορά σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη μέλη, η Ρουμανία πιάνει κορυφή στη σχετική λίστα με την απειλή της παιδικής φτώχειας, δηλαδή παιδιά που ζουν στο όριο της φτώχειας, να φτάνει το 41,5%. Με αυτό το τρομακτικό ποσοστό, σχεδόν ένα στα δύο παιδιά ζουν σε οριακή κατάσταση στη Ρουμανία. Ακολουθεί η Βουλγαρία με 36,2%.

Το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η απειλή παιδικής φτώχειας δεν αφορά μόνο στα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη με τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και τη συστηματική οικονομική και πολιτική αστάθεια που μπορεί να τα χαρακτηρίζει. Η Ισπανία, για παράδειγμα, είναι τρίτη χώρα σε ποσοστό με 31,8% του πληθυσμού κάτω των 18 ετών, να απειλείται από την ανέχεια. Η Ελλάδα βρίσκεται πίσω από την Ισπανία με 31,5% και ακολουθεί η Γερμανία σχεδόν με 26%.

Από την άλλη, τα μικρότερα ποσοστά παιδιών που απειλούνται από τη φτώχεια, συναντώνται στη Σλοβενία (12.1%), την Τσεχία (12.9%) και τη Δανία με 13.5%. Η Κύπρος βρίσκεται περίπου στη μέση της λίστας με ένα ποσοστό λίγο κάτω από 20%.

Παιδική φτώχεια: Τι κάνει η ΕΕ

Η ΕΕ δεσμεύεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα παιδιά κι έχει μεταφέρει τη δέσμευση της και στο άρθρο 3 της Συνθήκης της ΕΕ, στο οποίο αναφέρει ρητά οτι στοχεύει στην προώθηση και διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών.

Παρ’ όλα αυτά η αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας παραμένει ευθύνη κυρίως των εθνικών πολιτικών των κρατών μελών, αν και αναγνωρίζεται πλέον η υιοθέτηση στοχευμένης ευρωπαϊκής πολιτικής. Σε αυτή την κατεύθυνση ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων, που θεσμοθετήθηκε τον Νοέμβριο του 2017, σημειώνει ότι παίρνει προτεραιότητα ο αγώνας ενάντια στην παιδική φτώχεια. Από εκεί κι έπειτα ένας σημαντικός αριθμός χρηματοδοτικών εργαλείων παρέχει ένα πλαίσιο στα κράτη μέλη για συγκεκριμένη χρηματοδότηση. Το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, έχουν χρηματοδοτήσει πολιτικές αντιμετώπισης της ακραίας φτώχειας, διαχείρισης των ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Παιδική φτώχεια: Οι Ευρωβουλευτές και το έργο τους

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει φέρει σειρά ψηφισμάτων σχετικά με την παιδική φτώχεια, τα τελευταία χρόνια. Τον Νοέμβριο του 2015 οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ψήφισμα για την μείωση των ανισοτήτων, θέτοντας στο επίκεντρο την παιδική φτώχεια και παροτρύνοντας τα κράτη να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα. Το 2017, οι ευρωβουλευτές, με άλλο ψηφισμα ζήτησαν από την Κομισιόν να προετοιμάσει δράση για την διαμόρφωση μιας ελάχιστης εγγύησης για τα παιδιά στην ΕΕ που βρίσκονται σε καθεστώς φτώχειας, παρέχοντας πρόσβαση στην εκπαίδευση, τη φροντίδα την υγεία, τη στέγαση και διατροφή. Το 2019 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο το κράτη μέλη έπρεπε να δεσμεύουν τουλάχιστον το 5% των πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για την εγγύηση των παιδιών.

Τα παιδιά είναι η πιο ευάλωτη ηλικιακή ομάδα καθώς οι έρευνες επιβεβαιώνουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΥρώπη ότι τα παιδιά είναι πιο εύκολα εκτεθειμένα σε συνθήκες ανέχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ζητήσει πιο στοχευμένη και συγκεκριμένη νομοθεσία που να μην μένει σε ένα διακηρυκτικό χαρακτήρα.

Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου, με αφορμή την επέτειο υιοθέτησης από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το 1989, της Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Όπως αναφέρει το sansimera, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί το πλέον αποδεκτό κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως. Την έχουν επικυρώσει όλα τα κράτη του κόσμου, εκτός των ΗΠΑ και της Σομαλίας (η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με τον νόμο 2101), και τα 54 άρθρα της καλύπτουν όλα τα δικαιώματα των παιδιών που χωρίζονται σε 4 τομείς: Δικαιώματα Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Δικαιώματα Συμμετοχής.

Παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, που σε πολλές χώρες αποτελούν κενό γράμμα, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και να στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ακρωτηριάζονται στους πολέμους και πολλά ακόμη ορφανεύουν ή και σκοτώνονται από τον ιό του AIDS και από άλλες ασθένειες. Τα στοιχεία και οι αριθμοί είναι καταπέλτης στο εφησυχασμό της συνείδησης.