Αυτή την ώρα το τελευταίο αντίο στη Μαριέττα Γιαννάκου

Ακόμα δεν μπορώ παρά να μιλώ σε δεύτερο πρόσωπο και σε ενεστώτα χρόνο. Γιατί κανείς μας, από την οικογένειά σου μέχρι τον τελευταίο φίλο σου, δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τη σκέψη ότι έφυγες.

Ήταν άλλωστε τόσες πολλές και τόσο πυκνές οι δυσκολίες που κάθε τόσο ξεπερνούσες, που όλοι θεωρούσαμε πως και αυτή η πρόσφατη περιπέτειά σου θα ήταν σκληρή, αλλά στο τέλος θα ήταν ακόμα μία κερδισμένη, μάχη. Μάχη, όμως, που τελικά αποδείχτηκε ύστατη, όσο γενναία και αν υπήρξε. Ήταν το κλείσιμο ενός κύκλου δημόσιας και ιδιωτικής ζωής που στην περίπτωση της Μαριέττας δύσκολα ξεχώριζαν καθώς τις ένωνε η αποφασιστικότητα και το μανιάτικο πείσμα. Από την αρχή. Από τότε, που άφηνε το Γεράκι για την Ιατρική Σχολή της Αθήνας.

Με τα εφόδια που είχε πάρει από τον πατέρα της, που τον έχασε τόσο νωρίς. Αλλά και από τη μητέρα της. Που όπως έλεγε πάντοτε η ίδια, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς της. Και ύστερα, στην πολιτική της δραστηριοποίηση που ξεκίνησε από την ΟΝΝΕΔ, συμβαδίζοντας, πάντα, με την αφοσίωση στην επιστήμη της. Κι αργότερα, πότε στη Βουλή και πότε στο Ευρωκοινοβούλιο, πότε σε κομματικά και πότε σε υπουργικά αξιώματα. Δύο φορές, μάλιστα, άφησε τα έδρανα των Βρυξελλών για να επανακάμψει στην εθνική πολιτική σκηνή. Γιατί ήταν ένα στέλεχος που κοσμούσε τις κυβερνήσεις. Και η ίδια δεν είπε ποτέ όχι σε κανένα προσκλητήριο και δεν αρνήθηκε, ποτέ, καμία ευθύνη.

Έζησε και έδρασε με ακλόνητες φιλελεύθερες πεποιθήσεις, οι οποίες δοκιμάστηκαν στην πράξη. Και με μια σφαιρική αντίληψη η οποία κέρδιζε κάθε συνομιλητή της. Με μια σπάνια ευρύτητα γνώσεων, που μετουσιωνόταν σε καθαρές, απτές επιλογές. Και με μια παρρησία που θεμελιωνόταν στις αρχές της, αλλά, κυρίως, στον σεβασμό της προς τους πολίτες. Κυρίως, όμως, με μία ευγένεια που θα τολμούσα να πω, χρόνια πριν, διαμόρφωσε ένα μοναδικό παράδειγμα πολιτικής συμπεριφοράς. Αυτή την ευγένεια, ωστόσο, η Μαριέττα την συνόδευε πάντα με λόγο ριζοσπαστικό, ακόμα και αιρετικό, χωρίς να λογαριάζει κατεστημένες αντιλήψεις. Έδειξε, έτσι, με τον πιο πειστικό τρόπο, ότι η προοδευτική αντίληψη δεν είναι ούτε σύνθημα ούτε θέμα ένταξης σε πολιτικό χώρο. Είναι στάση ζωής. Και κατέκτησε την καθολική εκτίμηση -όχι καταφεύγοντας σε στρογγυλεμένες θέσεις- αλλά διατυπώνοντας σαφή επιχειρήματα προς πολιτικούς αντιπάλους κι όχι προς προσωπικούς εχθρούς.

Σε όλα τα αξιώματα που ανέλαβε η Μαριέττα, πάνω από κάθε τι, υπήρξε ανυποχώρητη πολέμια του δογματισμού. Δεν δίστασε ποτέ να υψώσει την τολμηρή της φωνή απέναντι στις φανατικές ιαχές. Και αυτό αφορά ιδιαίτερα το πέρασμά της από το Υπουργείο Παιδείας. Γιατί, την ίδια στιγμή που προωθούσε βαθιές τομές στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, αντιμετώπιζε τεράστιες αντιδράσεις και, μάλιστα, από εντελώς αντίθετους πολιτικούς χώρους. Και είναι αλήθεια ότι ο πολιτικός κόσμος την στήριξε, τότε, λιγότερο απ’ όσο όφειλε και από όσο της άξιζε. Θυμάμαι τις συζητήσεις που είχαμε για εκείνη την εμπειρία της, κάθε φορά που τα ζητήματα Παιδείας ερχόταν στο προσκήνιο. Και είναι πράγματι εθνική πρόοδος το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις που πρώτη εκείνη εισηγήθηκε και για τις οποίες πολεμήθηκε σκληρά, έμελλε, τελικά, να δικαιωθούν πανηγυρικά.

Η σπορά της Μαριέττας, λοιπόν, ευτυχώς καρποφόρησε. Αλλά και στις άλλες θέσεις τις οποίες υπηρέτησε, άφησε το δικό της αποτύπωμα, με πιο εμφατικές τις τολμηρές πρωτοβουλίες της για τα ναρκωτικά. Μας αφήνει, έτσι, ένα πρότυπο δημόσιας δράσης που κράτησε 40 παραγωγικά χρόνια. Ένα πρότυπο αυτοδημιούργητου πολίτη, ένα πρότυπο μιας δυναμικής γυναίκας, πετυχημένης επιστήμονος, γλυκιάς μητέρας και καλής αδερφής. Τελικά, ένα από τα πιο ζηλευτά δείγματα της πολιτικής γενιάς της Μεταπολίτευσης, που ένωσε την προσωπική προκοπή με το συλλογικό συμφέρον. Η Μαριέττα έφυγε όρθια και με τη σκέψη, όπως έλεγε η ίδια, στο μέλλον της κόρης της. Ας πορευτεί ήσυχη.

Είμαστε τόσοι οι φίλοι της, που η Ζωή δεν θα είναι ποτέ μόνη της. Όλοι, όμως, τώρα, πρώτα και πάνω απ’ όλα η οικογένειά της, η κόρη της, η αγαπημένη της αδερφή, η Φανή που τόσο της στάθηκε με τόση στοργή μέχρι την τελευταία στιγμή, μένουμε πιο μόνοι χωρίς έναν άνθρωπο που έδωσε πολλά και είχε ακόμα να δώσει πολλά περισσότερα. Θα μας συντροφεύει, ωστόσο πάντα, το χαμόγελο της Μαριέττας. Αυτό το τόσο καθαρό και ζεστό χαμόγελο, όσο καθαρή και ζεστή ήταν η σκέψη, η φωνή και η ίδια της η ζωή της. Εκ μέρους της κυβέρνησης, της Βουλής, της πολιτικής της οικογένειας, Καλό σου ταξίδι.