Ενεργειακή κρίση: Συμφωνία των «27» για την επιβολή φόρου άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ

Εναν «οδικό χάρτη» που φιλοδοξεί να οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο κοντά στο διακηρυγμένο στόχο της να απεξαρτηθεί από τον άνθρακα, ενέκριναν την Τρίτη οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών-μελών. Πρόκειται για μια κατ’ αρχήν συμφωνία για την φορολόγηση των εισαγωγών πρώτων υλών και ηλεκτρισμού που απαιτούν την έκλυση υψηλών ποσοτήτων άνθρακα για την εξόρυξη, την επεξεργασία και την παραγωγή τους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε από τον περασμένο Ιούλιο προτείνει τη θέσπιση ενός «μηχανισμού ρύθμισης των ορίων άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ», προκειμένου να φορολογηθούν από το 2023 κάποιες εισαγωγές εμπορευμάτων από τρίτες χώρες ανάλογα με την προκαλούμενη ρύπανση κατά την παραγωγή τους, ώστε να φθάσουν οι τιμές τους στα επίπεδα της ευρωπαϊκής αγοράς άνθρακα.

Το νομοθέτημα περιλαμβανόταν στις προτεραιότητες της γαλλικής προεδρίας το πρώτο εξάμηνο του 2022. Η συμφωνία, ωστόσο, αφήνει εκκρεμή για περαιτέρω διαπραγμάτευση και ρύθμιση κάποια ουσιαστικά ζητήματα, στα οποία οι διαφωνίες στους κόλπους των εταίρων είναι κεφαλαιώδεις.

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Στη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών ενέκριναν «με πολύ μεγάλη πλειοψηφία» ένα συμβιβαστικό κείμενο αρχών, όπως συμβαίνει συνήθως όταν πρόκειται να ρυθμιστούν θέματα τα οποία φέρνουν αντιμέτωπα τα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών.

Ως «γενικό προσανατολισμό» χαρακτήρισαν οι υπουργοί την απόφαση της Τρίτης, η οποία παραπέμπει το σχέδιο της Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για κατ’ αρχήν έγκριση με χρονικό ορίζοντα έως το καλοκαίρι. Στη συνέχεια το Συμβούλιο των Υπουργών θα υιοθετήσει την τελική του θέση και θα ξεκινήσουν συνομιλίες με τους ευρωβουλευτές για την εξεύρεση οριστικής συμφωνίας.

«Πρόκειται για μια σημαντική απόφαση για την ΕΕ», δήλωσε ο εισηγητής της όλης ρύθμισης, υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρούνο Λεμέρ. «Δεν θέλουμε να υπονομεύσουμε τις προσπάθειές μας για απανθρακοποίηση των βιομηχανιών μας, των μεταλλουργιών μας, των τσιμεντοβιομηχανιών μας, με την επανεισαγωγή προϊόντων με υψηλό βαθμό εντάσεως άνθρακα και σε φθηνότερες τιμές, κάτι που συνιστά αθέμιτο ανταγωνισμό για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις», σημείωσε ο γάλλος υπουργός.

Σοβαρές διαφωνίες

Το κείμενο που εγκρίθηκε την Τρίτη αφορά τις προτάσεις της Κομισιόν για τους βιομηχανικούς τομείς που θα καλύψει ο μηχανισμός φορολόγησης. Σημειωτέον ότι οι υπουργοί δεν θέλησαν να συμπεριλάβουν το υδρογόνο στα προς φορολόγηση εισαγόμενα αγαθά. Το κείμενο ενέκρινε επίσης το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της τελικής απόφασης, που θα γίνει προοδευτικά από το 2023 έως το 2025.

Από την άλλη πλευρά, οι καθ’ ύλην αρμόδιοι υπουργοί δεν αποφάσισαν για την ταυτόχρονη με τη φορολόγηση των εισαγωγών κατάργηση των ποσοστώσεων ελεύθερων (δηλαδή αφορολόγητων) εκπομπών άνθρακα, που έχουν παραχωρηθεί στους Ευρωπαίους βιομηχάνους προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό από τρίτες χώρες – κάτι που, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, αποτελεί μονόδρομο για να διασφαλιστεί η συμβατότητα με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).

Οπως όλα δείχνουν, ο πόλεμος στην Ουκρανία δυσχεραίνει περισσότερο τη δυνατότητα εξεύρεσης συναινετικής λύσης στο ήδη ακανθώδες ζήτημα των δωρεάν ποσοστώσεων. Η Πολωνία για παράδειγμα, της οποίας η βιομηχανία είναι εξαιρετικά ρυπογόνα και εκπέμπει υψηλές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ζήτησε εκ μέρους και άλλων κρατών-μελών να διατηρηθούν οι ποσοστώσεις «έως ότου αποδειχθεί επαρκώς ότι ο μηχανισμός θα προστατεύει αποτελεσματικά την ΕΕ από τις εκπομπές άνθρακα που παράγεται εκτός Ευρώπης».

Συναινετικός ο Λεμέρ

Μιλώντας και εξ ονόματος συναδέλφων του από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ο πολωνός υπουργός Ταντέους Κοσίνσκι σημείωσε ότι «η ΕΕ δεν πρέπει να επιτρέψει την αποδυνάμωση του ενεργειακού της τομέα ενόψει μάλιστα των επιπτώσεων από την ουκρανική σύγκρουση».

Ο Μπρουνό Λεμέρ θύμισε ότι το ζήτημα του τερματισμού των δωρεάν δικαιωμάτων θα εξεταστούν σε ξεχωριστό κείμενο για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς άνθρακα, το οποίο συζητείται αυτή την ώρα στο Ευρωκοινοβούλιο και επίσης στο εσωτερικό των κρατών-μελών, από τις εθνικές κυβερνήσεις και τις αρμόδιες επιτροπές.

Ο γάλλος υπουργός αναγνώρισε ότι οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωκοινοβούλιο για την οριστικοποίηση της φορολόγησης του άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ «δεν μπορούν να ξεκινήσουν δίχως να επιτευχθεί επαρκής πρόοδος στο θέμα των δωρεάν δικαιωμάτων».