Η Ρωσία στα χνάρια του Ιράν;

Είναι ευρύτερα γνωστό και αποδεκτό ότι, τα τελευταία χρόνια, το Κρεμλίνο έχει εντείνει την καταστολή στο εσωτερικό της ρωσικής κοινωνίας, πολιτική με ασαφείς ακόμη τις πολιτικές της απολήξεις.

Από τα μέσα του 2020, το καθεστώς Πούτιν τείνει να θέσει υπό αυστηρό και διαρκή έλεγχο τις οργανώσεις και τις κινήσεις της κοινωνίας πολιτών: επιστημονικούς συλλόγους, δημοσιογραφικές ενώσεις, ακτιβιστές, καλλιτεχνικές συσσωματώσεις. Με μια λέξη, μια από τις φιάλες οξυγόνου κάθε ενεργητικής συμμετοχής των πολιτών στον δημόσιο χώρο.

Πλέον, οι περισσότεροι από τους πολιτικούς ακτιβιστές που,  υπό συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής κανονικότητας, θα είχαν οργανώσει παρεμβάσεις και δραστηριότητες είτε βρίσκονται στη φυλακή, είτε έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.

Ο πόλεμος έδωσε επίσης στο καθεστώς μια πρόσθετη δικαιολογία για την επιβολή νέων περιορισμών. Το Κρεμλίνο έχει ήδη κλείσει όλα τα μεγάλα ανεξάρτητα ειδησεογραφικά πρακτορεία και έχει αποκλείσει δημοφιλείς διεθνείς πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με ιδιαίτερη εμμονή στο Facebook και στο Twitter, ενώ κυκλοφορούν φήμες ότι η Ρωσία πρόκειται να εισάγει το δικό της κυρίαρχο Διαδίκτυο, κατ’ αναλογίαν εκείνου που υπάρχει στην Κίνα.

Το καθεστώς Πούτιν αναμένεται  να ενισχύσει περαιτέρω τον έλεγχό του στις εκλογές. Προς την κατεύθυνση αυτή, στις αρχές Μαρτίου, η Κρατική Δούμα υιοθέτησε νόμο, που επιτρέπει την ηλεκτρονική ψηφοφορία στις εκλογές σε ολόκληρη τη Ρωσία. Στο μέλλον, το σύστημα, το οποίο βοήθησε στην εκλογή υποψηφίων υπέρ του Κρεμλίνου στις εκλογές της Μόσχας του Σεπτεμβρίου 2021, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ολόκληρη τη χώρα σε περιφερειακές και εθνικές εκλογές. Αυτό θα επιτρέψει στο Κρεμλίνο να εκλέξει τους υποψηφίους που προτιμά, ακόμη και με φθίνουσα λαϊκή υποστήριξη, καθιστώντας τη βιωσιμότητα του καθεστώτος ακόμη λιγότερο εξαρτώμενη από τη λαϊκή έγκριση.

Έως τώρα, όμως, δεν έχει κατατεθεί μία εμπεριστατωμένη μελέτη που να δείχνει πειστικά ότι το καθεστώς Πούτιν πρόκειται να καταρρεύσει στο εγγύς μέλλον, παρά τις αναντίρρητες ήττες που έχει γευθεί στην Ουκρανία και σε διεθνές επίπεδο. Εφόσον έχει τους πόρους να προσφέρει προστασία στους πολίτες και να αγοράζει την πίστη διαφόρων τμημάτων του πληθυσμού, είναι πιθανό να αντέξει τις πολλαπλές προκλήσεις που διανοίγονται μπροστά του. Εάν, ωστόσο, τα ενεργειακά έσοδα του Κρεμλίνου εξαντληθούν λόγω των αλλεπάλληλων κυρώσεων, θα αρχίσει να χάνει σε οικονομικό κύρος και πολιτική αξιοπιστία. Τα βήματα, που έχει κάνει η Δύση από την έναρξη του πολέμου, σίγουρα θα μειώσουν αυτά τα έσοδα, αλλά θα χρειαζόταν ένα πλήρες ενεργειακό εμπάργκο στη Ρωσία για να απειληθεί ολοκληρωτικά ο Πούτιν.

Ως πιθανότερο σενάριο φαίνεται να είναι η μακροπρόθεσμη μετατροπή της Ρωσίας σε κάτι ανάλογο του πυρηνικού Ιράν. Αυτός ο μετασχηματισμός μπορεί να μοιάζει με ένα διεθνώς απομονωμένο καθεστώς, ικανό να αποφεύγει τις οδύνες των κυρώσεων, με μικτή οικονομία και μεγάλο κρατικό τομέα και αποδοχή της μακροπρόθεσμης οικονομικής στασιμότητας. Και ενώ το ρωσικό καθεστώς δεν διαθέτει μια περίτεχνη θρησκευτική φονταμενταλιστική ιδεολογία για να του προσδώσει νομιμότητα, όπως διαθέτει το Ιράν, το Κρεμλίνο μπορεί, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, να υποκαταστήσει αντ ‘αυτού μια οιονεί ιδεολογία που σιγοκαίει, μια ιδεολογία ρεβανσιστικού αντιδυτικισμού που συμπληρώνεται με πυρηνικές απειλές και περιστασιακές στρατιωτικές αποδράσεις κατά γειτονικών κρατών. Όπως ακριβώς έχει κάνει την τελευταία δεκαετία.