Καζακστάν: πέρα από τον ρωσικό εναγκαλισμό

Μετά τις βίαιες διαμαρτυρίες του Ιανουαρίου, ο πρόεδρος του Καζακστάν, Τοκάγιεφ,  δεσμεύτηκε να αλλάξει το πολιτικό σύστημα του ιστορικού αυτού έθνους της Κεντρικής Ασίας, ενθαρρύνοντας το σχηματισμό κομμάτων της αντιπολίτευσης, καταπολεμώντας τον νεποτισμό και περιορίζοντας τις προεδρικές εξουσίες.

 Ο Πρόεδρος Τοκάγιεφ εξήγησε ότι η χώρα εισέρχεται σε ένα νέο κεφάλαιο της ιστορίας της, ένα «νέο Καζακστάν». Τα σχέδια για αυτή τη «νέα» χώρα γίνονται σε μια περίοδο γεωπολιτικής αναταραχής λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Οι βασικές ανησυχίες για το κράτος της Κεντρικής Ασίας είναι οι γεωπολιτικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία και οι επακόλουθες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ιδίως όσον αφορά την επισιτιστική ασφάλεια.

Πλέον, ο Πρόεδρος του Καζακστάν δεν μιλά ευθέως για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αν και κάνει αναφορά σε «απότομη επιδείνωση της γεωπολιτικής κατάστασης». Προβαίνει επίσης σε παραλληλισμούς με το πρόσφατο παρελθόν, καθώς «η σημερινή διεθνής κατάσταση θυμίζει από πολλές απόψεις τις πιο οξείες φάσεις του Ψυχρού Πολέμου», σημειώνοντας ότι «η σκληρή αντιπαράθεση κυρώσεων οδηγεί ήδη σε σοβαρό κόστος όχι μόνο για μεμονωμένες χώρες αλλά και για ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία».

Δεδομένων των στενών εμπορικών δεσμών του Καζακστάν με τη Ρωσία,  εκτός από το ότι είναι άμεσοι γείτονες, είναι αναπόφευκτο οι κυρώσεις που επιβάλλονται κατά της Ρωσίας να επηρεάσουν με κάποιο τρόπο το Καζακστάν.

Η επισιτιστική ασφάλεια είναι μια προφανής ανησυχία, καθώς τα πολεμικά γεγονότα στην Ουκρανία οδήγησαν σε απότομη άνοδο των τιμών των τροφίμων. Η ρωσική κυβέρνηση έχει ήδη απαγορεύσει τις εξαγωγές σιταριού, κριθαριού, σίκαλης και καλαμποκιού, ενώ οι εξαγωγές ακατέργαστης και λευκής ζάχαρης απαγορεύτηκαν για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό των πολιτών της. Αναπόφευκτα, αυτό θα ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση του Καζακστάν στο να διασφαλίσει ότι η εσωτερική ζήτηση δεν θα υποφέρει, ιδίως όσον αφορά τα σιτηρά και τη ζάχαρη.

Μια βασική υπόσχεση που δόθηκε από τον Πρόεδρο Τοκάγιεφ επικεντρώθηκε στη μείωση των εξουσιών του προέδρου και στην πάταξη του νεποτισμού.  Ως πρώτο βήμα για τον διαχωρισμό των πολιτικών κομμάτων και του κράτους, έχει ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή του να αποχωρήσει φέτος από τη θέση του προέδρου του κυβερνώντος πολιτικού κόμματος. 

Επιπλέον, για τους πιο στενούς συγγενείς του προέδρου θα επιβληθεί νομοθετική απαγόρευση κατοχής θέσεων πολιτικών δημοσίων υπαλλήλων και ηγετών στον σχεδόν δημόσιο τομέα, σε μια προσπάθεια αναχαίτισης της διαφθοράς.

Προς την κατεύθυνση του εκδημοκατισμού του πολιτικού καθεστώτος, ο Τοκάγιεφ αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την ενθάρρυνση της πολιτικής συμμετοχής, τη δημιουργία νέων πολιτικών κομμάτων και την τόνωση του κομματικού πολυκομματισμού.

  Βέβαια, οι κινήσεις αυτές γίνονται στον απόηχο των πρόσφατων γεγονότων του περασμένου Ιανουαρίου, που διαπέρασαν την κοινωνία του Καζακστάν και τα οποία αποδίδονται από τον σημερινό Πρόεδρο σε εγκληματικές ενέργειες ριζοσπαστών και τρομοκρατών. Ωστόσο, η κυβέρνηση του Καζακστάν καταδικάστηκε διεθνώς για περισσότερες από δώδεκα χιλιάδες συλλήψεις και για την απώλεια της ζωής περίπου διακοσίων πενήντα ατόμων. 

Το πιο σημαντικό στοιχείο, όμως, είναι ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα επηρεάσει δραματικά την παγκόσμια γεωπολιτική κατάσταση, ενώ οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα επηρεάσουν και τα γειτονικά κράτη, ιδιαίτερα εκείνα που έχουν στενές εμπορικές και εμπορικές σχέσεις με τη Μόσχα. Για το Καζακστάν, ο πόλεμος έρχεται σε μια περίοδο που η διεθνής του εικόνα επηρεάστηκε σοβαρά από τις διαδηλώσεις και τη βία του Ιανουαρίου. Συνεπώς, οι παρεμβάσεις του Προέδρου Τοκάγιεφ θίγουν μια δέσμη σοβαρών ζητημάτων που άπτονται του τερματισμού του νεποτισμού, την προώθηση δημοκρατικών τομών και της αναχαίτησης των αρνητικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία, τηρώντας όλο και πιο σαφείς αποστάσεις από το καθεστώς του Πούτιν στη Ρωσία.