Το αδιέξοδο της νομισματικής πολιτικής του Ερντογάν και η τελευταία ζαριά

Η εμμονή του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων έχει οδηγήσει τη χώρα του στα πρόθυρα της παύσης πληρωμών και μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας κυριολεκτικά στην πείνα και σε αδυναμία εξασφάλισης βασικών αγαθών, ακόμα και ψωμιού.

Παρά το σφυροκόπημα των αγορών ο Ερντογάν εμφανίζεται ανένδοτος στη διαρκή μείωση των επιτοκίων προεξοφλώντας νέο γύρο τον Δεκέμβριο.

Οι εκτιμήσεις για τα κίνητρα της ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής του διίστανται. Κάποιοι την αποδίδουν σε θρησκευτικούς λόγους, επειδή το Ισλάμ απαγορεύει τον τόκο. Σχετικές αναφορές του ίδιου του Ερντογάν ενισχύουν αυτή την άποψη, ενώ αποτελεί κοινό «μυστικό» (ούτε καν) ότι συμβουλεύεται καθηγητές θεολογίας πριν από τις αποφάσεις τις οποίες δεν λαμβάνει η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, που δεν έχει καμία ελευθερία. Ο Ερντογάν είναι ο κεντρικός τραπεζίτης.

Η νομισματική πολιτική αποφασίζεται από τον ίδιο κατόπιν διαβούλευσης με το οικονομικό επιτελείο του στο οποίο καθοριστικό ρόλο παίζουν θεολόγοι ή  οικονομολόγοι με θεολογικό υπόβαθρο σύμφωνα με τον αρθρογράφο Ερντάλ Σαγλάμ της εφημερίδας Cumhuriyet.

Ορισμένοι πάλι πιστεύουν ότι η πολιτική του όσο ανορθόδοξη και αν φαίνεται έχει μία λογική, αυτή της μετατροπής της Τουρκίας σε δεύτερη Κίνα. Σε χώρα χαμηλού κόστους παραγωγής ώστε σε συνδυασμό με την ανυπαρξία εργασιακού πλαισίου και κανόνων να λόγω αυταρχικού καθεστώτος να καταστεί ελκυστική για επενδύσεις και μεταφορά παραγωγικών μονάδων, έχοντας το γεωγραφικό πλεονέκτημα της εγγύτητας στην Ευρώπη σε σχέση με την Κίνα. Ήδη οι εξαγωγές έχουν ενισχυθεί με τα τουρκικά προϊόντα να κατακλύζουν τις αγορές της Δύσης.

Ό,τι και από τα δυο να ισχύει ή ακόμα και ένας συνδυασμός των δύο, η κατάσταση στο εσωτερικό προοιωνίζεται εξελίξεις. Η κοινωνική αναταραχή εντείνεται προκαλώντας και πολιτική κινητικότητα. Η κατακερματισμένη αντιπολίτευση βλέποντας ότι ο Ερντογάν για πρώτη φορά καταγράφει σημαντικές δημοσκοπικές απώλειες λόγω της οικονομικής ανέχειας, οξύνει την κριτική της  και ετοιμάζεται για το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, παρά τις συνεχείς διαψεύσεις από τον Ερντογάν. Ο οποίος όντως δεν έχει λόγο να πάει σε εκλογές για να τις χάσει, έστω και αν στην αντιπολίτευση δεν υπάρχει αδιαμφισβήτητο φαβορί, αλλά το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να πορευθεί με τέτοια εσωτερική αναταραχή και εξωτερική πίεση.

Ο δεύτερος παράγων, η εξωτερική πίεση με βασικό εργαλείο τις αγορές (μια προσεκτική ματιά στα τα τεχνικά στοιχεία δείχνει πολλά) είναι ίσως πιο σημαντική από την εσωτερική, την οποία μπορεί ο Ερντογάν να καταστέλλει αλλά οι «έξω» υποδαυλίζουν, ενώ παράλληλη στηρίζουν συγκεκριμένα πρόσωπα της αντιπολίτευσης, όπως ο Αλί Μπαμπατζάν.

Ο Ερντογάν  βέβαια αντιλαμβάνεται ότι ο διεθνής παράγων θέλει πλέον να του επισπεύσει τον πολιτικό χρόνο και να επιταχύνει την «επόμενη ημέρα» στην Τουρκία.

Το ερώτημα είναι πως θα αντιδράσει σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως πλησίασμα του πολιτικού τέλους το οποίο συνοδεύεται από κατηγορίες της αντιπολίτευσης για προδοσία, με ό,τι αυτό σημαίνει για τον ίδιο όταν δεν θα βρίσκεται στην εξουσία, σε μία χώρα όπως η Τουρκία.

Εδώ ανοίγει ένα κεφάλαιο που μας αφορά. Θα μπορούσε ο Ερντογάν να φλερτάρει με την ιδέα ενός επεισοδίου με την Ελλάδα και την Κύπρο με στόχο να συσπειρώσει το εσωτερικό και να αναγκάσει την αντιπολίτευση να συνταχθεί, με δεδομένο ότι οι Έλληνες είναι ο κατ’ εξοχήν αντίπαλος που προσφέρεται για εσωτερική συσπείρωση;

Ειδικά τώρα που η συνωμοσιολογία για εργαλειοποίηση της Ελλάδας από τους «κακούς» Αμερικανούς και άλλους Δυτικούς, όπως οι Γάλλοι, χτυπάει καθημερινά «κόκκινο» με δημοσιεύματα και δηλώσεις;

Το διεθνές αλλά και το περιφερειακό περιβάλλον (στη Μεσόγειο) δεν τον ευνοούν και οι Συμφωνίες που έχει κάνει η Ελλάδα λειτουργούν αποτρεπτικά, αλλά  από την άλλη ο Ερντογάν έχει δείξει ότι δεν λειτουργεί «ορθολογικά» με την έννοια που αντιλαμβάνονται οι άλλοι και εξάλλου πολύ θα ήθελε να τεστάρει  και να ακυρώσει αυτές τις Συμφωνίες στην πράξη.

Αν  πιστέψει ότι η πολιτική πτώση του είναι κοντά και αναπόφευκτη, ότι ο διεθνής παράγων και οι εγχώριοι πολιτικοί αντίπαλοί του τον έχουν προγραμμένο, αυτόν και την οικογένειά του, πόσο «ανορθολογική» είναι μία τελευταία ζαριά απελπισίας; Εκτός και αν τον «προλάβουν» οι «έξω» και οι «μέσα». Σε συνεννόηση.