ΕΕ: Το εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο, πιο δύσκολος “γρίφος” από του πετρελαίου

Η διαμάχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης  σχετικά με τον τρόπο επιβολής κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο προσφέρει μια προειδοποίηση για το πόσο δυσκολότερο θα είναι το εμπάργκο φυσικού αερίου.

Μόλις εγκριθεί η έκτη δέσμη κυρώσεων, η ΕΕ εξαντλείται σε τομείς για τιμωρία χωρίς να προκαλεί σημαντικές επιτπώσεις στις βασικές βιομηχανίες και τις οικονομικές ανάγκες της.

Μόλις η ΕΕ συμφωνήσει για την επιβολή κυρώσεων στο πετρέλαιο, η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου της Ρωσίας είναι η πιο δύσκολη επιλογή που απομένει.

Το φυσικό αέριο ήταν πάντα στο επίκεντρο των συζητήσεων για τις κυρώσεις. Πιο επιθετικές χώρες, όπως η Πολωνία και αυτές της Βαλτικής, πιέζουν να μειώσουν τις ρωσικές παραδόσεις από την αρχή του πολέμου τον Φεβρουάριο, και τώρα αυξάνουν την πίεση.

Όπως πάντα, το Βερολίνο θα διαδραματίσει τον καθοριστικό παράγοντα για το πόσο γρήγορα μπορούν να πάνε τα πράγματα. Η Γερμανία μειώνει ήδη την εξάρτησή της από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά ο στόχος της για πλήρη σταδιακή κατάργηση μέχρι το 2024 φαίνεται πιθανό να προσφέρει κάλυψη σε χώρες όπως η Ουγγαρία που είναι εχθρικές στις ενεργειακές κυρώσεις.

Η επιβολή εμπάργκο στο φυσικό αέριο είναι «φυσικά το επόμενο βήμα», σύμφωνα με τον  υφυπουργό Κλίματος και Περιβάλλοντος της Πολωνίας. «Αυτό είναι το απαραίτητο βήμα αν θέλουμε να τερματίσουμε αυτόν τον πόλεμο».

Αρκετοί διπλωμάτες της ΕΕ είπαν ότι η απόφαση του Πούτιν να αποκόψει δύο χώρες της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο λόγω της άρνησής τους να διακανονίσουν τις πληρωμές σε ρούβλια ήταν ένα σημείο καμπής, ειδικά καθώς η Μόσχα προειδοποίησε ρητά ότι άλλες χώρες της ΕΕ θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες.

«Το ερώτημα δεν είναι αν θα το κάνουμε», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ. «Το ερώτημα είναι πότε».

Οι Βρυξέλλες έχουν ήδη ανακοινώσει σχέδια να μειώσουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά τα δύο τρίτα μέχρι το τέλος του έτους και να τερματίσουν πλήρως τις παραδόσεις εντός πέντε ετών.

Η επιβολή κυρώσεων στο ρωσικό φυσικό αέριο θα μπορούσε να καταστήσει αυτό το σχέδιο πιο εκτελεστό – και πιθανότατα θα επιβάλει ένα ακόμη πιο γρήγορο χρονοδιάγραμμα.

Διαφορετικό παιχνίδι

Όμως, όσο περισσότερο προχωρά η ΕΕ στην προσπάθεια να χτυπήσει τον Πούτιν, τόσο περισσότερο κινδυνεύει να βλάψει τον εαυτό της. Οι κυρώσεις πλήττουν πλέον βασικούς τομείς των εθνικών οικονομιών, οδηγώντας σε “χαραμάδες”, εξαιρέσεις και στάση για να μετριάσουν τις προτάσεις κυρώσεων.

Η ΕΕ εξαρτάται πολύ περισσότερο από τη Ρωσία για φυσικό αέριο – το 40% της προμήθειας φυσικού αερίου της – σε σύγκριση με τον άνθρακα ή το πετρέλαιο, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολο για το μπλοκ να παραμείνει ενωμένο. Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος όπως η Γερμανία και η Ιταλία, έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους μιας ύφεσης σε ολόκληρη την ΕΕ, εάν οι Βρυξέλλες τερματίσουν ξαφνικά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.

Υπάρχει φόβος ότι η μείωση του ρωσικού φυσικού αερίου θα έβλαπτε την Ευρώπη περισσότερο από τη Ρωσία, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα των κερδών της Μόσχας από τις εξαγωγές ενέργειας προέρχεται από το πετρέλαιο και όχι από το φυσικό αέριο.

«Θα ήταν καταστροφικό εντός εβδομάδων για την Ευρώπη, σε αντίθεση με ίσως σε ένα ή δύο χρόνια για τη Ρωσία, και το όφελος που έχει ο Πούτιν είναι ότι μπορεί πάντα να το χρησιμοποιεί ως αφήγημα για το «Φρούριο Ρωσία»», δήλωσε ο Τζόναθαν Στερν του ερευνητικού προγράμματος αερίου στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης. «Ποιο θα είναι το αφήγημα της Ευρώπης… για ανθρώπους που μπορεί να χάσουν τις δουλειές τους κατά εκατοντάδες και χιλιάδες;»

Η οικειοθελής σταδιακή κατάργηση των αγορών ρωσικού φυσικού αερίου είναι επίσης νομικά επικίνδυνη, καθώς όλες οι εταιρείες με έδρα την ΕΕ που εισάγουν από το κρατικό εξαγωγικό μονοπώλιο Gazprom το κάνουν βάσει μακροπρόθεσμων συμβάσεων που απαιτούν πληρωμές ούτως ή άλλως.

Οι Βρυξέλλες ελπίζουν να αντικαταστήσουν τα 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου που προέρχεται από τη Ρωσία ετησίως, αλλά σύμφωνα με τα υπάρχοντα συμβόλαια με εταιρείες που εδρεύουν στην ΕΕ «ακόμη και το 2030 οι υποχρεώσεις take-or-pay δεν είναι πολύ κάτω από 90 bcm», δήλωσε ο Στερν . «Αυτές οι συμβάσεις βρίσκονται πάνω από το εθνικό δίκαιο, έτσι συντάχθηκαν, οπότε οι κυβερνήσεις δεν μπορούσαν ξαφνικά να πουν, «Αλλάξαμε γνώμη». Είπε ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει στη συνέχεια να αποζημιώσουν τις εταιρείες για την αθέτηση των συμβολαίων τους.

«Πολλές εταιρείες είπαν: «Θα τηρήσουμε τα συμβόλαιά μας μέχρι το 2030», γιατί φυσικά φοβούνται τρομερά τη δικαστική προσφυγή όταν τελειώσει αυτή η σύγκρουση, κάτι που θα τις χρεοκοπήσει», πρόσθεσε ο Στερν.

Κρύβεται πίσω από τη Γερμανία

Όπως και στα προηγούμενα πακέτα, η Γερμανία είναι πιθανό να καθορίσει τον ρυθμό για το πότε και πώς θα χτυπήσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στον άνθρακα και το πετρέλαιο μόνο αφού το Βερολίνο συντάχθηκε και στη συνέχεια υιοθέτησε το χρονοδιάγραμμα που είχε θέσει η Γερμανία για τη δική της εθνική σταδιακή απεξάρτηση.

Η εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό αέριο είναι σημαντική και δεν μπορεί να αντικατασταθεί τόσο εύκολα όσο το πετρέλαιο και ο άνθρακας, εν μέρει λόγω της κλίμακας: πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, περισσότερο από το ήμισυ της προμήθειας φυσικού αερίου της Γερμανίας προερχόταν από τη Ρωσία.

Οι φόβοι της Γερμανίας -πολιτικοί, αναλυτές και η κεντρική τράπεζα έχουν προειδοποιήσει όλοι για ύφεση σε περίπτωση απαγόρευσης του φυσικού αερίου- δεν είναι αδικαιολόγητοι. Η βαριά βιομηχανία παραμένει η ραχοκοκαλιά της οικονομίας της χώρας και τομείς όπως ο χάλυβας εξαρτώνται από το αέριο για παραγωγικούς σκοπούς. Περίπου τα μισά νοικοκυριά θερμαίνονται επίσης με φυσικό αέριο.

Αλλά το Βερολίνο δεν έμεινε αδρανές. Από τα τέλη Απριλίου, μείωσε αυτή την εξάρτηση στο 35% εισάγοντας υγροποιημένο φυσικό αέριο και εφαρμόζοντας άλλα μέτρα, και στοχεύει να είναι πλήρως ανεξάρτητο έως το 2024. Ένας ταχύτερος ρυθμός δεν θα ήταν «ρεαλιστικός» για τη Γερμανία,είπε ο υπουργός Κλίματος και Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ , αλλά πρόσθεσε: «θα πρέπει να προσπαθήσουμε [να πετύχουμε] το μη ρεαλιστικό με κάποια μορφή».

Το να πείσουμε την Ιταλία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, θα είναι επίσης βασικό. Περίπου το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ιταλίας προέρχεται από τη Ρωσία και η Ρώμη δεν έχει πυρηνικά ή άνθρακα και σχεδόν καθόλου πετρέλαιο. Αλλά μέχρι στιγμής η Ιταλία εμφανίζεται να βρίσκεται στο ευρωπαϊκό “σκάφος”. Αυτή την εβδομάδα, ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι είπε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο : «Υποστηρίξαμε τις κυρώσεις που αποφάσισε να επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στον ενεργειακό τομέα. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε και στο μέλλον, με την ίδια πεποίθηση».

Όπως και με τη συζήτηση γύρω από τις κυρώσεις για τον άνθρακα και το πετρέλαιο, ορισμένες χώρες της ΕΕ κρύβονται πίσω από τη Γερμανία, ευτυχείς που βρίσκονται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στην άρνησή τους να προχωρήσουν περαιτέρω στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία. Η Αυστρία προμηθεύεται περίπου το 80% του φυσικού αερίου από τη Ρωσία, και άλλες μεσόγειες χώρες όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία θα αντιμετωπίσουν γρήγορα προβλήματα.

Φυσικά, το κλείσιμο της στρόφιγγας από τη Μόσχα πρώτα, όπως έκανε με την Πολωνία και τη Βουλγαρία , θα μπορούσε να προκαλέσει αμφισβήτηση των κυρώσεων για το φυσικό αέριο. Περισσότερες πληρωμές λήγουν στα μέσα Μαΐου, και οι χώρες αναζητούν απελπισμένα σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο πληρωμής του φυσικού αερίου τους, χωρίς να παραβιάζουν τις κυρώσεις. Η ΕΕ έχει προτείνει μια λύση, αλλά δεν έχει δοκιμαστεί και η Σόφια έχει προειδοποιήσει ότι ενδέχεται να μην λειτουργήσει.

Το πότε οι Βρυξέλλες ενδέχεται να επιβάλουν κυρώσεις για το φυσικό αέριο είναι ακόμα ασαφές. Ένας διπλωμάτης της ΕΕ ήταν αισιόδοξος, λέγοντας ότι ήλπιζε ότι θα συμβεί εντός εβδομάδων. Άλλοι πρότειναν μια ανακοίνωση στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ στα τέλη αυτού του μήνα.

πηγή:politico