Ουκρανία: Η μετατροπή της ενεργειακής κρίσης σε κύμα ακρίβειας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία εδώ και 27 ημέρες έχει δημιουργήσει μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Στην ουσία, η ρωσική εισβολή προκάλεσε την μετατροπή της προυπάρχουσας ενεργειακής κρίσης σε ένα κύμα ακρίβειας, εκτοξεύοντας τις τιμές σε προϊόντα όπως τα μεταλλεύματα, τα έλαια και τα σιτηρά.

Όπως είναι εύλογο επηρεάστηκαν άμεσα οι καταναλωτές. Είδαν την άμεση συρρίκνωση του εισοδήματος τους και της αγοραστικής τους ισχύος. Όλα αυτά τη στιγμή που ήδη το 2021 και σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, τα νοικοκυριά είχαν αυξήσει τις δαπάνες τους για τα ίδια βασικά αγαθά κατά 12%.

“Έσφιξαν” το ζωνάρι

Σύμφωνα με την έρευνα του ΓΣΕΒΕΕ, το 51% των νοικοκυριών περιόρισαν τις δαπάνες τους το 2021 για εξόδους σε εστιατόρια, καφέ, σινεμά κ.λπ. Το 45,1% των νοικοκυριών ξόδεψε λιγότερα για ταξίδια, ενώ το 43,3% περιόρισε τις δαπάνες για ένδυση-υπόδηση. Φέτος τα ποσοστά αυτά θα είναι χειρότερα. Αρκεί να δει κανείς τον τζίρο στα εμπορικά καταστήματα, ο οποίος στην κυριολεξία έχει κάνει βουτιά.

Αυτό συμπληρώνεται και από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ: O πληθωρισμός τον Φεβρουάριο διαμορφώθηκε στο 7,2% από 6,2% που ήταν τον Ιανουάριο, συμπληρώνοντας τον 10ο μήνα συνεχούς ανόδου και σκαρφαλώνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Πρωταγωνιστικά στοιχεία του πληθωρισμού του Φεβρουαρίου ήταν οι τιμές του φυσικού αερίου με άνοδο 78,5% τον τελευταίο χρόνο, του πετρελαίου θέρμανσης με άνοδο 41,5% και του ηλεκτρικού ρεύματος με άνοδο 71,4%.

Αυξήσεις σε καύσιμα και λιπαντικά

Τη σκυτάλη παίρνουν οι ετήσιες αυξήσεις κατά 23,2% στα καύσιμα και λιπαντικά, και ακολουθούν τα τρόφιμα με τις τιμές του λαδιού να ίπτανται κατά 16,8%, των λαχανικών κατά 15,2% , των φρούτων κατά 9,8%, των γαλακτοκομικών και αυγών κατά 6,8% και πέριξ του 6% στο ψωμί, τα πουλερικά και το μοσχάρι.

Το κόστος ενέργειας όμως μεταλαμπαδεύεται και στις υπηρεσίες. Ετήσια αύξηση 22,9% είδαμε στα αεροπορικά εισιτήρια και 11,6% στις τιμές των ξενοδοχείων, ενώ η ένδυση και η υπόδηση σημείωσαν αύξηση 5,6%. Στα ύψη και οι τιμές των αυτοκινήτων.

Αναδιανομή εισοδημάτων

Φυσικά η κρίση στα προϊόντα αναπόφευκτα θα φέρει και αναδιανομή των εισοδημάτων. Ο πληθωρισμός πλήττει κυρίως τα άτομα που έχουν σταθερό χρηματικό εισόδημα-όπως για παράδειγμα των συνταξιούχων – και ευνοεί τα άτομα που έχουν μεταβαλλόμενο. Παραδοσιακά, τα χαμηλότερα εισοδήματα «χτυπιούνται» περισσότερο καθώς ο μισθός τους είναι πεπερασμένος.

Για παράδειγμα, η επίπτωση της αύξησης της τιμής μιας υπηρεσίας ή ενός προϊόντος κατά 20% δεν είναι η ίδια γι’ αυτόν που ξοδεύει το 5% του εισοδήματος του για αυτό το προϊόν, με εκείνον που ξοδεύει το 20%. Το ίδιο είναι ένας λογαριασμός ρεύματος της τάξης των 160 ευρώ για έναν μισθωτό των 800 ευρώ με εκείνον των 3300 ευρώ; Mια αύξηση πέριξ του 20% στον λογαριασμό αυτό, θα οδηγήσει σε απορρόφηση του 24% του πρώτου εισοδήματος και μόλις του 5,8% του δεύτερου.

Επιπλέον οι χαμηλόμισθοι εκ των πραγμάτων δεν έχουν μεγάλη αγοραστική ισχύ, ώστε να υποστηρίξουν την κατανάλωση για αυξημένο χρονικό διάστημα. Επίσης, ο πληθωρισμός μαζί με την αγοραστική δύναμη μειώνει και την αξία των αποταμιεύσεων καθώς στην ουσία είναι μια φορολόγηση της πραγματικής αξίας των ρευστών διαθεσίμων.