Παγκόσμια Ημέρα Νερού: Να προσέχουμε για να έχουμε

Παγκόσμια Ημέρα Νερού η σημερινή 22α Μαρτίου και όλοι ευχόμαστε να μην έρθει στο μέλλον μια επέτειος που θα ξυπνάει πολύ δυσάρεστες αναμνήσεις, κυρίως όμως δεν θα  φθάσει η ανθρωπότητα να πίνει νερό με το σταγονόμετρο … Αν τρομάζετε και μόνο με την ιδέα, ο πλανήτης μας, μέσα από τις αναλύσεις και τις περιγραφές των ειδικών για την “επόμενη μέρα” μπορεί να σας σοκάρουν.

Σήμερα, στο 2022, περισσότεροι από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι – σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ – δεν έχουν σήμερα πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό στον πλανήτη! Το 2015, ο αριθμός αυτός έφθανε στους 844 εκατομμύρια ανθρώπους , άρα μέσα σε λιγότερο από μια επταετία τείνει να τριπλασιαστεί!

Περισσότερα από 700 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε μέρα από διάρροια που συνδέεται με το μη ασφαλές νερό και την κακή υγιεινή. Πάνω από 800 γυναίκες πεθαίνουν κάθε μέρα, λόγω έλλειψης πόσιμου νερού, από επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Περίπου 159 εκατομμύρια άνθρωποι συλλέγουν το πόσιμο νερό τους από τα επιφανειακά ύδατα, όπως λιμνούλες και ρυάκια. Περίπου 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι – σχεδόν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού – βιώνουν έντονα την έλλειψη νερού για τουλάχιστον ένα μήνα του έτους… Πάμε όμως και στο μέλλον:

Το νερό, ένας ήδη σπάνιος πόρος, πρόκειται να γίνει ακόμη πιο σπάνιος στο μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής, του αυξανόμενου πληθυσμού και της μεγάλης κλίμακας σπατάλης νερού.  Η δημογραφική έκρηξη, η οικονομική ανάπτυξη και οι εξελίξεις στο μοντέλο κατανάλωσης, αναμένεται ν αυξήσει τη παγκόσμια ζήτηση για νερό κατά 20-30% σε σχέση με το τρέχον επίπεδο, έως το 2050 (έκθεση ΟΗΕ και UNESCO)

Η Αριζόνα προειδοποιεί…

Η ξηρασία στις δυτικές και νοτιοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ δεν αποτελεί καινούρια είδηση. Εδώ και αρκετά χρόνια, οι βροχοπτώσεις, και οι χιονοπτώσεις στα ορεινά, έχουν πέσει κάτω από τους ιστορικούς μέσους όρους τους. Μέχρι τώρα αντιμετωπιζόταν σαν ένα παροδικό φαινόμενο που κάποια στιγμή θα υποχωρούσε.

Το 2022, είναι πιθανόν να αποτελέσει ορόσημο, και να σηματοδοτήσει την έναρξη μίας νέας εποχής, της εποχής της μείωσης της κατανάλωσης νερού. Η μείωση των υδάτινων αποθεμάτων στους ταμιευτήρες νερού της περιοχής, η οποία υδρεύεται σε μεγάλο βαθμό από τον ποταμό Κολοράντο και τις τεχνητές λίμνες του, είναι εντυπωσιακή και πολύ ανησυχητική.

Στις 31 Ιουλίου, τα αποθέματα νερού σε όλους τους ταμιευτήρες της πολιτείας της Καλιφόρνιας ήταν στο 53% του ιστορικού μέσου όρου τους και στο 38% της συνολικής χωρητικότητάς τους.

Οι τεχνητές λίμνες του ποταμού Κολοράντο, από τις οποίες υδρεύονται και η Αριζόνα, η Νεβάδα, το Νέο Μεξικό, η Γιούτα, το Κολοράντο, το Γουαϊόμινγκ και το κράτος του Μεξικού, βρίσκονταν στο 46% του ιστορικού μέσου όρου πλήρωσης.

Οι απογοητευτικοί αυτοί αριθμοί, σε συνδυασμό με τις φωτογραφίες από αυτές τις λίμνες, με την στάθμη των υδάτων να είναι οφθαλμοφανώς πολύ χαμηλά, έχουν κάνει πολλούς παρατηρητές να εκτιμούν πως η ξηρασία και η επακόλουθη λειψυδρία δεν θα μας εγκαταλείψουν σύντομα. Αυτό φαίνεται και από την πορεία των τιμών των χρηματιστηριακών συμβολαίων νερού, που άρχισαν να διαπραγματεύονται τον περασμένο Δεκέμβριο στο χρηματιστήριο του Σικάγο.

Το νερό γίνεται  ακριβότερο

Παρά το γεγονός πως η συναλλακτική δραστηριότητα είναι ακόμα αναιμική, η τιμή του συμβολαίου έχει σχεδόν διπλασιαστεί από την αρχή της χρονιάς. Την τιμή βοηθάει και το γεγονός πως αυτό το χρηματιστηριακό προϊόν έχει σχεδιαστεί να αντικατοπτρίζει την τιμή του νερού για χρήση από αγρότες σε συγκριμένες περιοχές της Καλιφόρνιας. Πάντως, παρά το γεγονός πως το συμβόλαιο αυτό δεν έχει «παγκόσμιο» χαρακτήρα, μας δείχνει πολύ καθαρά πόσο μπορεί να ανεβεί το κόστος του νερού σε περιπτώσεις χρόνιας λειψυδρίας.

Το πιθανότερο είναι πως τα επόμενα χρόνια τα προβλήματα λειψυδρίας θα ενταθούν παγκοσμίως. Η προσπάθεια μείωσης της σπατάλης νερού, όπως και η προσπάθεια καταπολέμησης της μόλυνσης των αποθεμάτων πόσιμου νερού θα πρέπει να γίνουν πολύ πιο εντατικές. Αυτό σημαίνει πως οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με την τεχνολογία της επεξεργασίας και του καθαρισμού νερού, αυτές που κατασκευάζουν συστήματα έξυπνου ποτίσματος, όσες κατασκευάζουν και διαχειρίζονται τα αστικά δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, θα έχουν πολλή δουλειά για πολλά χρόνια.

Ειδικοί επισημαίνουν ότι “επαναχρησιμοποιούμε το νερό από τις τουαλέτες, τα καζανάκια που τραβάμε. Δεν πίνουμε ακόμα αυτό το νερό επειδή δε χρειάζεται. Το κάνουν όμως σε περιοχές όπως η Αφρική και η Σιγκαπούρη, όπου το αποκαλούν “νέο νερό” στην προσπάθεια να το προμοτάρουν. Το χρησιμοποιούμε για λιγότερο προφανείς σκοπούς: αρδεύσεις, εγκαταστάσεις ψύξης και αποκατάσταση υπόγειων υδάτων”. Και προσθέτουν χαρακτηριστικά:

“Ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσει το νερό. Είναι σαν το φως του ήλιου. Το περισσότερο νερό είναι ανανεώσιμο –βροχή, χιόνι, ποτάμια–, όμως σε όλο και περισσότερα μέρη της Γης συναντάμε όρια εξαιτίας της χρήσης που γίνεται στον πιο ακραίο βαθμό. Τα κλασικό παράδειγμα είναι στον ποταμό Κολοράντο, όπου ούτε μία σταγόνα του δε φτάνει στο δέλτα του, στο Μεξικό. Χρησιμοποιείται όλο στην πορεία”…

Υπόγεια ύδατα

Το 97,5% του νερού της Γης βρίσκεται στους ωκεανούς και είναι αλμυρό. Πόσιμο είναι το υπόλοιπο 2,5%, το οποίο όμως δεν μπορεί να συλλεχθεί και να αξιοποιηθεί: Το 70% είναι παγωμένο στους παγετώνες και το υπόλοιπο 30% είναι υπόγειο. Λιγότερο από 1% του πόσιμου νερού του πλανήτη είναι διαθέσιμο στον άνθρωπο και αυτή είναι η αιτία που τον κάνει να στρέφεται στην εκμετάλλευση των υπογείων υδάτων.

Τα υπόγεια ύδατα, λοιπόν, αποτελούν τη μεγαλύτερη δεξαμενή γλυκού νερού στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι υπόγειο είναι πάνω από το 97% των διαθέσιμων γλυκών νερών στη γη (χωρίς να υπολογίζονται οι πολικοί πάγοι). Το υπόλοιπο 3% αποτελείται κυρίως από επιφανειακά ύδατα (λίμνες, ποτάμια, υγρότοποι) και την υγρασία εδάφους.

Μέχρι σήμερα, το ενδιαφέρον για τα υπόγεια νερά αφορούσε κυρίως στην κάλυψη των αναγκών για ύδρευση (περίπου το 75% των κατοίκων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαρτώνται από τα υπόγεια αποθέματα για την παροχή νερού για ανθρώπινη κατανάλωση), αναγνωρίζοντας επίσης ότι είναι ένας σημαντικός φυσικός πόρος για την άντληση νερού για τη βιομηχανία (π.χ. ψυκτικό ύδωρ) και τη γεωργία (άρδευση).

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όμως, είναι πλέον σαφές, ότι τα υπόγεια ύδατα πρέπει να αντιμετωπισθούν όχι μόνο ως μια δεξαμενή, από την οποία μπορεί να αντληθεί νερό καλής ποιότητας, για διάφορες χρήσεις, αλλά και να προστατευθούν για την περιβαλλοντική αξία τους.

Ίσως η επιστήμη να βρει ένα καλύτερο μέσο για την παροχή πόσιμου νερού από το νερό που αποβάλλεται και τα λύματα. Όταν μια περιοχή στερέψει από νερό, οι άνθρωποι που παραμένουν εκεί δεν πεθαίνουν πραγματικά από τη δίψα. Πεθαίνουν κυρίως από τις ασθένειες που προέρχονται από την κατανάλωση κακού νερού. Σ’ αυτές τις περιοχές η εξίσωση είναι σύντομη: η ζήτηση, η απλή ανθρώπινη ανάγκη, ξεπερνά την προσφορά.