Γρηγόρης Θεοδωράκης στο pagenews.gr: Aναγκαία η ύπαρξη ισχυρού ελεγκτικού και παρεμβατικού ρόλου του κράτους

Με αφορμή την πρόσφατη κακοκαιρία “Ελπίδα” και τη διαχείρισή της, το νέο νομοσχέδιο του ΕΦΚΑ και τι σημαίνουν οι αλλαγές που περιλαμβάνει μίλησε στο pagenews.gr και τη Σοφία Χύτου ο κ. Γρηγόρης Θεοδωράκης Μαθηματικός, Απόφοιτος ΕΣΔΔΑ, Πρώην ΓΓ Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης.

Παράλληλα, αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες και τις παρεμβάσεις που πρέπει να επιτευχθούν για την καλύτερη λειτουργία του Δημοσίου τομέα ενώ σημείωσε μεταξύ άλλων πως “η ύπαρξη ενός συνολικού πολιτικού σχεδίου, η συνέπεια στην εφαρμογή του και η εισροή νέας γνώσης και καινοτομίας είναι παράγοντες απολύτως απαραίτητοι για τη λειτουργία του δημοσίου τομέα”.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο pagenews.gr

Κύριε Θεοδωράκη πως κρίνετε τη διαχείριση της πρόσφατης κακοκαιρίας “Ελπίδα”; Ήταν θέμα κρατικής λειτουργίας ή ολιγωρία των υπεύθυνων της Αττικής Οδού;

Προφανώς ανακύπτουν ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία της Αττικής Οδού και εννοείται ότι η Πολιτεία θεσμικά οφείλει να αναζητήσει με κάθε πρόσφορο τρόπο τυχόν ευθύνες της εταιρείας. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η κάθε εταιρεία λειτουργεί εν κενώ και άρα δεν έχει ευθύνες ο κρατικός μηχανισμός. Αλίμονο αν ίσχυε αυτό. Η κυβέρνηση είναι αυτή που οφείλει να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα συντονίζοντας τους συναρμόδιους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και εκπονώντας ένα συνολικό σχέδιο αντιμετώπισης παρόμοιων καταστάσεων. Δυστυχώς αυτό που αναδείχτηκε για μια ακόμη φορά ήταν η παντελής έλλειψη προετοιμασίας, σχεδίου αλλά και συντονισμού την ώρα της κακοκαιρίας, με αποτέλεσμα την απίστευτη ταλαιπωρία χιλιάδων πολιτών του λεκανοπεδίου. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το τεράστιο και πρωτοφανές αυτό πρόβλημα δεν παρουσιάστηκε μόνο στην Αττική οδό αλλά και σε άλλους κεντρικούς οδικούς άξονες, οι οποίοι φυσικά υπάγονται στην κρατική αρμοδιότητα εξ ολοκλήρου. Πέραν πάσης αμφιβολίας, η κυβέρνηση για μια ακόμη φορά, εμφανίστηκε εντελώς ανίκανη να διαχειριστεί μια κακοκαιρία η οποία είχε προαναγγελθεί αρκετές μέρες πριν.

Είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό του ΕΦΚΑ όπου σύμφωνα με το Φορέα αναμένεται να λυθούν χρόνιες παθογένειες. Τι έχετε να πείτε για τις αλλαγές που περιλαμβάνει;

Το νομοσχέδιο εισάγει πληθώρα προβληματικών διατάξεων που μετά βεβαιότητας εφόσον ψηφιστούν, θα επιφέρουν πολύ περισσότερα προβλήματα στη λειτουργία του Οργανισμού από αυτά που καλούνται να επιλύσουν. Διατάξεις οι οποίες είναι αντίθετες σε κάθε έννοια αξιοκρατίας, διαφάνειας και χρηστής διοίκησης. Θα αναφερθώ μόνο σε ένα κραυγαλέο παράδειγμα. Η τοποθέτηση ιδιωτών Γενικών Διευθυντών και Διευθυντών στον ΕΦΚΑ χωρίς ουσιαστικά εχέγγυα αντικειμενικότητας καθώς και οι ιδιαίτερα υψηλοί μισθοί που προορίζονται για αυτούς αποτελούν πρόκληση. Αλήθεια τι ισχυρίζεται ο κ. Χατζηδάκης, ότι σε ένα σώμα 560 χιλιάδων μονίμων δημοσίων υπάλληλων δεν υπάρχουν 100 ικανοί υπάλληλοι να καλύψουν με επάρκεια τις διευθυντικές θέσεις του ΕΦΚΑ; Δεν του κάνουν ούτε οι εκατοντάδες απόφοιτοι του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης; Για ποιο λόγο επιλέγονται με τόσο απαιτητικές διαδικασίες και εκπαιδεύονται αυτοί οι άνθρωποι; Πολύ φοβάμαι, ότι πίσω από μία καλοστημένη απόπειρα απαξίωσης των δημοσίων υπαλλήλων και δημιουργίας κοινωνικού αυτοματισμού, επιχειρείται απλά η ρουσφετολογική τοποθέτηση καλοπληρωμένων κομματικών εγκάθετων στον ΕΦΚΑ. Ξέρετε η κάλυψη των θέσεων της πάγιας διοικητικής ιεραρχίας από μόνιμους δημόσιους υπαλλήλους, δεν αποτελεί ιδεοληψία. Συνιστά προϊόν ιστορικών διεργασιών και αποτέλεσμα επιστημονικών αναλύσεων και φυσικά συνταγματική επιταγή και θεσμική εγγύηση υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, αφού οι υπηρετούντες δημόσιοι υπάλληλοι, που εξελίσσονται ιεραρχικά εντός της δημόσιας υπηρεσίας, λογοδοτούν στα αρμόδια όργανα, ενώ φέρουν την ευθύνη για τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους.

Αλήθεια πως διασφαλίζεται η αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων με τις διατάξεις του συγκεκριμένου νομοσχεδίου; Πώς θα αποφευχθούν φαινόμενα περιστρεφόμενων θυρών από στελέχη που θα εναλλάσσονται σε υψηλόβαθμες θέσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι συγκεκριμένες προβλέψεις εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για τη λειτουργία του Οργανισμού και την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος.

Ποιες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν στον Δημόσιο Τομέα για να γίνει πιο ισχυρός;

Η πανδημία του covid 19 ανέδειξε με τον πλέον εμφατικό τρόπο τα αδιέξοδα των νεοφιλελεύθερων ιδεών και αντιλήψεων. Όχι, η αγορά δεν μπορεί να ρυθμίσει τα πάντα. Προφανώς και το κράτος πρέπει να γίνει πιο φιλικό προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Όμως ταυτόχρονα είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός ισχυρού ελεγκτικού και παρεμβατικού ρόλου του κράτους, ώστε να διασφαλίζεται τόσο η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς όσο και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.

Για να μπορέσει ο Δημόσιος Τομέας να επιτελέσει την αποστολή του με επιτυχία είναι αρκετά αυτά που πρέπει να γίνουν. Θα μπορούσα ενδεικτικά να αναφέρω: το ξεκαθάρισμα και την περαιτέρω αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, την απλοποίηση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών, την ύπαρξη ισχυρών μονάδων συντονισμού σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης, την ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών, τη σταθερή διασύνδεση με πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα για την εισροή νέας γνώσης και καινοτομίας, την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού με προσλήψεις νέων και εξειδικευμένων επιστημόνων, την κατά προτεραιότητα στήριξη κρίσιμων μονάδων του κοινωνικού κράτους, τη συνολική αξιολόγηση του παραγόμενου διοικητικού έργου, την πλήρη εμπέδωση κανόνων αξιοκρατίας και διαφάνειας σε όλες τις διαδικασίες που αφορούν στο ανθρώπινο δυναμικό της διοίκησης κ.α.

Όμως το κρίσιμο είναι όλα αυτά να ενταχθούν σε ένα συνολικό σχέδιο για τη δημόσια διοίκηση, το οποίο να εκπονηθεί και να υλοποιηθεί με συνέπεια. Δυστυχώς η παρούσα κυβέρνηση πάρα τις μεγαλόστομες διακηρύξεις περί επιτελικού κράτους, αρέσκεται περισσότερο στην επικοινωνία παρά στην ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων του κρατικού μηχανισμού. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με την προκλητική επαναφορά πελατειακών και αδιαφανών πρακτικών στη λειτουργία της διοίκησης, δυστυχώς, έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού.

Με την υγειονομική κρίση χρησιμοποιήθηκε αρκετά η εξ’ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασία), δόθηκαν άδειες ειδικού σκοπού κ.α. Θεωρείται ότι είναι στη σωστή βάση ή πρέπει να ενισχυθούν περισσότερο;

Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών τρόπων εργασίας όπως η τηλεργασία και ταυτόχρονα την ανάγκη διαμόρφωσης του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου ώστε να προστατεύονται οι εργαζόμενοι και να αποφευχθούν φαινόμενα καταχρηστικών πρακτικών, παραβίασης προσωπικών δεδομένων κ.α.

Δυστυχώς ο νόμος που ψηφίστηκε για την τηλεργασία στο Δημόσιο Τομέα αποτελεί περισσότερο διακήρυξη ιδεών με τεράστιο όγκο δευτερογενούς νομοθεσίας, παρά εφαρμόσιμο νομοθετικό κείμενο. Ο Ίδιος ο Υπουργός Εσωτερικών άλλωστε σε συνέντευξη του παραδέχτηκε ότι η τηλεργασία σήμερα -στο βαθμό που εφαρμόζεται- στηρίζεται στις μεταβατικές προβλέψεις και ότι η πάγια εφαρμογή του νόμου μετατίθεται για το 2023. Πέραν αυτού, αξίζει να αναφερθεί ότι παρά τις διαρκείς εκκλήσεις τόσο του ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ όσο και άλλων κομμάτων και φορέων, η κυβέρνηση καθυστέρησε δραματικά να εφαρμόσει την τηλεργασία στο Δημόσιο Τομέα στο τελευταίο πανδημικό κύμα και όταν το έκανε το έκανε με αμφιλεγόμενο τρόπο, γεγονός που ενίσχυσε περαιτέρω τα φαινόμενα συγχρωτισμού τόσο στους εργασιακούς χώρους όσο και στα ΜΜΜ. Η απάντηση λοιπόν στο ερώτημά σας είναι ότι η κυβέρνηση και στο θέμα της τηλεργασίας, έκανε πολύ λίγα και δυστυχώς πολύ αργά.

Πολλές φορές γίνεται συζήτηση ως προς το μοντέλο και την ποιότητα της Δημόσιας Διοίκησης. Είναι η χάραξη πολιτικής, η υλοποίηση και η καινοτομία το τρίπτυχο για την εύρυθμη λειτουργία;

Συμφωνώ ότι και οι τρεις παράγοντες που αναφέρατε είναι πολύ σημαντικοί για τη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης. Η ύπαρξη ενός συνολικού πολιτικού σχεδίου, η συνέπεια στην εφαρμογή του και η εισροή νέας γνώσης και καινοτομίας είναι παράγοντες απολύτως απαραίτητοι για τη λειτουργία του δημοσίου τομέα. Θα πρόσθετα και κάτι άλλο: Απαιτείται μια αλλαγή της κυρίαρχης κουλτούρας που διέπει τη λειτουργία του δημοσίου. Το δημόσιο οφείλει να πάψει να είναι εσωστρεφές και αυτοαναφορικό και να γίνει περισσότερο «πολιτοκεντρικό». Προφανώς αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Δεν είναι εύκολο ν αλλάξουν λογικές και νοοτροπίες που έχουν μακροχρόνιες ρίζες που εδράζονται στον πελατειακό τρόπο δόμησης και λειτουργίας του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους. Παρά ταύτα, η δημιουργία ενός σύγχρονου Μητρώου Διοικητικών Διαδικασιών και η αλλαγή του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας με έμφαση στην περαιτέρω κατοχύρωση των δικαιωμάτων των πολιτών έναντι του Δημοσίου, θεωρώ ότι είναι μια απολύτως αναγκαία πρώτη συνθήκη. Στόχος μας μακροπρόθεσμα και στρατηγικά πρέπει να είναι ο αναπροσδιορισμός των σχέσεων Κράτους-Πολίτη ώστε να καταστούν σχέσεις Πολίτη-Κράτους, να είναι δηλαδή ο πολίτης, ο άνθρωπος το επίκεντρο κάθε δράσης και όχι να καθίσταται αυτοσκοπός η κάθε γραφειοκρατική διαδικασία.