Μεσαίωνας: Ποια είναι η ιστορία πίσω από τα χειρόγραφα

Φανταστείτε να ξοδεύετε ώρες ξεχύνοντας ένα σκονισμένο παλιό βιβλίο, αντιγράφοντας με κόπο το κείμενο λέξη προς λέξη σε μια νέα σελίδα σε έναν κενό τόμο. Αυτή η επίπονη διαδικασία ήταν απαραίτητη κατά τον Μεσαίωνα και την Πρώιμη Αναγέννηση. Πριν από την εισαγωγή του κινητού τύπου στην Ευρώπη κατά τον 15ο αιώνα, τα βιβλία γράφονταν με μελάνι με το χέρι. Αυτά τα βιβλία ονομάζονται χειρόγραφα, που προέρχονται από το λατινικό manuscriptus. Manu σημαίνει “με το χέρι” και scriptus σημαίνει “γραμμένο”.

Χειρόγραφα βρίσκονται σε όλο τον κόσμο, με ορισμένα κείμενα να χρονολογούνται στην αρχαιότητα. Ωστόσο, η παράδοση των φωτισμένων χειρογράφων – περίπλοκων, διακοσμημένων χειρόγραφων κειμένων – αναπτύχθηκε στην ύστερη αρχαιότητα στην αυγή των σκοτεινών χρόνων. Παρά την εσφαλμένη ονομασία, η παραγωγή εικονογραφημένων χειρογράφων ήταν μια σημαντική βιομηχανία στην Πρώιμη Μεσαιωνική Περίοδο. Η παραγωγή βιβλίων έγινε μια προσοδοφόρα, πλούσια μορφή τέχνης. Τα φωτισμένα χειρόγραφα ήταν είδη πολυτελείας—ακριβά και εντάσεως εργασίας. Τα παλαιότερα κείμενα είχαν τυπικά θρησκευτικό χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των Ευαγγελίων και των Λεξιλογίων.

Μεσαίωνας: Υπερβολικά διακοσμημένα κείμενα βρίσκονται επίσης στις παραδόσεις της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Ινδίας

Η παράδοση των εικονογραφημένων χειρογράφων είναι επομένως πολύ συνδεδεμένη με τη μεσαιωνική χριστιανική Ευρώπη. Ωστόσο, οι ισλαμικές αυλές της μεσαιωνικής Ιβηρικής και της μετέπειτα Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν πλούσιες παραδόσεις παραγωγής χειρογράφων και φωτισμού. Υπερβολικά διακοσμημένα κείμενα βρίσκονται επίσης στις παραδόσεις της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Ινδίας—μεταξύ άλλων καλλιτεχνικών παραδόσεων.

Αν και αυτό το άρθρο εστιάζει κυρίως στα φωτισμένα χειρόγραφα της Ευρώπης, εξερευνήστε τους λαμπρούς τόμους αυτών των άλλων παραδόσεων μέσω εκθεμάτων για χειρόγραφα Τζαϊν από την Ινδία ή βουδιστικά κείμενα του Νεπάλ.

Τα χειρόγραφα είναι κείμενα ή βιβλία γραμμένα με το χέρι. Αυτά ήταν τα μόνα βιβλία που ήταν διαθέσιμα στη μεσαιωνική Ευρώπη, πριν από την εμφάνιση του τυπογραφείου τον 15ο αιώνα. Συνήθως, ένα χειρόγραφο ήταν ένας κώδικας — ένας δεμένος τόμος που αποτελείται από φύλλα περγαμηνής (δέρμα ζώου). Οι κώδικες καλύτερης ποιότητας χρησιμοποιούσαν λεπτό δέρμα μοσχαριού που ονομαζόταν vellum. Οι σελίδες ήταν ραμμένες μεταξύ τους κατά μήκος της μίας άκρης και εγκλωβίστηκαν σε περίτεχνα εξώφυλλα με δέρμα, χρυσό, ελεφαντόδοντο, ακόμη και πολύτιμα κοσμήματα.

Μεσαίωνας: Οι εικονογραφήσεις και οι φωτισμοί (διακοσμήσεις) βάφτηκαν με τέμπερα

Το κείμενο ενός χειρογράφου ήταν χειρόγραφο με μελάνι. Οι εικονογραφήσεις και οι φωτισμοί (διακοσμήσεις) βάφτηκαν με τέμπερα (χρωστική ουσία δεμένη με βάση αυγού). Το φύλλο χρυσού συχνά προσθέτει μια επιχρυσωμένη τελική πινελιά. Αν και δεν είναι όλα τα χειρόγραφα τόσο περίτεχνα φωτισμένα, τα κοινά κειμενικά χαρακτηριστικά αυτών των μεσαιωνικών βιβλίων περιλαμβάνουν δραματικά κεφαλαία, περιθωριακά και περίτεχνα σενάρια. Τα περισσότερα χειρόγραφα των πρώιμων φωτισμένων ήταν θρησκευτικά κείμενα, αλλά η παράδοση άνθισε και περιλάμβανε επικά ποιήματα, ιστορίες και αλληγορικές ιστορίες.

Οι αρχαιότερες μαρτυρίες εικονογραφημένων χειρογράφων στην Ευρώπη και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα μ.Χ. Η παραγωγή χειρογράφων έγινε γρήγορα μια σημαντική τέχνη. Καθώς ο Χριστιανισμός ήταν κεντρικό μέρος της μεσαιωνικής δυτικοευρωπαϊκής και βυζαντινής ζωής, τα βιβλία λατρείας παραγγέλθηκαν από θρησκευτικές οργανώσεις, εκκλησίες και ευγενείς. Στην Ισλαμική Ισπανία, κλασικά έργα από ελληνικές και ρωμαϊκές παραδόσεις παρήχθησαν εκτός από θρησκευτικά έργα. χάρη στο έργο αυτών των πρώτων ισλαμικών μελετητών, η κριτική γνώση διατηρήθηκε και επεξηγήθηκε.

Τα χριστιανικά μοναστήρια ήταν το κέντρο αυτής της παραγωγής χειρογράφων στην πρώιμη μεσαιωνική Ευρώπη. Ο γραμματισμός ήταν περιορισμένος εκείνη την εποχή, αλλά οι μοναχοί ήταν πιο συχνά εγγράμματοι, καλλιτεχνικοί και θεολογικοί. Ως αποτέλεσμα, τα μοναστήρια έγιναν κέντρα παραγωγής φωτισμένων θρησκευτικών κειμένων για δική τους χρήση καθώς και πώλησης σε εξωτερικούς πελάτες. Αργότερα στη μεσαιωνική περίοδο, μερικές φορές δημιουργήθηκαν χειρόγραφα από λαϊκούς τεχνίτες που εργάζονταν ως γραφείς ή φωτιστές στα sciptoria (γραφεία) μοναστηριών ή σε κοσμικά εργαστήρια. Ένα χειρόγραφο περνούσε συχνά από πολλά χέρια, από το βιβλιοδέτη μέχρι τον γραφέα και τον φωτιστή.

Η Mantiq al-tair (Γλώσσα των Πουλιών) είναι ένα περσικό μυστικιστικό ποίημα του Farid al-Din ‘Attar. Ο Σούφι ποιητής έγραψε τον στίχο κατά τον 12ο αιώνα. Αργότερα απαθανατίστηκε σε πολλαπλούς φωτισμένους τόμους. Όπως στην Ευρώπη, οι Πέρσες ευγενείς εκτιμούσαν τους κομψούς τόμους για να προσθέσουν στις βιβλιοθήκες τους. Ο φωτισμός συνδυάστηκε με μαρμάρινο χαρτί και κομψή καλλιγραφία για αυτόν τον τόμο, που εικονογραφήθηκε γύρω στο 1600. Κατάλληλος για βασιλιά, ο τόμος βρισκόταν στη συλλογή του ηγεμόνα των Σαφαβίδων Σαχ ‘Αμπάς Α’.

Από τα ιερά κείμενα μέχρι τα ποιητικά παραμύθια, τα μεσαιωνικά φωτισμένα χειρόγραφα ήταν ακριβά και καλλιτεχνικά. Είναι ακόμη πιο πολύτιμα σήμερα για το παράθυρο που παρέχουν στην ιστορία, τη θρησκευτική κουλτούρα και τις καλλιτεχνικές καινοτομίες μιας περασμένης εποχής.

Πηγή: My modern met