Μετασχηματισμοί της Δημοκρατίας: Από τις προεκλογικές συγκεντρώσεις στην Ψηφιακή Δημοκρατία

Από το γύρισμα του εικοστού αιώνα και μετά, καταγράφεται ένας σημαντικός μετασχηματισμός της πολιτικής. Οι μαζικές προεκλογικές συγκεντρώσεις υποχωρούν ολοένα και περισσότερο και παραχωρούν τη θέση τους σε νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής.

Αρχικά, η τηλεόραση και, στη συνέχεια, η μαζική χρήση του Διαδικτύου και ιδίως των κοινωνικών δικτύων  οδηγήσει στην περιθωριοποίηση ή ακόμα και στην εξαφάνιση των παραδοσιακών μορφών «εκστρατείας», όπως είναι οι δημόσιες συναντήσεις και οι συγκεντρώσεις.

Η δημόσια απεύθυνση αλλάζει κέντρο βάρους. Οι πλατείες, οι ανοιχτές συγκεντρώσεις και οι ομιλίες των πολιτικών αρχηγών σε κεντρικές πλατείες της πρωτεύουσας υποβιβάζονται θεαματικά προς όφελος ενός μακρινού κοινού, μπροστά στην οθόνη του laptop ή του smartphone, κοινό που ο υποψήφιος πολιτικός αρχηγός καλείται να πείσει.

Την εξέλιξη αυτή την καταγράφουμε σε ολόκληρο τον σύγχρονο δυτικό κόσμο: από την Ισπανία έως το Ηνωμένο Βασίλειο και από την Γαλλία έως την χώρα μας.

Η μορφή, η αισθητική ακόμη και οι σκοποί των συναντήσεων ανάμεσα στους πολιτικούς αρχηγούς και τους πολίτες έχουν εξελιχθεί θεαματικά. Η περίφημη υποκατάσταση του υποκειμένου από την μηχανή βρίσκει τις εμπειρικές της εκφράσεις και σε αυτό που, διαρκώς και περισσότερο, ονομάζεται «ψηφιακή δημοκρατία», κατ’ αναλογία προς την ψηφιακή οικονομία και κοινωνία.

Στις ψηφιακές δημοκρατίες, ορισμένοι αναλυτές είχαν προφητεύσει την εξαφάνιση της άμεσης, κατά πρόσωπο, συνάντησης. Η συνάντηση εξελίσσεται, επιβιώνει, μεταμορφώνεται. Το ρεπερτόριο των εκλογικών δράσεων έχει διαφοροποιηθεί, αλλά η συνάντηση συνεχίζεται. Το να δούμε τον υποψήφιο παραμένει σημαντικό, παραμένει μια στιγμή πολιτικής επανακινητοποίησης. Είναι επίσης μια ευκαιρία για τον υποψήφιο και την επικοινωνιακή του ομάδα να κάνουν επίδειξη δύναμης, πολιτικής και επικοινωνιακής.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια γεωγραφικού τύπου μεταφορά στην πολιτική σκηνή και στις πολιτικές πρακτικές των πραγμάτων που εφαρμόζονται, εδώ και αρκετά χρόνια, στον χώρο της ψυχαγωγίας ή των μέσων ενημέρωσης. Η «αλήθεια» της διά ζώσης συνάντησης υποχωρεί αναμφίβολα, αλλά η ψηφιακή μορφή δημοκρατίας, που εκτυλίσσεται μπροστά μας, υποχρεώνει τους πολιτικούς και τα κόμματα στην επανεκπαίδευση, στη διατύπωση πιο συγκεκριμένου λόγου, στην οικονομία λόγου. Και αυτά είναι πολύτιμα οφέλη για το δημοκρατικό γεγονός.