Αναποτελεσματικός ΟΗΕ;

Αναμφίβολα, βιώνουμε μια περίοδο διεθνούς κρίσης και παγκόσμιων ανακατατάξεων. Διεθνείς οργανισμοί και υπερεθνικές οντότητες δραστηριοποιούνται αποφασιστικά εν όψει του πολέμου που εξακολουθεί να μαίνεται στο ουκρανικό έδαφος. Επιχειρώντας κάποιος μια αποτίμηση των δράσεων και των πρωτοβουλιών οργανισμών και οντοτήτων, διαπιστώνει ότι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υπολείπεται σε αποτελεσματικότητα.

Και η τρέχουσα απαιτητική συγκυρία αποδεικνύεται δύσκολη για τον ΟΗΕ.  Ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε για άλλη μια φορά τις ανεπάρκειες του ιστορικού Οργανισμού, αμέσως μόλις το διακύβευμα άρχισε να αφορά τις μεγάλες δυνάμεις της περιόδου αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το δικαίωμα αρνησικυρίας εντός του Συμβουλίου Ασφαλείας των πέντε μονίμων μελών (Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρωσία, Κίνα) ακυρώνει στην πράξη κάθε ανάληψη ουσιαστικής πρωτοβουλίας και δικαιολογημένα επισημαίνεται από διεθνολόγους ότι ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ παρέμεινε παροπλισμένος και αδρανής κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή.

Βέβαια, ο Αντόνιο Γκουτέρες δεν παρέμεινε αδιάφορος. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ έκανε και κάνει καθημερινά ηχηρές δηλώσεις. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των εκκλήσεών του χάνονται μέσα σε μια έρημο αδιαφορίας και, συχνά, περιφρόνησης. Η ρωσο – ουκρανική σύγκρουση δείχνει, για άλλη μια φορά, ότι, αν χρειαστεί, ότι τα Ηνωμένα Έθνη αδυνατούν να ανταποκριθούν πλήρως στην αποστολή τους.

Οι επισημάνσεις αυτές δεν απαξιώνουν το σημαντικό ρόλο που έχει παίξει έως τώρα μέρος του υπολοίπου θεσμικού μηχανισμού του ΟΗΕ. Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες και το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει επιδείξει αξιόλογο έργο.

Εντούτοις, είναι φανερό ότι αυτές οι παρεμβάσεις δεν αίρουν το συνολικότερο γεγονός, ότι ο ΟΗΕ χρειάζεται επειγόντως να ανακτήσει την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητά του σε μια εποχή που το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ανακάμψει δυναμικά στη διεθνή σκηνή. Σε άλλη περίπτωση, ο κίνδυνος ελλοχεύει για την περαιτέρω περιθωριοποίηση του ΟΗΕ διεθνώς.