Ένα πιο ψύχραιμο βλέμμα στην Αμερική

Δεν χρειάσθηκε να κυλήσει πολλή ώρα από την ομολογουμένως επιτυχή επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, για να αρχίσουν ορισμένες πολιτικές φωνές και κομματικές δυνάμεις να κάνουν λόγο για «διασκεδαστική ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Κογκρέσο» και για «το υψηλό κόστος του ταξιδιού που ο λαός θα το πληρώσει ακριβά». Ο Πρωθυπουργός, άθελά του, ενεργοποίησε τα παγιωμένα αντανακλαστικά μιας μεταπολιτευτικής πολιτικής κουλτούρας που επιμένει στον αντιαμερικανισμό.

Ο αντιαμερικανισμός έχει μακρόχρονη ιστορία, αλλά πήρε διαστάσεις παλιρροϊκού κύματος με την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Εν μέρει διαμόρφωσε την πολιτική γεωγραφία της χώρας και στρέβλωσε τον δημόσιο διάλογο για δεκαετίες. Σαφώς και υπήρχαν γνήσιες πικρίες. Η στήριξη που πρόσφεραν οι ΗΠΑ στη δικτατορία και η ενθάρρυνση του πραξικοπήματος στην Κύπρο ήταν βαθιές μαχαιριές. Ο ρόλος όμως των Αμερικανών μεγαλοποιήθηκε και δαιμονοποιήθηκε. Τη δικτατορία και το κυπριακό δράμα τα προκάλεσε το κεφάλι μας το στραβό, όχι οι Αμερικανοί. Αυτό όμως ήταν πολύ οδυνηρό να το παραδεχτούμε. Οι φταίχτες έπρεπε να είναι κάποιοι άλλοι.

Ο αντιαμερικανισμός ήταν μια θυμική αντίδραση και σαν τέτοια καλλιεργήθηκε από εκείνους που τους βόλευε. Για το ΚΚΕ οτιδήποτε μείωνε την επιρροή των ΗΠΑ ήταν κέρδος για το «άλλο» στρατόπεδo. Ο σκοπός αυτός αγίαζε την αξιοποίηση της πιο χονδροειδούς ξενοφοβίας και του φθόνου προς τους ισχυρούς. Ο μεγάλος κερδισμένος όμως ήταν ο Α. Παπανδρέου. Είδε τις δυνατότητες του κύματος να διαμορφώσει εξελίξεις και το καβάλησε με απαράμιλλο μπρίο. Τα αποτελέσματα εντυπωσιακά. Η Ν.Δ. βρέθηκε να απολογείται εκεί που είχε δίκιο: ότι η Ελλάδα ανήκει στη Δύση και καλά κάνει. Το ιστορικό κέντρο κονιορτοποιήθηκε. Το τμήμα της Αριστεράς που θεωρούσε ότι η προτεραιότητα ήταν η θεσμική θωράκιση της δημοκρατίας και ότι ο άκριτος αντιαμερικανισμός έβλαπτε τη χώρα, περιθωριοποιήθηκε.

Εντούτοις, σημασία έχει το σήμερα. Δεν μπορούμε να ζούμε επ’ άπειρον με πικρίες. Ούτε έχει νόημα να καταδικάζουμε τους Αμερικανούς επειδή προωθούν τα συμφέροντά τους όπως τα αντιλαμβάνονται. Αυτό κάνουμε όλοι. Μακροχρόνια, εξωτερική πολιτική δεν οικοδομείται πάνω στη στρεψοδικία. Κινδυνεύεις να την πιστέψεις και ο ίδιος και, τελικά, να ξεχάσεις πού έκρυψες την αλήθεια. Και η αλήθεια είναι ότι είμαστε μέλος του ΝΑΤΟ και άριστα πράττουμε και παραμένουμε εκεί.

Η παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη παίζει έναν εξισορροπητικό ρόλο και μειώνει την πιθανότητα ενός ολέθριου εμπορικού πολέμου ανάμεσα στην Αμερική και τον πουτινικό επεκτατισμό. Ιδιαίτερα για την περιοχή μας, ο μεσολαβητικός ρόλος των ΗΠΑ είναι αναντικατάστατος. Χωρίς αυτόν Ελλάδα και Τουρκία θα είχαν προ πολλού φτάσει στη σύρραξη. Αυτά τα θεμελιώδη και βασικά προλεγόμενα έρχονται να υπενθυμίσουν ότι καλό θα ήταν να δούμε την Αμερική με ένα άλλο βλέμμα.