Χαρτογραφώντας την Νέα Άκρα Δεξιά

Ο Όρμπαν, η Λε Πεν, ο ημέτερος Καρατζαφέρης είναι πολιτικά πρόσωπα με κρίσιμο και, συχνά, πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές ζωές και στις πολιτικές εξελίξεις των χωρών της Ευρώπης. Η επιστημονική γραφή δεν έχει ακόμη πλήρως αποφανθεί, αν και υπάρχουν αξιοπρόσεκτες μονογραφίες και σημαίνοντα άρθρα, και η δημοσιογραφική πένα χρησιμοποιεί εναλλακτικά τον όρο ακροδεξιά, ριζοσπαστική δεξιά, νεοσυντηρητισμός, σκληρή δεξιά ή νέα λαϊκή δεξιά. Αδύνατον να ορισθεί επακριβώς σε ένα κείμενο το νόημα κάθε όρου χωριστά. Δυνατό, όμως, να ορισθεί, με όρους πολιτικής γεωγραφίας, ο χώρος που κινείται στα δεξιά των κεντροδεξιών και κεντρώων κομμάτων και επίσης δυνατό είναι να τεθεί το θέμα που αφορά τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.

Με άλλες λέξεις, πώς πρέπει να περιγράφονται κόμματα και κινήσεις που γεννιούνται και αναπτύσσονται στα δεξιά της ΝΔ, του Μακρόν και της Πεκρές, του CDU στη Γερμανία ή του Συντηρητικού Κόμματος στη Μεγάλη Βρετανία.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα ολόκληρο πολιτικό πεδίο που ο άξονας αριστερά/δεξιά αδυνατεί να περιγράψει. Ιδιαίτερα από τη στιγμή που η δομή αυτού του χώρου έχει αλλάξει σημαντικά από το 1992, σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Αν αυτός ο άξονας εκληφθεί ως μια ευθεία, όσο πιο πολύ πηγαίνουμε προς τα δεξιά, τόσο λιγότερο θέλουμε το κράτος, ενώ όσο πιο πολύ πηγαίνουμε προς τα αριστερά, τόσο περισσότερο εμπιστευόμαστε την κρατική παρέμβαση, που μπορεί να φθάσει έως τον καθολικό προγραμματισμό της οικονομίας. Αυτό η αντίληψη για την Δεξιά και την Αριστερά, οδήγησε, λόγου χάριν, τη γαλλική αριστερά να θέλει οπωσδήποτε το Εθνικό Μέτωπο να είναι νεοφιλελεύθερο, τη στιγμή ακριβώς που στις ομιλίες του για την Πρωτομαγιά ο Ζαν-Μαρί Λεπέν επετίθετο στον Άνταμ Σμιθ και στον Ντέιβιντ Ρικάρντο.

Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την «ακροδεξιά», τα ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα, χωρίς να δούμε ότι είναι μέρος μιας πολιτικής δόμησης όχι με βάση δύο, αλλά με τρεις διαφορετικούς πόλους: φιλελεύθερους, υποστηρικτές του κρατικού χαρακτήρα των αγαθών και των υπηρεσιών (ριζοσπαστική αριστερά) και ταυτότητα (ριζοσπαστικές πολιτισμικές ταυτότητες).

Ανάμεσα σε αυτά τα ρεύματα που αντικαθιστούν τον δεξιό/αριστερό δυισμό, δεν υπάρχει μια λύση συνέχειας, αλλά κυρίως ένας αγώνας για επιρροή. Οι συντηρητικοί διχάζονται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, μεταξύ φιλελεύθερων και ταυτοτιστών, οι οποίοι επιμένουν ιδιαίτερα στο στοιχείο της πολιτισμικής/εθνικής ταυτότητας, οι σοσιαλδημοκράτες μεταξύ φιλελεύθερων και υποστηρικτών των κρατικών αγαθών και υπηρεσιών. Και οι εργατικές τάξεις είναι το διακύβευμα μιας μάχης μεταξύ των υποστηρικτών των κοινών που αναφέρονται σε έναν ταξικό λαό και των ταυτοτιστών που αναφέρονται σε έναν εθνικό λαό. Μια ενδιάμεση θέση αποδεικνύεται αβάσιμη, στερείται αντικρίσματος αληθείας.

Σε αυτήν την περίοδο αναδιοργάνωσης του πολιτικού πεδίου, είναι πιο αποτελεσματικό, από μεθοδολογική άποψη, να ορίζονται τα κόμματα επί τη βάσει τριών κριτηρίων: των προγραμμάτων τους, της κοινωνικής τους βάσης, του πρωταγωνιστή των προτεινόμενων οικονομικών και κοινωνικών επιλογών τους.

Από προγραμματική άποψη, τα κόμματα αυτά είτε αφήνουν τον καπιταλισμό να εξασφαλίσει την ευημερία, είτε υπόσχονται την απαλλαγή της χώρας από τα προβλήματα που δημιουργεί η μετανάστευση.

Από την άποψη της κοινωνικής βάσης τους, τα κόμματα απευθύνονται σε παραδοσιακούς εργοδότες, στα λαϊκά στρώματα και τα μεσαία στρώματα του ιδιωτικού τομέα, ή ακόμη και οι υποστηρικτές των κοινών για τα λαϊκά στρώματα και τα μεσαία στρώματα του δημοσίου.

Τέλος, από την άποψη του πρωταγωνιστή των οικονομικών και κοινωνικών επιλογών τους, για τους φιλελεύθερους, είναι το ελεύθερο παιχνίδι της αγοράς, ενώ για τα κόμματα που μας απασχολούν κυρίως εδώ, είναι ο ηγέτης που δρα για λογαριασμό των συμφερόντων του έθνους. Ο ηγέτης είναι ηθικά άμεμπτος, «καθαρός», θρησκευόμενος, προικισμένος με λαϊκότητα και ικανότητα αδιαμεσολάβητης σχέσης με τις πλατιές λαϊκές μάζες.