Εκθεση IPCC: “Προλάβετε τα χειρότερα” το μήνυμα στις κυβερνήσεις

Κορυφαίοι επιστήμονες του κλίματος εκπέμπουν σήμα κινδύνου, σε μια τελευταία προειδοποίηση για να  αποφευχθούν καταστροφικές συνέπειες για τον πλανήτη. Η χειρότερη κλιματική κατάρρευση μπορεί ακόμα ν΄ αποτραπεί, σε μια οικονομία και κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα αλλά το μήνυμα τους προς τις κυβερνήσεις είναι ξεκάθαρο: “Τώρα η ποτέ”!

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να κορυφωθούν έως το 2025 και μπορούν να μειωθούν σχεδόν στο μισό αυτή τη δεκαετία, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), για να δοθεί στον κόσμο η ευκαιρία να περιορίσει τη μελλοντική θέρμανση στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα βιομηχανικά επίπεδα.

Το τελικό κόστος για να γίνει αυτό θα είναι ελάχιστο, και θα ανέρχεται σε ελάχιστη ποσοστιαία αύξηση στο παγκόσμιο ΑΕΠ, μέχρι τα μέσα του αιώνα. Απαιτείται όμως τεράστια προσπάθεια από κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ιδιώτες. Είναι ορατός ο κίνδυνος να εκτοξευτούν οι θερμοκρασίες πάνω από 3 βαθμούς Κελσίου και οι συνέπειες να είναι ολέθριες για τον κόσμο.

Ο Jim Skea, καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου και συμπρόεδρος της ομάδας εργασίας που συνέταξε την έκθεση υποστηρίζει: «Είναι τώρα ή ποτέ, αν θέλουμε να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5C. Χωρίς άμεσες και βαθιές μειώσεις των εκπομπών σε όλους τους τομείς, θα είναι αδύνατο».

Απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα

Η έκθεση είναι η τρίτη και τελευταία ενότητα της ολοκληρωμένης ανασκόπησης της επιστήμης του κλίματος της IPCC, βασισμένη στο έργο χιλιάδων επιστημόνων. Οι εκθέσεις της IPCC χρειάζονται περίπου επτά χρόνια για να συνταχθούν, καθιστώντας αυτή ως την τελευταία προειδοποίηση προτού ο κόσμος βρεθεί αμετάκλητα σε μια πορεία προς την κλιματική κατάρρευση.

Αν και η έκθεση διαπίστωσε ότι είναι πλέον «σχεδόν αναπόφευκτο» οι θερμοκρασίες να ανέβουν πάνω από 1,5 C – το επίπεδο πάνω από το οποίο πολλές από τις επιπτώσεις της κλιματικής κατάρρευσης θα γίνουν μη αναστρέψιμες – η IPCC είπε ότι είναι δυνατό να μειωθούν ξανά κάτω από το κρίσιμο επίπεδο μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Αλλά για να γίνει αυτό απαιτούνται τεχνολογίες για την απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, τόνισε ότι ορισμένες κυβερνήσεις και επιχειρήσεις «ψεύδονται» ισχυριζόμενοι ότι βρίσκονται σε τροχιά για 1,5 βαθμούς Κελσίου. Σε μια έντονα διατυπωμένη επίπληξη, προειδοποίησε: «Κάποιοι ηγέτες της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων λένε ένα πράγμα – αλλά κάνουν άλλο. Με απλά λόγια, λένε ψέματα. Και τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά».

Τα ορυκτά καύσιμα κάνουν απρόσιτο το στόχο

Η άνοδος των τιμών της ενέργειας και ο πόλεμος στην Ουκρανία ώθησαν τις κυβερνήσεις να επανεξετάσουν τις ενεργειακές τους πολιτικές. Πολλές χώρες – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ – εξετάζουν το ενδεχόμενο να αυξήσουν τα ορυκτά καύσιμα ως μέρος της απάντησής τους, αλλά η έκθεση της IPCC κατέστησε σαφές ότι η αύξηση των ορυκτών καυσίμων θα έθετε τον στόχο του 1,5 C απρόσιτο.

Ο Γκουτέρες είπε: «Ο πληθωρισμός αυξάνεται και ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί στα ύψη τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Αλλά η αύξηση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων θα κάνει τα πράγματα χειρότερα».

Ο Τζον Κέρι, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, χαρακτήρισε την έκθεση «καθοριστική στιγμή για τον πλανήτη μας» και προειδοποίησε ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να κινηθούν πιο γρήγορα. «Η έκθεση μάς λέει ότι επί του παρόντος υστερούμε στη μάχη μας για να αποφύγουμε τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής κρίσης και να κινητοποιήσουμε την επείγουσα παγκόσμια δράση που απαιτείται. Αλλά είναι σημαντικό ότι έχουμε τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να επιτύχουμε τους στόχους μας, να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο μισό έως το 2030, να φτάσουμε στο καθαρό μηδέν μέχρι το 2050 και να εξασφαλίσουμε έναν υγιέστερο, καθαρότερο πλανήτη».

Η έκθεση της ομάδας εργασίας 3 της IPCC διαπίστωσε:

Ο άνθρακας πρέπει να καταργηθεί σταδιακά εάν ο κόσμος θέλει να παραμείνει στους 1,5 βαθμούς Κελσίου και η τρέχουσα σχεδιαζόμενη νέα υποδομή ορυκτών καυσίμων θα είχε ως αποτέλεσμα ο κόσμος να ξεπεράσει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Οι εκπομπές μεθανίου πρέπει να μειωθούν κατά ένα τρίτο.

Η ανάπτυξη των δασών και η διατήρηση του εδάφους θα είναι απαραίτητη, αλλά η δενδροφύτευση δεν μπορεί να κάνει αρκετά για να αντισταθμίσει τις συνεχείς εκπομπές για ορυκτά καύσιμα.

Οι επενδύσεις στη στροφή προς έναν κόσμο χαμηλών εκπομπών άνθρακα είναι περίπου έξι φορές χαμηλότερες από ό,τι χρειάζεται.

Όλοι οι τομείς της παγκόσμιας οικονομίας, από την ενέργεια και τις μεταφορές έως τα κτίρια και τα τρόφιμα, πρέπει να αλλάξουν δραματικά και γρήγορα και θα χρειαστούν νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των καυσίμων υδρογόνου και της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.

Οι φτωχές χώρες προειδοποίησαν ότι δεν ήταν εξοπλισμένες για να κάνουν τις αλλαγές που απαιτούνται και ζητάνε οικονομική βοήθεια από τα πλουσιότερα κράτη για να μειώσουν τις εκπομπές και να τις βοηθήσουν να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.

Κοινωνική δικαιοσύνη

Η Madeleine Diouf Sarr, πρόεδρος της ομάδας των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα, δήλωσε: «Δεν μπορεί να υπάρξει νέα υποδομή ορυκτών καυσίμων. Οι εκπομπές μόνο από την υπάρχουσα και την προγραμματισμένη υποδομή είναι υψηλότερες από τα σενάρια που συνάδουν με τον περιορισμό της θέρμανσης στους 1,5 C χωρίς ή περιορισμένη υπέρβαση. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να δεσμεύσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων».

Η Κάθριν Μίτσελ, επίτιμη καθηγήτρια ενεργειακής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, είπε ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις ανάγκες των φτωχότερων χωρών. «Αν δεν έχουμε κοινωνική δικαιοσύνη, δεν πρόκειται να υπάρξουν πιο επιταχυνόμενες μειώσεις των αερίων του θερμοκηπίου. Αυτά τα θέματα συνδέονται μεταξύ τους».

Η δημοσίευση της έκθεσης καθυστέρησε μερικές ώρες καθώς οι κυβερνήσεις μάλωναν με επιστήμονες σε μαραθώνιες συνεδρίες.  Ενώ οι εκθέσεις της IPCC καθοδηγούνται από επιστήμονες , οι κυβερνήσεις συμβάλλουν στα τελικά μηνύματα της περίληψης για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Πάντως οι επιστήμονες τόνισαν ότι η τελική περίληψη συμφωνήθηκε και από τις 195 κυβερνήσεις.

Η πρώτη ενότητα που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Αύγουστο που προειδοποίησε ότι οι ανθρώπινες αλλαγές στο κλίμα γίνονται μη αναστρέψιμες και η δεύτερη ενότητα στα τέλη Φεβρουαρίου προειδοποιώντας για καταστροφικές επιπτώσεις .