Στροφή της ΕΕ προς Ιαπωνία και Ινδία

Είναι πια σαφές ότι η Κίνα ενδυναμώνει τη στρατηγική της συνεργασία με τη Ρωσία. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα η Ευρώπη να αναζητά συμμάχους αλλού στην Ασία, με την Ιαπωνία και την Ινδία να γίνονται οι ασιατικοί προορισμοί επιλογής της ΕΕ.

Σε αυτήν την διαπίστωση συντείνουν πρόσφατα σημαντικά γεγονότα.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Όλαφ Σολτς πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στην Ασία από τότε που ανεδείχθη Γερμανός καγκελάριος και παρέκαμψε την Κίνα, κατευθυνόμενος προς την Ιαπωνία, γεγονός που συμβολίζει μια σαφή απόκλιση από την προτίμηση της προκατόχου του Άνγκελα Μέρκελ για καλλιέργεια προσωπικών δεσμών με την κομμουνιστική ηγεσία του Πεκίνου.

Επιπλέον, την επόμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Τσαρλς Μισέλ και η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναμένεται να ταξιδέψουν στο Τόκιο, προκειμένου να φιλοξενήσουν από κοινού μια σύνοδο κορυφής μεταξύ ΕΕ και Ιαπωνίας. Αυτή θα είναι η πρώτη φορά που Μισέλ και φον ντερ Λάιεν θα πετάξουν μαζί στην Ανατολική Ασία από τότε που ανέλαβαν το τιμόνι της ΕΕ, λίγο πριν από το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης της Covid – 19.

Η επερχόμενη τσεχική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, η οποία αρχίζει τον Ιούνιο, σχεδιάζει να φιλοξενήσει μια σειρά εκδηλώσεων με εταίρους του Ινδο-Ειρηνικού, παρόλο που ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής ενέργειας στην Ευρώπη.

Εν ολίγοις, ένας απροσδόκητος πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος ωθεί το ευρωενωσιακό συγκρότημα να αναθεωρήσει τη σχέση του με την Κίνα, η οποία εμφανίζεται ως ο άτυπος συνοδοιπόρος της Ρωσίας.

Η σκλήρυνση της ευρωπαϊκής ρητορικής απέναντι στην Κίνα δεν έχει περάσει απαρατήρητη από τον επιχειρηματικό κόσμο. Μετά την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου, οι δυτικές εταιρείες είναι ουσιαστικά αποκομμένες από τη Ρωσία, ενώ αυξάνονται οι ανησυχίες στην επιχειρηματική κοινότητα της Κίνας, δεδομένου μάλιστα ότι το Πεκίνο καταβάλλει ελάχιστη προσπάθεια να αποστασιοποιηθεί από αυτό που μοιάζει ολοένα και περισσότερο με ένα κράτος παρία.

Ακόμη, η Ινδία θυμίζει περισσότερο την Κίνα παρά την Ιαπωνία. Αψήφησε την πίεση της Δύσης και απείχε από τις ψηφοφορίες των Ηνωμένων Εθνών που καταδικάζουν τον πόλεμο της Ρωσίας. Παραμένει ένας τεράστιος εισαγωγέας ρωσικών όπλων. Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκφράζουν συνεχώς ανησυχίες για τη μεταχείριση των μειονοτήτων.

Ένα σημαντικό ζήτημα στις σχέσεις ΕΕ-Ινδίας είναι η έλλειψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου. Μια προηγούμενη, επταετής προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας κατέληξε σε αδιέξοδο, αν και οι δύο πλευρές προσπαθούν τώρα να αναβιώσουν τις συνομιλίες. Ωστόσο, ακανθώδη ζητήματα όπως είναι η γεωργία και τα εργασιακά δικαιώματα, παραμένουν άλυτα.

Ακολουθώντας την τακτική της φον ντερ Λάιεν, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον επισκέφθηκε επίσης την Ινδία τις τελευταίες εβδομάδες, όπου εστίασε στην αμυντική συνεργασία με τον Ινδό ομόλογό του, Ναρέντρα Μόντι. Στη συνέντευξη Τύπου που επακολούθησε, ο Τζόνσον συνομίλησε και για σοβαρά εμπορικά ζητήματα με τον Μόντι. Ακολούθησε μια συμβολική κίνηση της Ινδίας, η οποία αποφάσισε να εγκαινιάσει μια νέα πρεσβεία στη Λιθουανία, τη χώρα μέλος της ΕΕ που συμβάλλει αποφασιστικά στο εμπορικό εμπάργκο του Πεκίνου.

Αυτά τα γεγονότα φαίνεται να σηματοδοτούν την διάθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποκαταστήσει τις δοκιμαζόμενες σχέσεις της με την Κίνα με την σύσφιξη των σχέσεών της με δύο σημαντικούς παίκτες του ανατολικού ημισφαιρίου, την Ιαπωνία και την Ινδία, επιφέροντας ρήγματα στο διαγραφόμενο ανατολικό μπλοκ μεταξύ Ρωσίας – Κίνας.