Από το 1821 στο 2022: Επαναστάσεις του χθες, απελευθερώσεις του σήμερα

             Η συμβολαιογραφική πράξη γένεσης του σύγχρονου εθνικού κράτους εορτάζεται σήμερα. Κι εδώ δεν υιοθετείται η καινοφανής άποψη που υποστηρίζει ο κ. Καλύβας όταν υποστηρίζει ότι είναι επιστημονικά ορθότερο να μιλάμε για κράτος – έθνος αντί για έθνος – κράτος. Mutantis mutandis, ατύχησε παλαιότερα η διεθνής ταξική αλληλεγγύη που έταξε στην ανθρωπότητα ο προλεταριακός διεθνισμός, όπως αστόχησε πιο πρόσφατα και ο Benedict Anderson στη θεωρητική του κατάθεση περί φαντασιακών ψευδεπίγραφων εθνικών οντοτήτων.

Βέβαια, τούτο δεν σημαίνει όμως ότι το 1821 πρέπει να εκλαμβάνεται αποκλειστικά και μόνον ως «γεγονός», ως ένα αυστηρά περιχαρακωμένο γεγονός μέσα στη ροή του ιστορικού χρόνου. Αυτό διευκολύνει τις αναλύσεις που βλέπουν σ’ αυτό μόνον έναν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον του «Τούρκου», ούτε καν του Οθωμανού αυτοκράτορα.

Η 25^η Μαρτίου, το πιθανολογούμε ισχυρά πλέον, δεν θα ρίζωνε μέσα στο χρόνο αν δεν συνδεόταν με τις μεγάλες παραδοχές της νεωτερικότητας, της δυτικής νεωτερικότητας, γιατί, όπως και να το κάνουμε, στην εδαφική επικράτεια και την πνευματική ατμόσφαιρα του δυτικού κόσμου προτιμούν να εμφανισθούν και να ευδοκιμήσουν το νεωτερικό πρόγραμμα και οι συναφείς αξίες του νεωτερικού κόσμου: οι αξίες της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.

Το εμβληματικό αξιακό τρίπτυχο επηρεάζει την υπόθεση της ελληνικής επανάστασης και, από ένα ιστορικό σημείο και μετά, ιχνογραφεί τα ευρύτερα πλαίσια των θεσμικών προσανατολισμών της, των συνταγματικών της επιλογών και των συστημάτων διακυβέρνησης, με την κομβικής σημασίας συνδρομή της Δύσης. Ο φιλελευθερισμός και η συναπτόμενη αξία της ελευθερίας βρίσκουν εμπειρικές, θεσμικές και πολιτικές, εκφράσεις στις εσωτερικές μας αναζητήσεις περί δημοκρατίας και στις διεθνείς μας αναφορές. (Το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, πρωτοστατούντων του φίλου διδάκτορα Γιώργου Αρχόντα και του κ. Αριστείδη Χατζή, έχει να επιδείξει έναν αξιοζήλευτο πλούτο επ’ αυτού).

Η φιλελεύθερη υπόσχεση φαίνεται να δικαιώνεται με την έννοια κυρίως ότι αντέχει μέσα στις ποικιλόμορφες και, συχνά πολεμικές, δοκιμασίες του εικοστού αιώνα. Η ελευθερία αποδεικνύεται ότι είναι η sine qua non πολιτικοθεωρητική προϋπόθεση για να τεθούν σοβαρά στην καρδιά του πολιτικού και επιστημονικού διαλόγου οι έτερες νεωτερικές αξίες της ισότητας και της αλληλεγγύης. Αυτό αποδεικνύεται και στην «παραδόξως νεωτερική» Ελλάδα, κατά την πυκνή διατύπωση του Γιάννη Βούλγαρη.

Ως γεγονός λοιπόν που διεκδικεί τη διαχρονία του η απελευθερωτική επανάσταση που εορτάζεται σήμερα δεν κινείται μακριά από το κεντρικό ουκρανικό αίτημα σχετικά με την απελευθέρωσή του από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων. Γιατί για την απελευθέρωσή του αγωνίζεται σήμερα το έθνος των Ουκρανών. Για την ελευθερία του.

Μια ελευθερία που έχει τις δικές της, ιδιαίτερες συνδηλώσεις. Πρόκειται κυρίως για την επάνοδο στο μέγα αγαθό της ειρήνης και την σύστοιχη αποτίναξη του νεοαποικιοκρατικού ονειροπαρμένου πουτινισμού. Μα πρόκειται ακόμη για την επάνοδο και την εμπέδωση μιας σύγχρονης φιλελεύθερης – δημοκρατικής κοινοβουλευτικής ζωής και την περαιτέρω προώθηση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού του Κιέβου.

Το απελευθερωτικό όραμα παραμένει πράγματι ζωντανό, όπως δήλωσαν οι δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις σήμερα. Την 25^η Μαρτίου 2022.