Η επιστροφή των πολιτικών ηγετών

Στη μεταπολεμική Ευρώπη και, σίγουρα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του ’70, από τον Φουκώ και τον Φ. Μπροντέλ και την τελευταία μεγάλη ιστοριογραφική σχολή των Annales, που γαλούχησε ολόκληρες γενιές φοιτητών ιστορίας και κοινωνικών επιστημών, φαινόταν αποδεκτό ότι τα πραγματικά ιστορικά ζητήματα μείζονος σημασίας δεν έλαβαν χώρα γύρω από βεμπεριανού τύπου  χαρισματικούς ηγέτες, αλλά στο διάβα των ανθρώπων της καθημερινότητας ή με όρους της Νέας Αριστεράς, από τον «κόσμο της εργασίας» και τους διανοουμένους τους «προικισμένους με κριτική σκέψη». 

Στα πρώτα χρόνια αυτού του εικοστού πρώτου αιώνα και της τρίτης χιλιετίας, αυτά τα προφανή στοιχεία συμβάδιζαν αρμονικά με την ευθεία αμφισβήτηση μεμονωμένων ηρωικών μορφών, ιδιαίτερα ανδρών, από αυτές που διδάχθηκαν προγενέστερες γενιές στα δημοτικά σχολεία και στα ιδρύματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. 

Πλέον, η ιστορία δεν γινόταν αντιληπτή μέσα από τα πρόσωπα των ηρώων αλλά της κοινωνίας, και κυρίως των καταπιεσμένων κοινωνικών ομάδων με νεοπρολεταριακά χαρακτηριστικά. Ο λόγος των casual ντυμένων πανεπιστημιακών (προσοχή: όχι των Καθηγητών Πανεπιστημίου), με το πολύτιμο μεταπτυχιακό στην ελευθεριακή Ναντέρ,  επικεντρωνόταν σε νέα κοινωνικά υποκείμενα και νέα κοινωνικά κινήματα: οι κοινωνικά καταπιεζόμενες σεξουαλικές μειονότητες,  οι έγχρωμοι της αφρικανικής ηπείρου, το γυναικείο.

Όλα ετούτα τα ειδοποιά της πολιτισμικής αριστεράς μεταφράστηκαν και στην καθ’ ημάς κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Το πτυχίο έπρεπε, περίπου ψυχοκαταναγκαστικά, να ληφθεί από το Πάντειο της αμφισβήτησης και όχι από το ΕΚΠΑ της συντήρησης, το «Θεμέλιο» άρχιζε να παίρνει κεφάλι απέναντι στην παλαιάς κοπής «Σύγχρονη Εποχή», τα Ενθέματα της Κυριακάτικης Αυγής ήταν ο ενδόμυχος πόθος της πρώτης δημοσίευσης και όχι η κυριακάτικη έκδοση του ορθόδοξου «Ριζοσπάστη», το ανανεωτικό «Εσωτερικό» κέρδιζε έδαφος, χάρη κυρίως στην πολυθρύλητη λάμψη των ιδεών του, απέναντι στον παγερό λενινισμό του Περισσού, η Σχολή της Φρανκφούρτης έλκυε τις πνευματικές ανησυχίες φοιτητικού κόσμου που ούτε να ακούσει δεν ήθελε για την πολιτική αποτελεσματικότητα και τον βολονταρισμό του οραματιστή ηγέτη Λένιν. 

Πού χώρος λοιπόν για πεφωτισμένες ηγεσίες και ευφάνταστους ηγέτες;

Ωστόσο, το τοπίο αρχίζει να αλλάζει και, αυτήν την φορά, οι δυνάμεις της ευρύτερης κεντροδεξιάς φαίνεται ως εάν να έρχονται να πάρουν τα χρόνια της πολιτισμικής τους υστέρησης πίσω. 

Ο πόλεμος στο ουκρανικό έδαφος λειτουργεί ως το φόντο όπου κεντάει επιδέξια η επιστροφή σύγχρονων φιλελεύθερων ηγετών. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, κοινωνικά νέος πολιτικός επιστήμων, απευθύνεται στους πολίτες με γένια τριών ημερών. Ο Μακρόν διαρρέει φωτογραφίες του να σκύβει πάνω από το γραφείο του στα Ηλύσια, αξύριστος, ντυμένος ένα επιμελημένα ατημέλητο φούτερ, ακολουθώντας το υπόδειγμα του ηγέτη νέου τύπου Ζελένσκι ο οποίος γίνεται πρόσωπο διεθνούς νεανικής αναφοράς.

Και η πολιτισμική δεξιά, η άλλοτε αναφερόμενη στα πανεπιστημιακά εγχειρίδια ως σκληρή δεξιά, επιστρέφει και επιμένει, κι αυτή, ηγετικά. Είναι γνωστή η δημοτικότητα που απολαμβάνει το alter ego του Ζελένσκι, Βλαδίμηρος Πούτιν, στο φιλορωσικό ρεύμα που, ναι, υπάρχει στη χώρα μας, όπως υπάρχει και σε άλλους  κοινωνικούς σχηματισμούς του δυτικού κόσμου. Ο Ρώσος Πρόεδρος εμφανίζεται πάντοτε περίφροντις και με αποφασιστικό ύφος, υπενθυμίζοντας από καιρού εις  καιρόν τη μαύρη ζώνη του στο τζούντο και την χρόνια προσήλωσή του στις πολεμικές τέχνες, μακριά από την ήπια τεχνοκρατική ηγεσία των φιλελεύθερων πολιτικών συστημάτων της Δύσης. 

Η ηγεσία έχει επιστρέψει λοιπόν, είναι εδώ και μάλλον εθελοτυφλεί όποιος αρνείται την επάνοδό της, αρνούμενος πιθανώς να αποδεχθεί τις φιλελεύθερες ή συντηρητικές συνδηλώσεις της.