Εισβολή στην Ουκρανία: Το λάθος του Βλάντιμιρ Πούτιν

Όταν ο Βλάντιμιρ Πούτιν άρχισε να εκτυλίσει το σχέδιο του για την εισβολή στην Ουκρανία, η είσοδος της στο ΝΑΤΟ φάνταζε ως υπαρξιακή απειλή. Δύο εβδομάδες μετά τα πράγματα έχουν δυσκολέψεις πολύ.

Πλέον δεν πρόκειται μόνο να εισέλθει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, αλλά και ιστορικά ουδέτερες χώρες όπως η Φινλανδία και η Σουηδία η υποστήριξη της κοινής γνώμης για ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει σημειώσει επίπεδα – ρεκόρ, σημειώνει σε άρθρο του το Atlantic υπό τον τίτλο Putin’s Strategic Error.

Οι χειρότεροι φόβοι του Πούτιν

Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία υλοποίησε τους χειρότερους φόβους του: Μία ενωμένη Δύση, μία στρατικοποιημένη Ευρώπη και ένα ισχυρότερο και πιο ελκυστικό ΝΑΤΟ. Άσχετα με το πώς θα τελειώσει η εισβολή, αυτές θα είναι οι κληρονομιές της, (…) καθώς πολλοί από τους γείτονες του Πούτιν πλέον αναρωτούνται: «Θα μπορούσε να είμαι εγώ ο επόμενος;».

Αυτή η δραματική αλλαγή ήταν ιδιαίτερα έντονη στη Φινλανδία, όπου πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία της σκανδιναβικής χώρας, η πλειοψηφία -αν και περιορισμένη, στο 53%- υποστηρίζει την ένταξη στο ΝΑΤΟ. H αλλαγή ήταν απότομη: Τον Ιανουάριο, μόνο το 30 τοις εκατό υποστήριξε την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Εκτός από τα σύνορα των 830 μιλίων, η Φινλανδία η Ρωσία μοιράζονται μακρά ιστορία και σημαντικούς οικονομικούς δεσμούς. Αν και οι σχέσεις μεταξύ των δύο δεν ήταν πάντα τέλειες (η Φινλανδία απέκρουσε μια σοβιετική εισβολή το 1939), οι Φινλανδοί δεν θεωρούσαν ότι απειλούνταν ιδιαίτερα από τον ανατολικό γείτονά τους, τουλάχιστον μέχρι τώρα.

Στη Σουηδία, η κοινή γνώμη στράφηκε επίσης υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ,κάτι που έμοιαζε αρκετά περιθωριακό ως πιθανότητα πριν από μερικούς μήνες. Εν τω μεταξύ, οι γείτονες της Ρωσίας στη Γεωργία και τη Μολδαβία ακολούθησαν πρόσφατα το παράδειγμα της Ουκρανίας στην υποβολή αιτήσεων για ένταξη στην ΕΕ, σε μια σαφή προσπάθεια να βρεθούν πιο κοντά στη Δύση.

Επικείμενη η επέκταση του ΝΑΤΟ

Η επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ δεν είναι απαραίτητα επικείμενη. Αλλά το γεγονός ότι ήδη συζητούνται δείχνει τον βαθμό στον οποίο η εισβολή στην Ουκρανία άλλαξε τη σχέση της Μόσχας με τους γείτονές της με τρόπο που δεν τον είχαν αλλάξει προηγούμενες εισβολές της.

Ενώ ούτε η φινλανδική ούτε η σουηδική κυβέρνηση έχουν ανακοινώσει σχέδια για αλλαγή των ρυθμίσεων ασφαλείας, αμφότερες αναγνώρισαν τον αντίκτυπο που είχε η εισβολή στην κοινή γνώμη και δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη διμερή συνεργασία μεταξύ τους στον τομέα της ασφάλειας. Δεσμεύτηκαν επίσης να στείλουν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, σε μια σαφή απόκλιση από τη συνήθως ουδέτερη στάση τους. Μάλιστα οι δύο χώρες θα συμμετάσχουν σε όλες τις διαβουλεύσεις του ΝΑΤΟ για την κρίση.

Το Strategic error του Πούτιν

Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα προκαλούσε αναμφίβολα έντονη αντίδραση εκ μέρους της Μόσχας, η οποία ήδη προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια προσέλκυσης των σκανδιναβικών χωρών στη Συμμαχία θα οδηγούσε σε αντίποινα.

Αλλά -όπως το βλέπουν οι ειδικοί- αυτού του είδους οι απειλές απλώς ωθούν τη Φινλανδία και τη Σουηδία ακόμη πιο κοντά στο ΝΑΤΟ. «Όλα έχουν αλλάξει», λέει ο ο Zebulon Carlander, αμυντικός αναλυτής με έδρα τη Στοκχόλμη και εκ των συγγραφέων του «Strategic Choices: The Future of Swedish Security». Η πορεία προς τα εμπρός είναι πολύ λιγότερο σαφής για τη Μολδαβία, η οποία, όπως η Ουκρανία και η Γεωργία, έχει και αυτή στο έδαφός της, μια αποσχισθείσα περιοχή, ελεγχόμενη από τη Ρωσία. Αν και η κυβέρνηση της Μολδαβίας επιδιώκει εδώ και καιρό να ενταχθεί στην ΕΕ, η απόφασή της να υποβάλει αίτηση τώρα επιταχύνθηκε από αυτή τη «δραματική κατάσταση»,

Όταν ο ΥΠΕΞ της χώρας Ποπέσκου ρωτήθηκε εάν η χώρα του ανησυχεί για τη ρωσική επιθετικότητα που φτάνει στη Μολδαβία, είπε ότι η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να είναι «προετοιμασμένη για όλα τα πιθανά σενάρια, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών». Αν και το να επιδιώκεις την ένταξη στην Ε.Ε. δεν είναι το ίδιο με την ένταξη στο ΝΑΤΟ εξυπηρετεί έναν παρόμοιο σκοπό. Η Ε.Ε. έχει γίνει πολύ πιο δυναμική ως προς τις δικές της στρατιωτικές ικανότητες, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να παρέχει στην Ουκρανία όπλα και άλλη στρατιωτική βοήθεια αξίας μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων.

Ευτυχώς οι διαδικασίες διεύρυνσης αργούν…

Η διάκριση αυτή πιθανότατα ελάχιστη σημασία έχει και για τον Πούτιν. Η απόφασή του να εισβάλει στην Κριμαία προήλθε εν μέρει από την επιθυμία της Ουκρανίας να πλησιάσει την Ε.Ε..

Στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό των εχθροπραξιών, ζήτησε συνταγματική εγγύηση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στην ΕΕ. Για αυτόν, ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης των μετασοβιετικών γειτόνων της Ρωσίας στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες είναι απλός: Οι Ρώσοι μπορεί μια μέρα να θελήσουν να πράξουν το ίδιο.

Ευτυχώς για τον Ρώσο πρόεδρο, η διεύρυνση του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ δεν πρόκειται να γίνει εν μία νυκτί. Η διαδικασία προσχώρησης και για τα δύο μπλοκ μπορεί να διαρκέσει χρόνια.

Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο παρατηρητές όπως ο Stubb το βλέπουν, το χρονοδιάγραμμα δεν έχει σχεδόν καμία σημασία. «Δεν υπάρχει σημείο επιστροφής», είπε. «Αυτό που συμβαίνει είναι ακριβώς αυτό που ο Πούτιν δεν ήθελε να συμβεί».

Με πληροφορίες από μελέτη του Atlantic