Κίνα: Ένα εθνικό αφήγημα σε υποχώρηση

Η κατασκευή της εικόνας της Κίνας προς τον υπόλοιπο κόσμο βασίζεται σε μια ιστορία που εκτυλίσσεται σε πολλούς άξονες. Αυτή η ιστορία δεν περιορίζεται σε θέσεις εξωτερικής πολιτικής, που χαρακτηρίζονται τα τελευταία χρόνια από τη σκλήρυνση της αντιπαράθεσης με τις δυτικές χώρες, μια σκλήρυνση όπως αποδεικνύεται από τις μερικές φορές πολύ επιθετικές ομιλίες Κινέζων διπλωματών στα κοινωνικά δίκτυα ή τον προσανατολισμό περισσότερων σε πιο αντιδυτικές θέσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, ένας πρώτος άξονας του κινεζικού αφηγήματος περνά από την προώθηση του παραδοσιακού πολιτισμού. Αυτό το μητρώο ενσαρκώνουν, μεταξύ άλλων, τα ινστιτούτα Κομφούκιου, ο κινηματογράφος ή ακόμα και η ανάδειξη του ειρηνικού πάντα, σε ζωολογικούς κήπους ή στους τελευταίους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.

Ο δεύτερος άξονας αυτού του αφηγήματος είναι ο οικονομικός. Με επίκεντρο την ιδέα της αμοιβαίας ανάπτυξης, έχει τη μορφή δύο έργων: του Νέου Δρόμου του Μεταξιού ( Πρωτοβουλία Belt and Road ) και της Πλατφόρμας 16+1 που έχει να κάνει με χώρες που βρίσκονται την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει πιο στοχευμένες επικοινωνιακές δράσεις, όπως η αγορά μέσων ενημέρωσης, η διάδοση συγκεκριμένων μηνυμάτων σε πολιτικούς και ακαδημαϊκούς προκειμένου να επωφεληθούν από τους αναμεταδότες επιρροής και να αντιμετωπιστούν ορισμένες προκλήσεις.

Ο πόλεμος, όμως, στην Ουκρανία αντιπροσωπεύει έναν αποδιοργανωτικό παράγοντα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα. Μέρος αυτών των αναδιοργανώσεων θα ωφελήσει την Κίνα, της οποίας οι εμπορικοί δεσμοί με τη Ρωσία θα ενισχυθούν και η οποία θα έχει επίσης τα μέσα να υπαγορεύει τους όρους εμπορίου. Η άλλη όψη αυτών των αναδιοργανώσεων είναι η μείωση της παγκόσμιας ανάπτυξης σε συνδυασμό με την περιφερειοποίηση των αλυσίδων αξίας, σύμφωνα με την ευαισθητοποίηση και τις εξελίξεις που σχετίζονται με την πανδημία Covid-19. Αυτές οι δύο πτυχές είναι δυσμενείς για το κινεζικό εμπόριο, σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από την επιστροφή της μόλυνσης από τον Covid και από την ανάγκη για εσωτερική και εξωτερική σταθερότητα, προκειμένου να επιτραπεί η ανανέωση της εντολής του Κινέζου Προέδρου τον Οκτώβριο του 2022.

Έως σήμερα, τα επιχειρήματα της κινεζικής κυβέρνησης είναι μάλλον προσανατολισμένα υπέρ του Κρεμλίνου, μέσω των εννοιών που έχουν ήδη αναφερθεί ή κληρονομηθεί από μια κοινή πολιτική ιστορία: ο ταραχοποιός εδώ είναι η Δύση και η βούλησή της να επηρεάσει που τον οδηγεί να πάρει και αυτός κλείσει ένα ενδιαφέρον για περιοχές όπου δεν έχει τίποτα να κάνει. Ο «πολυπολικός» κόσμος που υποστηρίζει το Πεκίνο δεν αποτελείται από έθνη με ίσα δικαιώματα, αλλά από δυνάμεις που πρέπει να σέβονται τους ομολόγους τους.

Η Κίνα επιδιώκει να αποτρέψει το αυταρχικό της μοντέλο και τον ιδιόμορφο καπιταλισμό της από το να εμφανιστούν με τρόπο τόσο δυσμενή όπως εκείνος της Ρωσίας του Πούτιν, ιδίως για να αποφύγει την ανάγνωση αυτού του πολέμου ως μια αμετάκλητη σύγκρουση μεταξύ δημοκρατίας και δικτατορίας.

Σίγουρα, η Κίνα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Από τη μια, επιθυμεί να είναι ή, τουλάχιστον, να φαίνεται πιστή στην εξισορροπητική της στάση. Από την άλλη, επιδιώκει να συνεχίσει τις συναλλαγές της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ, την ίδια στιγμή, συνεχίζει να θεωρεί ως στρατηγικό ανταγωνιστή της στη γεωπολιτική και οικονομική σκακιέρα όχι τη Ρωσία, αλλά τις Ηνωμένες Πολιτείες.