Ευρωπαϊκή Ένωση: Κοινό καρτέλ αγοράς φυσικού αερίου;

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε τη θεαματική άνοδο στις τιμές των καυσίμων και ήρθε να ανακινήσει το συνολικότερο ζήτημα της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 χωρών – μελών . Πλέον, σε πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους αναβιώνει ένα παλιό σχέδιο, με βάση το οποίο η ΕΕ μπορεί να σχηματίσει ένα ισχυρό καρτέλ αγοραστών και να αγοράσει φυσικό αέριο ως μπλοκ.

Η ιδέα θα ήταν η ΕΕ να διαδραματίσει βασικό ρόλο στις παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου – και να ενισχύσει το γεωπολιτικό της βάρος – ενώ θα μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας.

Εκ πρώτης όψεως το υπό διερεύνηση θεσμικό πλαίσιο φαίνεται απλό. Σε μια παράγραφο που δεν υπερβαίνει τις πενήντα λέξεις, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν την περασμένη εβδομάδα να «συνεργαστούν για την εθελοντική κοινή αγορά» φυσικού αερίου και άλλων καυσίμων «χρησιμοποιώντας το συλλογικό πολιτικό βάρος και το βάρος της αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της για να μειώσουν τις τιμές στις σχετικές διαπραγματεύσεις .”

Το προσδοκώμενο μοντέλο είναι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η επιτυχία του μπλοκ στην από κοινού αγορά εμβολίων, «όπου η δράση σε όλη την ΕΕ ήταν ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση επαρκών προμηθειών εμβολίων για όλους».

Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά στον ενεργειακό τομέα, δεδομένου ότι το αέριο είναι πολύ πιο προβληματικό από τα φάρμακα.

Υπάρχει λόγος για τον οποίο οι προηγούμενες προσπάθειες για τη δημιουργία ενός κοινού συστήματος αγοράς φυσικού αερίου απέτυχαν. Ένα καρτέλ αγοραστών εγείρει πιθανά προβλήματα σε σχέση με το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ, μπορεί να δει τα κράτη – μέλη να τσακώνονται μεταξύ τους για πρόσβαση σε προμήθειες, να δημιουργήσει πιθανές συγκρούσεις μεταξύ ενεργειακών εταιρειών και κυβερνήσεων και μπορεί να τινάξει στον αέρα την τρέχουσα παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου.

Και είναι πολλοί οι λόγοι για τους οποίους θα είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθεί μια λέσχη αγοραστών φυσικού αερίου στην ΕΕ.

Λειτουργεί μόνο υπό την προϋπόθεση της συμμετοχής όλων

Η αγοραστική δύναμη λειτουργεί καλύτερα εάν αγοράζουμε μεγάλες ποσότητες και, αυτή τη στιγμή, δεν είναι σαφές ποιο ποσοστό του φυσικού αερίου του μπλοκ θα εμπίπτει στο προτεινόμενο κοινό πρόγραμμα προμηθειών.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η Επιτροπή βλέπει τον εαυτό της να δημιουργεί μια πλατφόρμα συμβάσεων για τις ενδιαφερόμενες χώρες, «συλλέγοντας παραγγελίες φυσικού αερίου και ταιριάζουν προμήθειες» μέσω «διμερών διαπραγματεύσεων με μεγάλους παραγωγούς φυσικού αερίου». Οι εκπρόσωποι των χωρών της ΕΕ θα συμμετάσχουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο για την ομάδα εργασίας υπό τις Βρυξέλλες.

Ωστόσο, πολλές χώρες της ΕΕ έχουν ήδη δεσμευτεί σε μακροπρόθεσμες συμβάσεις φυσικού αερίου. Εάν η κοινή πλατφόρμα αγοράζει μόνο το ισοδύναμο μιας επιπλέον συμπλήρωσης, είναι λιγότερο ελκυστική.

Απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση

Η τρέχουσα παγκόσμια κρίση φυσικού αερίου σημαίνει ότι οι παραγωγοί έχουν υψηλές τιμές, τιμές – ρεκόρ για την περιορισμένη προσφορά τους, και θα χρειάζονταν πολλά ευρωπαϊκά «θέλγητρα» για να εξετάσουν το ενδεχόμενο να πουλήσουν στην ΕΕ σε χαμηλότερες τιμές, ειδικά αν αυτό σημαίνει ταλαιπωρία μακροχρόνιων πελατών.

Δεν βλέπουμε, στη σημερινή παγκόσμια συγκυρία, κανέναν παραγωγό να εγκαταλείπει το κέρδος και τις παραδοσιακές σχέσεις προμήθειας, εκτός και αν έχει ένα τεράστιο πολιτικό όφελος από αυτό. Πρόκειται για ένα στοιχείο, το οποίο πιθανώς η ΕΕ δεν μπορεί να δώσει ή, τουλάχιστον, δε μπορεί να προσφέρει ακόμη, σε αντίθεση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που είναι οι μόνες που μπορούν να το κάνουν σήμερα.